Pomoc prawna: Różnice pomiędzy wersjami
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
m (Czyszczenie tekstu) |
||
Linia 13: | Linia 13: | ||
</ul> | </ul> | ||
}} | }} | ||
'''Pomoc prawna''' | '''Pomoc prawna''' - czynność podejmowana na rzecz jednostki lub innego podmiotu stosunków prawnych, a w szczególnych przypadkach w jego imieniu, która ma na celu prawną ochronę jego interesów. Do form poradnictwa prawnego zaliczamy udzielanie rad prawnych, pracowanie nad projektami aktów, tworzenie opinii prawnych oraz reprezentowanie przed sądami i urzędami<ref name="P. Skuczyński 2016">P. Skuczyński (2016), [[Etyka]] adwokatów i radców prawnych , s. 68</ref>. | ||
==TL;DR== | ==TL;DR== | ||
Pomoc prawna obejmuje udzielanie porad prawnych, tworzenie opinii, reprezentowanie przed sądami. Zainteresowanie tym tematem wzrosło na całym świecie. Pomoc prawna może być nieodpłatna, odpłatna, częściowo odpłatna lub dotowana. Organami pomocy prawnej są głównie adwokaci i radcy prawni. Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje udzielanie informacji, wskazanie sposobu rozwiązania problemu, tworzenie projektów pism i zapewnienie reprezentacji. Efekty systemu pomocy prawnej są pozytywne dla korzystających z niego osób. | Pomoc prawna obejmuje udzielanie porad prawnych, tworzenie opinii, reprezentowanie przed sądami. Zainteresowanie tym tematem wzrosło na całym świecie. Pomoc prawna może być nieodpłatna, odpłatna, częściowo odpłatna lub dotowana. Organami pomocy prawnej są głównie adwokaci i radcy prawni. Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje udzielanie informacji, wskazanie sposobu rozwiązania problemu, tworzenie projektów pism i zapewnienie reprezentacji. Efekty systemu pomocy prawnej są pozytywne dla korzystających z niego osób. | ||
==Historia pomocy prawnej == | ==Historia pomocy prawnej== | ||
Prowadzenie prac badawczych nad potrzebami prawnymi rozpoczęło się w latach trzydziestych XXw. wraz z wydaniem publikacji w 1938r. przez Clark' a i Corstvet' a <ref>E. Clark, E. Corstvet (1938), The Lawyer and the Public</ref>, a w przypadku Niemiec na początku lat XX<ref>E. Blankenburg, J. Cooper (1982), A Survey of Literature on Legal Aid in Europe</ref>. Prowadzenie prac zorientowanych na praktyczność problemu wszczęto najwcześniej w Stanach Zjednoczonych. Poruszały kwestię dostępności pomocy prawnej w kategoriach potrzeb obywateli. Wysunięto wówczas wniosek, że kiedy ludność nie decydowała się na pomoc prawną, a miała taką możliwość | Prowadzenie prac badawczych nad potrzebami prawnymi rozpoczęło się w latach trzydziestych XXw. wraz z wydaniem publikacji w 1938r. przez Clark' a i Corstvet' a <ref>E. Clark, E. Corstvet (1938), The Lawyer and the Public</ref>, a w przypadku Niemiec na początku lat XX<ref>E. Blankenburg, J. Cooper (1982), A Survey of Literature on Legal Aid in Europe</ref>. Prowadzenie prac zorientowanych na praktyczność problemu wszczęto najwcześniej w Stanach Zjednoczonych. Poruszały kwestię dostępności pomocy prawnej w kategoriach potrzeb obywateli. Wysunięto wówczas wniosek, że kiedy ludność nie decydowała się na pomoc prawną, a miała taką możliwość - dochodziło do “niezaspokojenia [[potrzeby]] prawnej". Szeroka krytyka, która w II. połowie lat 70. spłynęła na dostęp do pomocy prawnej doprowadziła do nawiązania się głębokiej konwersacji między uczonymi w tym zakresie. Poruszano praktyczne oraz teoretyczne aspekty problemu przy dużym zainteresowaniu badaczy. W krajach, gdzie [[implementacja]] pomocy prawnej była na najwyższym poziomie (czyli w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, USA oraz w państwach Europy kontynentalnej, gdzie tworzenie systemu pomocy również nie było niskie tj. Holandii, Niemczech oraz krajach skandynawskich) wywiązały się najszersze i najbardziej żywe dyskusje. Nie podlega jednak zaprzeczeniu fakt, w krajach tych istniały silne, często oddolne ruchy reformatorskie na rzecz wspomnianej sprawy<ref>P. Skuczyński (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych, s.4-5</ref>. | ||
