Pamięć sensoryczna

Pamięć ultrakrótka, sensoryczna, jest najkrótszą i najbardziej ulotną, która zawiera wszystkie informacje dochodzące z narządów zmysłu. Doznania wzrokowe trwają około dziesiątych części. sekundy, słuchowe - najdłużej, bo do kilku sekund. Uważa się, że ten rodzaj pamięci jest czynnością biologiczną, odbywającą się w pewnym stopniu poza naszą świadomością. Z pamięci sensorycznej wyłapywana jest mała część bodźców przesyłanych do pamięci krótkotrwałej, wszystkie zaś pozostałe dane są tracone, to znaczy nieprzesyłane są do pamięci wyższego poziomu - pamięci krótkotrwałej [Farbiszewski R., Kranc R., 2012, s. 56-57].

Pamięć sensoryczna (ang, sensory memory) zwana pamięcią ultrakrótką przechowuje dokładne cechy bodźców zmysłowych przez kilka sekund lub mniej [Farbiszewski R., Kranc R., 2012, s. 56].

Pamięć ultrakrótkotrwała, nazywana także systemem przechowywania informacji — sensory information storage (SIS), rejestruje wszystkie bodźce oddziałujące na narządy zmysłów z otoczenia i samego organizmu. W pamięci ultrakrótkotrwałej informacje przechowywane są przez krótki czas rzędu dziesiątych części sekundy. Niezależnie od tego, czy informacja jest istotna, czy też nie, przechowywanie takie jest potrzebne, analiza otrzymanej informacji może bowiem trwać dłużej niż czas działania bodźca. SIS musi rejestrować wszystko. Dopiero po wstępnej analizie następuje decyzja o tym, które z otrzymanych informacji mają istotne znaczenie. Decydują o tym systemy rozpoznające i interpretujące otrzymane sygnały. Zwrócenie uwagi na daną informację powoduje jej przejście do pamięci krótkotrwałej. Pozostałe informacje są z SIS usuwane [Jędryka T., 2001, s. 26].

Pamięć sensoryczna - zdolność zapamiętywania oraz odtwarzania z pamięci wrażeń sensorycznych, ich jakości oraz natężenia [Duda J., 1994, s. 117].

Pamięć ultrakrótka (sensoryczna) - polega na śladowym przechowywaniu bodźca przez krótki (rzędu sekundy lub ułamków sekundy) czas po zaprzestaniu jego działania [Petrozolin-Skowrońska B., 1997, s. 749].

Pamięć sensoryczna (sensory memory) - zwana także rejestrem sensorycznym (sensory register) - przechowuje wrażenia utworzone z bodźców, które odbieramy wszystkimi naszymi zmysłami. Pamięć sensoryczna reprezentuje pierwotny rodzaj pamięci, który działa po odebraniu bodźca, ale przed zaliczeniem go do pewnej kategorii w procesie rozpoznawania obrazów. Psychologowie sądzą, że pamięć sensoryczna (pierwsze stadium w większości modeli przedstawiających pamięć człowieka jako proces przetwarzania informacji) jest dla każdego zmysłu swego rodzaju urządzeniem rejestrującym, które przechowuje przez krótki czas dane - przychodzącą informację bodźcową. Przechowuje ją w formie będącej wierną reprodukcją danego bodźca. Forma ta nosi nam prekategorialnej, ponieważ występuje przed procesem kategoryzacji [Zimbardo P. G., 1999, s. 360].

TL;DR

Pamięć ultrakrótka, zwana pamięcią sensoryczną, przechowuje informacje z narządów zmysłów przez krótki czas. Jest to pierwszy etap przetwarzania informacji, który następnie przechodzi do pamięci krótkotrwałej. Pamięć sensoryczna ma dużą pojemność, ale informacje w niej przechowywane szybko zanikają. Eksperyment Sperlinga potwierdził istnienie pamięci wzrokowej bezpośredniej, ale też szybkie zanikanie obrazów.

