Partycypacja

Partycypacja (z łac. participatio) - to termin, który nie posiada jednoznacznej definicji, jednak głównie stosowany jest w celu określenia uczestnictwa danej jednostki np. w konkretnym wydarzeniu lub akcji. Używany jest on w wielu dziedzinach nauki, takich jak socjologia, psychologia, etyka czy ekonomia. Termin ten znajduje także zastosowanie w prawoznawstwie (J. Wratny 2019, s. 5).

W literaturze najczęściej wyróżnia się partycypację pracowniczą, społeczną, obywatelską oraz indywidualną.

Partycypacja pracownicza

Partycypacja pracownicza, jak sama nazwa wskazuje, nawiązuje do stosunków pomiędzy zatrudnionymi pracownikami a przedsiębiorstwem. Umożliwia pracownikom udział w procesie zarządzania poprzez ich wpływ na decyzje firmy oraz podejmowanie inicjatyw dotyczących np. sposobu wykonywania poszczególnych obowiązków lub ich podziału (D. Łochnicka 2013, s. 152). Udział w procesie zarządzania często określany jest również jako zaangażowanie pracowników w życie firmy. Partycypację pracowniczą można podzielić ze względu na (J. Piwowarczyk 2006, s. 67):

• siłę oddziaływania zatrudnionych osób na proces decyzyjny - partycypacja informacyjna, decyzyjna, konsultacyjna, finansowa
• zajmowany szczebel w hierarchii przedsiębiorstwa - partycypacja stanowiska szeregowego, średniego szczebla, kierownictwa, nadzoru właścicielskiego
• istnienie pośredników - partycypacja pośrednia, bezpośrednia
• stopień konkretności - partycypacja rzeczywista, postrzegana
• stopień formalizacji przez ustawy oraz przepisy - partycypacja formalna, nieformalna

Partycypacja społeczna

Nazywana także wspólnotową oraz horyzontalną. Partycypacja społeczna polega na przyznaniu prawa poszczególnym jednostkom na wzięcie udziału w podejmowaniu decyzji, które dotyczą danej społeczności. Prawo to zapisane jest w aktach prawnych. Wzrost znaczenia partycypacji społecznej został spowodowany przez przyznanie prawa mieszkańcom do wyrażania własnych poglądów oraz wdrażania zmian. Wówczas dany rodzaj partycypacji można określić jako sprawowanie rządów przez obywateli. Politologia uznaje partycypację społeczną jako narzędzie, które umożliwia pobudzenie zaangażowania społeczeństwa (M. Wójcicki 2013, s. 171).

Partycypacja obywatelska

Bardzo często nazywana także partycypacją publiczną. Polega ona na udziale obywateli w życiu publicznym danego kraju poprzez nawiązywanie kontaktów z organami władzy. Partycypacja obywatelska najczęściej określana jest przez (M. Wójcicki 2013, s. 172):

• Aktywność publiczną - podejmowanie działań, których zadaniem jest wpływ na władze oraz podejmowane przez nich decyzje. Często spotykaną formą aktywności publicznej wśród obywateli jest protest.
• Angażowanie obywateli - działania organizowane przez władze lub organy publiczne. Mają one na celu osiągnięcie założeń poprzez nakłonienie obywateli do poparcia danych działań. Główną formą angażowania obywateli są badania sondażowe lub spotkania z przedstawicielami władz.
• Partycypację wyborczą - ma związek z systemem demokracji. Polega na udziale obywateli w przeprowadzanych wyborach na przedstawicieli określonych stanowisk.
• Partycypację obowiązkową - zawiera wszystkie obowiązki obywateli, które ustanowione są przez prawo. Zaliczyć można do niej obowiązek płacenia podatków, które pomagają państwu prawidłowo funkcjonować.

Partycypacja indywidualna

Partycypacja indywidualna odnosi się do działań, które dokonywane są przez konkretną jednostkę. Działania te mają związek z jej oczekiwaniami wobec otaczającego społeczeństwa. Dany rodzaj partycypacji może być wyrażany między innymi poprzez wspieranie organizacji charytatywnych, działanie jako wolontariusz lub wprowadzenie w życie odpowiedzialnej konsumpcji (M. Wójcicki 2013, s. 173).

Partycypacja — artykuły polecane

Lobbing — Władza — Interesariusze — Etyka zawodowa — Decentralizacja — Organizacja międzynarodowa — Korupcja — Partykularyzm — Partycypacja społeczna

Bibliografia

• Chyłek M. (2011), Współczesne zarządzanie przedsiębiorstwem a partycypacja pracownicza, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, nr 90
• Łochnicka D. (2013), Zakres i efekty stosowania bezpośredniej partycypacji pracowniczej w polskich przedsiębiorstwach, "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Bankowej we Wrocławiu Nr 4 (36)"
• Piwowarczyk J. (2006), Partycypacja pracownicza i jej klasyfikacja, "Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie nr 711", s. 63-75
• Szaja M. (2015), Partycypacja lokalnej społeczności w kształtowaniu procesu rozwojowego w gminie, "Ekonomiczne Problemy Usług nr 118", s. 281-296
• Wójcicki M. (2013), Pojęcie, istota i formy partycypacji społecznej w procesie planowania przestrzennego, Rozwój Regionalny i Polityka Regionalna, nr 24
• Wratny J. (2019), Fenomen partycypacji pracowniczej w nurcie przemian stosunków pracy, C.H. Beck, Warszawa

Autor: Angelika Czaja