<google>t</google> | <google>t</google> | ||
==Pomoc prawna w czasach współczesnych== | ==Pomoc prawna w czasach współczesnych== | ||
Obecnie na drodze rozwoju wzrosło zainteresowanie omawianym problemem do tego stopnia, że porusza się go w większości rozwiniętych krajów, a także w wielu rozwijających się. | Obecnie na drodze rozwoju wzrosło zainteresowanie omawianym problemem do tego stopnia, że porusza się go w większości rozwiniętych krajów, a także w wielu rozwijających się. | ||
Publikacje w tym zakresie dzielimy na<ref>P. Skuczyński (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych, s. 6-7</ref>: | Publikacje w tym zakresie dzielimy na<ref>P. Skuczyński (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych, s. 6-7</ref>: | ||
* '''historyczno-politologiczne i teoretyczne''' | * '''historyczno-politologiczne i teoretyczne''' - opisują funkcjonowanie, założenia, a także polityczne oraz ekonomiczne okoliczności powstania i zmiany wprowadzane w systemach pomocy prawnej. | ||
* '''prace badawcze''' | * '''prace badawcze''' - mają na celu empiryczne oszacowanie zakresu, konsekwencji oraz wzorów używania pomocy prawnej. Prowadzi się je za pomocą różnych metod, najczęstsze to narzędzia sondażowe, jednak często również metody jakościowe, badania aktowe oraz analizy danych urzędowych. Badania tego rodzaju są w dużej mierze zaawansowane metodologicznie, jednak w przypadku prac ewaluacyjnych ogranicza się je do jak najprostszych technik. | ||
* '''prace o charakterze metodologicznym''' | * '''prace o charakterze metodologicznym''' - dostarczają porad w sprawie wyboru sposobu prowadzenia badań. | ||
* '''teksty głoszące postulaty w kierunku różnych systemów pomocy prawnej''' | * '''teksty głoszące postulaty w kierunku różnych systemów pomocy prawnej''' - proponują reformy, które uzasadniają ich istnienie. | ||
==Organy pomocy prawnej== | ==Organy pomocy prawnej== | ||
Czynności prawne realizują w głównej mierze adwokaci i radcy prawni. Reszta zawodów prawniczych spełnia ją w zakresie ograniczonym. Zgodnie z art. 1. 1. prawa o adwokaturze “'''Adwokatura''' powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu | Czynności prawne realizują w głównej mierze adwokaci i radcy prawni. Reszta zawodów prawniczych spełnia ją w zakresie ograniczonym. Zgodnie z art. 1. 1. prawa o adwokaturze “'''Adwokatura''' powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa"<ref>Art. 1. 1., Dz. U. 1982 Nr 16 poz. 124</ref>. Również Art. 4. 1. Ustawy o radcach prawnych głosi, że “Wykonywanie zawodu '''radcy prawnego''' polega na świadczeniu pomocy prawnej, z wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe"<ref>Art. 4. 1., Dz.U. 1982 Nr 19 poz. 145</ref>. Zatem definiując pomoc prawną funkcję adwokata i radcy prawnego należy uznać za podstawową<ref name="P. Skuczyński 2016"/>. | ||
==Rodzaje pomocy prawnej== | ==Rodzaje pomocy prawnej== | ||
Linia 40: | Linia 41: | ||
==Nieodpłatna pomoc prawna== | ==Nieodpłatna pomoc prawna== | ||
Właściwa pomoc prawna gwarantuje udzielenie porady przedspornej informującej o słuszności wnoszenia sprawy do sądu oraz jeśli taka konieczność wystąpi | Właściwa pomoc prawna gwarantuje udzielenie porady przedspornej informującej o słuszności wnoszenia sprawy do sądu oraz jeśli taka konieczność wystąpi - zapewnienie korzystającemu reprezentacji oraz [[zwolnienie]] go z kosztów procesu lub pomoc w ich pokryciu w przypadku wygranej sprawy<ref>K. Piasecki (2009), Zarys sądowego prawa procesowego Unii Europejskiej, s. 130</ref>. | ||