Przechowywanie pamięci sensorycznej

Informacje odbierane przez narządy zmysłów magazynowane są w pamięci sensorycznej. Jest to pierwszy etap przetwarzania informacji. Sensoryczną formą pamięci słuchowej jest pamięć echoiczna, natomiast pamięci wizualnej jest pamięć nazwana ikoniczną.

• Pamięć ikoniczna jest to obraz który pozostaje na siatkówce tylko przez krótki czas (ok.0.5s) po czym zanika.
• Pamięć echoiczna wykorzystuje anatomię ucha środkowego. Zachodzi w nim zmiana fal dźwiękowych w drgania mechaniczne, co doprowadza do wzmocnienia sygnału i może być on słyszalny przez krótki czas po tym jak zaniknie źródło dźwięku. Jest to tzw. Widmo dźwięku.[Kulpeksza M.,2013, s. 2]

Pamięć sensoryczna, chociaż mogłoby się wydawać, że jest nietrwała to posiada dużą pojemność[Jagodzińska M.,2008, s. 149-156]. Badacze dawniej nie zdawali sobie sprawy z ilości bodźców, które człowiek może przechowywać w trakcie tak krótkiego czasu. Wszystko przez metodę stosowaną do badań. Polegała ona na pokazaniu badanym przez ułamek sekundy obrazka na którym znajdowało się dziewięć elementów a następnie na zapamiętaniu przez nich jak największej liczby elementów. Wyniki pokazywały, iż badane osoby były w stanie zapamiętać około czterech elementów z dziewięciu obejrzanych. Naukowcy uznali że dzieje się tak ze względu na ograniczenia pamięci bezpośredniej [Zimbardo P. G., 1999, s. 360]. Jednak innego zdania był George Sperling, przeprowadził on badania dotyczące wzrokowej pamięci sensorycznej, które zostały nazwane Eksperymentem Sperlinga.

Eksperyment Sperlinga

Przebiegał on praktycznie tak samo jak badania opisane wyżej z tą różnicą, że Sperling wykorzystał inną odmianę procedury - odtwarzanie częściowe. Po zaprezentowaniu badanym dziewięciu znaków (trzy rzędy po trzy litery w każdym) prosił ich o odtworzenie całego jednego rzędu cyfr. Badani słyszeli dźwięk, który wskazywał który rząd z całego układu mają odtworzyć.Dźwięk wysoki wskazywał na rząd górny, dźwięk średni na środkowy a niski na dolny rząd.[Jagodzińska M.,2008, s. 149-156] Wynik badania pokazywał, że niezależnie od tego który rząd należało odtworzyć to ludzie biorący udział w tym eksperymencie potrafili zrobić to prawie bezbłędnie. Według Sperlinga wszystkie te elementy musiały być wysłane do pamięci sensorycznej. Jednak kiedy czas między wyświetleniem matrycy a dźwiękiem się wydłużał (był dłuższy niż 500ms) poprawność odtworzenia rzędu znaków malała[E. Nęcka i in., 2006, s. 341]. Według Eksperymentów Sperlinga pamięć wzrokowa bezpośrednia jest całkiem dokładna jednak obraz czy ślad pamięciowy bardzo szybko zanika.

Pamięć sensoryczna — artykuły polecane

Oscylator — Procesy poznawcze — Luminescencja — Diagram SIPOC — Kalorymetria — Liofilizacja — Wirtualna rzeczywistość — Próbkowanie — Próba

Bibliografia

• Duda I. (red.) (1995), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Farbiszewski R., Kranc R., Sensoryka. Układy somatyczno sensoryczne, Wydawnictwo MedPharm, Wrocław 2012
• Jagodzińska M.,Psychologia pamięci. Badania, teorie, zastosowania. Wydawnictwo Helion SA, Gliwice 2008
• Jędryka T., Metody sensoryczne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 2001
• Kulpeksza M., Lewopółkulowe i Prawopółkulowe metody zapamiętywania,2013
• Nęcka E., Orzechowski J., Szymura B., Psychologia poznawcza, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006
• PWN (2004), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Zimbardo P. (1999), Psychologia i życie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Janik Joanna, Joanna Witowska