Zgodnie z Art. 3. 1. nieodpłatna pomoc prawna obejmuje<ref>Art. 3. 1., Dz.U. 2015 poz. 1255</ref>: | Zgodnie z Art. 3. 1. nieodpłatna pomoc prawna obejmuje<ref>Art. 3. 1., Dz.U. 2015 poz. 1255</ref>: | ||
* '''udzielenie informacji na temat obowiązującego stanu prawnego''', przysługujących uprawnieniach czy spoczywających obowiązkach | * '''udzielenie informacji na temat obowiązującego stanu prawnego''', przysługujących uprawnieniach czy spoczywających obowiązkach | ||
Linia 72: | Linia 73: | ||
* Lach, D.E. (2015), ''Powierzanie realizacji zadań publicznych z zakresu zabezpieczenia społecznego podmiotom niepublicznym'', "Państwo i Prawo" 70 (2) | * Lach, D.E. (2015), ''Powierzanie realizacji zadań publicznych z zakresu zabezpieczenia społecznego podmiotom niepublicznym'', "Państwo i Prawo" 70 (2) | ||
* ''Obwieszczenie Marszałka sejmu Rzeczypospolitej w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej'' (2019), Dz. U. 2019 poz. 294 | * ''Obwieszczenie Marszałka sejmu Rzeczypospolitej w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej'' (2019), Dz. U. 2019 poz. 294 | ||
* Piasecki K. (2009), [https://books.google.pl/books?id=6q6XwfQfo1kC&pg=PA134&dq=pomoc+prawna&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiQ76K-jrbpAhUpzqYKHRQTA0sQ6AEINzAC#v=onepage&q=pomoc%20prawna&f=false ''Zarys sądowego prawa procesowego Unii Europejskiej'' | * Piasecki K. (2009), [https://books.google.pl/books?id=6q6XwfQfo1kC&pg=PA134&dq=pomoc+prawna&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiQ76K-jrbpAhUpzqYKHRQTA0sQ6AEINzAC#v=onepage&q=pomoc%20prawna&f=false ''Zarys sądowego prawa procesowego Unii Europejskiej]'' | ||
* Skuczyński P. (2016), [https://books.google.pl/books?id=R7qbDwAAQBAJ&pg=PT244&dq=pomoc+prawna&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiQ76K-jrbpAhUpzqYKHRQTA0sQ6AEISTAE#v=onepage&q=pomoc%20prawna&f=false ''Etyka adwokatów i radców prawnych'' | * Skuczyński P. (2016), [https://books.google.pl/books?id=R7qbDwAAQBAJ&pg=PT244&dq=pomoc+prawna&hl=pl&sa=X&ved=0ahUKEwiQ76K-jrbpAhUpzqYKHRQTA0sQ6AEISTAE#v=onepage&q=pomoc%20prawna&f=false ''Etyka adwokatów i radców prawnych]'' | ||
* ''Ustawa z dnia 26 maja. Prawo o adwokaturze'' (1982), Dz. U. 1982 Nr 16 poz. 124 | * ''Ustawa z dnia 26 maja. Prawo o adwokaturze'' (1982), Dz. U. 1982 Nr 16 poz. 124 | ||
* ''Ustawa z dnia 5 sierpnia o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej'') (2015), Dz.U. 2015 poz. 1255 | * ''Ustawa z dnia 5 sierpnia o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej'') (2015), Dz.U. 2015 poz. 1255 |
Wersja z 13:57, 2 lis 2023
Pomoc prawna |
---|
Polecane artykuły |
Pomoc prawna - czynność podejmowana na rzecz jednostki lub innego podmiotu stosunków prawnych, a w szczególnych przypadkach w jego imieniu, która ma na celu prawną ochronę jego interesów. Do form poradnictwa prawnego zaliczamy udzielanie rad prawnych, pracowanie nad projektami aktów, tworzenie opinii prawnych oraz reprezentowanie przed sądami i urzędami[1].
TL;DR
Pomoc prawna obejmuje udzielanie porad prawnych, tworzenie opinii, reprezentowanie przed sądami. Zainteresowanie tym tematem wzrosło na całym świecie. Pomoc prawna może być nieodpłatna, odpłatna, częściowo odpłatna lub dotowana. Organami pomocy prawnej są głównie adwokaci i radcy prawni. Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje udzielanie informacji, wskazanie sposobu rozwiązania problemu, tworzenie projektów pism i zapewnienie reprezentacji. Efekty systemu pomocy prawnej są pozytywne dla korzystających z niego osób.
Historia pomocy prawnej
Prowadzenie prac badawczych nad potrzebami prawnymi rozpoczęło się w latach trzydziestych XXw. wraz z wydaniem publikacji w 1938r. przez Clark' a i Corstvet' a [2], a w przypadku Niemiec na początku lat XX[3]. Prowadzenie prac zorientowanych na praktyczność problemu wszczęto najwcześniej w Stanach Zjednoczonych. Poruszały kwestię dostępności pomocy prawnej w kategoriach potrzeb obywateli. Wysunięto wówczas wniosek, że kiedy ludność nie decydowała się na pomoc prawną, a miała taką możliwość - dochodziło do “niezaspokojenia potrzeby prawnej". Szeroka krytyka, która w II. połowie lat 70. spłynęła na dostęp do pomocy prawnej doprowadziła do nawiązania się głębokiej konwersacji między uczonymi w tym zakresie. Poruszano praktyczne oraz teoretyczne aspekty problemu przy dużym zainteresowaniu badaczy. W krajach, gdzie implementacja pomocy prawnej była na najwyższym poziomie (czyli w Wielkiej Brytanii, Kanadzie, USA oraz w państwach Europy kontynentalnej, gdzie tworzenie systemu pomocy również nie było niskie tj. Holandii, Niemczech oraz krajach skandynawskich) wywiązały się najszersze i najbardziej żywe dyskusje. Nie podlega jednak zaprzeczeniu fakt, w krajach tych istniały silne, często oddolne ruchy reformatorskie na rzecz wspomnianej sprawy[4].
Pomoc prawna w czasach współczesnych
Obecnie na drodze rozwoju wzrosło zainteresowanie omawianym problemem do tego stopnia, że porusza się go w większości rozwiniętych krajów, a także w wielu rozwijających się. Publikacje w tym zakresie dzielimy na[5]:
- historyczno-politologiczne i teoretyczne - opisują funkcjonowanie, założenia, a także polityczne oraz ekonomiczne okoliczności powstania i zmiany wprowadzane w systemach pomocy prawnej.
- prace badawcze - mają na celu empiryczne oszacowanie zakresu, konsekwencji oraz wzorów używania pomocy prawnej. Prowadzi się je za pomocą różnych metod, najczęstsze to narzędzia sondażowe, jednak często również metody jakościowe, badania aktowe oraz analizy danych urzędowych. Badania tego rodzaju są w dużej mierze zaawansowane metodologicznie, jednak w przypadku prac ewaluacyjnych ogranicza się je do jak najprostszych technik.
- prace o charakterze metodologicznym - dostarczają porad w sprawie wyboru sposobu prowadzenia badań.
- teksty głoszące postulaty w kierunku różnych systemów pomocy prawnej - proponują reformy, które uzasadniają ich istnienie.
Organy pomocy prawnej
Czynności prawne realizują w głównej mierze adwokaci i radcy prawni. Reszta zawodów prawniczych spełnia ją w zakresie ograniczonym. Zgodnie z art. 1. 1. prawa o adwokaturze “Adwokatura powołana jest do udzielania pomocy prawnej, współdziałania w ochronie praw i wolności obywatelskich oraz w kształtowaniu i stosowaniu prawa"[6]. Również Art. 4. 1. Ustawy o radcach prawnych głosi, że “Wykonywanie zawodu radcy prawnego polega na świadczeniu pomocy prawnej, z wyjątkiem występowania w charakterze obrońcy w postępowaniu karnym i w postępowaniu w sprawach o przestępstwa skarbowe"[7]. Zatem definiując pomoc prawną funkcję adwokata i radcy prawnego należy uznać za podstawową[1].
Rodzaje pomocy prawnej
Podział rodzajów pomocy prawnej ze względu na koszty:
- nieodpłatna
- odpłatna
- częściowo odpłatna
- dotowana
Nieodpłatna pomoc prawna
Właściwa pomoc prawna gwarantuje udzielenie porady przedspornej informującej o słuszności wnoszenia sprawy do sądu oraz jeśli taka konieczność wystąpi - zapewnienie korzystającemu reprezentacji oraz zwolnienie go z kosztów procesu lub pomoc w ich pokryciu w przypadku wygranej sprawy[8]. Zgodnie z Art. 3. 1. nieodpłatna pomoc prawna obejmuje[9]:
- udzielenie informacji na temat obowiązującego stanu prawnego, przysługujących uprawnieniach czy spoczywających obowiązkach
- wskazanie sposobu rozwiązania problemu prawnego osobie uprawnionej
- przekazanie pomocy w tworzeniu projektu pisma dotyczącego spraw poruszonych w dwóch powyższych punktach (z wyjątkiem dla pism procesowych dotyczących postępowania przygotowawczego lub sądowego, które się toczy)
- stworzenie projektu prośby o zwolnienie z kosztów sądownictwa lub powołanie pełnomocnika z urzędu w procesie sądowym lub adwokata, doradcy podatkowego, radcy prawnego lub rzecznika patentowego
Nieodpłatna pomoc prawna nie obejmuje spraw:
- dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej o charakterze podatkowym
- z dziedziny prawa dewizowego, handlowego i celnego
- dotyczących prowadzenia działalności gospodarczej (wyjątkiem są przygotowania do wystartowania z tą działalnością)
Według art. 14[10] realizacja zadań z zakresu edukacji prawnej przez organy administracji publicznej odbywa się poprzez podejmowanie działań edukacyjnych, które mają na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa w zakresie prawa rozpowszechniając wiedzę o:
- możliwościach uzyskania dostępu do bezpłatnej pomocy prawnej,
- obywatelskich obowiązkach oraz prawach,
- działaniach organów ochrony prawnej w zakresie krajowym i międzynarodowym,
- mediacji i możliwościach pozasądowego rozwiązywania sporu,
- szansach na udział obywateli w konsultacjach publicznych i częściowo w procesie stanowienia prawa.
Bardzo istotną kwestią są efekty, jakie daje system pomocy prawnej. Zjawisko to zostało poddane serii badań empirycznych, dzięki którym wyróżniamy następujące rodzaje:
- subiektywne i obiektywne korzyści, które systemy przynoszą osobom korzystającym z nich. Zostały zmierzone w ramach badań przekrojowych i wyspecjalizowanych badań ewaluacyjnych. Jak wskazuje analiza satysfakcja z otrzymanych porad prawnych wśród klientów jest znaczna.
- efekty wywoływane na zewnętrznym otoczeniu, dzięki istnieniu systemów
- skutki, jakie mogą zostać wywołane na innych formach świadczenia usług prawnych praz organizacjach, które ich dostarczających.
Przypisy
- ↑ 1,0 1,1 P. Skuczyński (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych , s. 68
- ↑ E. Clark, E. Corstvet (1938), The Lawyer and the Public
- ↑ E. Blankenburg, J. Cooper (1982), A Survey of Literature on Legal Aid in Europe
- ↑ P. Skuczyński (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych, s.4-5
- ↑ P. Skuczyński (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych, s. 6-7
- ↑ Art. 1. 1., Dz. U. 1982 Nr 16 poz. 124
- ↑ Art. 4. 1., Dz.U. 1982 Nr 19 poz. 145
- ↑ K. Piasecki (2009), Zarys sądowego prawa procesowego Unii Europejskiej, s. 130
- ↑ Art. 3. 1., Dz.U. 2015 poz. 1255
- ↑ Art. 14., Dz.U. 2015 poz. 1255
Bibliografia
- Blankenburg E., Cooper J. (1982), A Survey of Literature on Legal Aid in Europe, "Windsor Yearbook of Access to Justice", vol 2
- Clark E, Corstvet E. (1938), The Lawyer and the Public, "Yale Law Journal"
- Grego-Hoffmann, M. (2012), Rola pełnomocnika w postępowaniu sądowoadministracyjnym, Lex
- Lach, D.E. (2015), Powierzanie realizacji zadań publicznych z zakresu zabezpieczenia społecznego podmiotom niepublicznym, "Państwo i Prawo" 70 (2)
- Obwieszczenie Marszałka sejmu Rzeczypospolitej w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej (2019), Dz. U. 2019 poz. 294
- Piasecki K. (2009), Zarys sądowego prawa procesowego Unii Europejskiej
- Skuczyński P. (2016), Etyka adwokatów i radców prawnych
- Ustawa z dnia 26 maja. Prawo o adwokaturze (1982), Dz. U. 1982 Nr 16 poz. 124
- Ustawa z dnia 5 sierpnia o nieodpłatnej pomocy prawnej, nieodpłatnym poradnictwie obywatelskim oraz edukacji prawnej) (2015), Dz.U. 2015 poz. 1255
- Ustawa z dnia 6 lipca o radcach prawnych (1982), Dz.U. 1982 Nr 19 poz. 145
- Winczorek J. (2012), Przegląd literatury na temat dostępności i korzystania z pomocy prawnej, Instytut Prawa i Społeczeństwa, Warszawa
- Wróbel A. (2010), Stosowanie prawa Unii Europejskiej przez sądy: Tom I, Wolters Kluwer
Autor: Marta Bożętka
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |