Izba rzemieślnicza

Izba rzemieślnicza
Polecane artykuły
Instytucje nadzorujące (ochrona środowiska) Konfederacja Lewiatan Ochotnicze hufce pracy Organizacje regulujące ruch turystyczny Przedsiębiorstwo społeczne Federacja konsumentów Administracja samorządowa Europejska Karta Samorządu Regionalnego Izba gospodarcza

Izba rzemieślnicza zgodnie z Ustawą o rzemiośle jako instytucja samorządu gospodarczego reprezentuje zawodowe i gospodarcze interesy rzemiosła. Izby zrzeszają cechy, spółdzielnie rzemieślnicze, rzemieślników będących członkami cechów, oraz inne jednostki organizacyjne, jeśli wspierają rozwój gospodarczy rzemiosła (Ustawa o rzemiośle 1989, art. 11).

TL;DR

Artykuł opisuje rolę i zadania izb rzemieślniczych oraz samorządu gospodarczego rzemiosła w Polsce. Izby rzemieślnicze reprezentują interesy rzemiosła i udzielają pomocy członkom izby, natomiast samorząd gospodarczy rzemiosła promuje i nadzoruje działania rzemiosła. Największym samorządem gospodarczym w Polsce jest Związek Rzemiosła Polskiego, który reprezentuje przedsiębiorstwa rzemieślnicze. Rzemiosło ma długą historię, sięgającą czasów pradziejowych, a cechy rzemieślnicze powstały w średniowieczu. Wraz z industrializacją, rzemiosło uległo zmianom, ale wciąż odgrywa ważną rolę w gospodarce.

Zadania izb rzemieślniczych

Głównymi celami izb rzemieślniczych jest pomaganie w reprezentowaniu zrzeszonych organizacji i rzemieślników przed organami administracji publicznej oraz innych instytucji i organizacji, udzielanie pomocy instruktażowej i doradczej członkom izby, organizowanie egzaminów kwalifikacyjnych oraz potwierdzanie ich dyplomami mistrzowskimi i świadectwami czeladniczymi. Więcej zadań izb rzemieślniczych można znaleźć w ich statutach (Ustawa o rzemiośle 1989, art. 11).

Samorząd gospodarczy rzemiosła

Zgodnie z Ustawą o rzemiośle "samorząd gospodarczy rzemiosła jest niezależny w wykonywaniu swych zadań i podlega tylko przepisom prawa" (Ustawa o rzemiośle 1989, art. 7). Organizacjami należącymi do samorządu gospodarczego są cechy, izby rzemieślnicze, ZRP.

Zadania samorządu gospodarczego rzemiosła:

• promowanie działań społeczno-zawodowych i gospodarczych rzemiosła;
• nadzorowanie wszystkich aspektów związanych z procesem przygotowania zawodowego w rzemiośle;
• pomaganie rzemieślnikom i pozostałym przedsiębiorstwom, którzy są członkami organizacji samorządu gospodarczego rzemiosła;
• reprezentowanie interesów wszystkich rzemieślników przed organami administracji publicznej;
• branie udziału w realizacji zadań związanych z oświatą i wychowaniem, aby zapewnić wykwalifikowane kadry dla gospodarki (Ustawa o rzemiośle 1989, art. 7).

Związek Rzemiosła Polskiego

Według informacji na stronie ZRP działa on od 1933 roku. Jest to największy i najdłużej działający samorząd gospodarczy w kraju, który reprezentuje ok. 300 tys. średnich, małych i mikro przedsiębiorstw. W jego skład wchodzą lokalne, regionalne i branżowe organizacje rzemiosła: 36 izb rzemieślniczych, 477 cechów rzemiosł i 180 spółdzielni

Podstawowe zadania ZRP:

• "prowadzenie i rozwijanie działalności społeczno-zawodowej, socjalnej i gospodarczej w sposób zapewniający integralność rzemiosła,
• pomoc zrzeszonym w Związku organizacjom rzemiosła i małej przedsiębiorczości w zakresie realizacji zadań statutowych,
• podejmowanie inicjatyw legislacyjnych dotyczących rzemiosła i małej przedsiębiorczości,
• działania w zakresie oświaty dla zapewniania wykwalifikowanych kadr dla rzemiosła i małej przedsiębiorczości oraz dla gospodarki narodowej,
• propagowanie zasad etyki zawodowej,
• podejmowanie wszelkich działań, mających na celu przygotowanie małych i średnich przedsiębiorstw oraz ich organizacji do funkcjonowania w warunkach globalizacji obrotu towarowego, ze szczególnym uwzględnieniem jednolitego rynku w Europie" (O ZRP, 2020).

Historia rzemiosła

Na stronie "Słownik Języka Polskiego" znajdują się informacje, że rzemiosło zostało wyszczególnione spośród zajęć związanych z hodowlą i uprawianiem roślin w czasach pradziejowych, na terenach ziemi polskich w I-IV w. Pierwsze wyodrębniane były rzemiosła, w których konieczne było poznanie złożonych technik i nabycie umiejętności, takich jak kowalstwo, tkactwo czy garncarstwo.

Tworzenie się pierwszych miast było przełomem w rozwoju rzemiosła. Skupiali się w nich rzemieślnicy, którzy aby bronić swoich interesów zrzeszali się w pierwsze stowarzyszenia, które pozwalały władzą na kontrolowanie rzemieślników i opodatkowanie produkcji rzemieślniczej. W starożytnym Rzymie a następnie na początku epoki średniowiecza w Europie tworzono kolegia rzemieślników, później bractwa religijne i zawodowe.

Pierwsze cechy powstawały w XIII-XVIII w. w miastach Europejskich i przetrwały w zmienionej postaci w niewielu krajach w XIX i XX w. Zbliżone do cechów stowarzyszenia rzemieślników tworzył się w części miast średniowiecznej Rusi, następnie na początku XVIII w. tworzono tam cechy, a podobne do nich organizacje powstawały w Chinach w XVI-XVIII w.

Stopniowo zaczęto unowocześniać zakłady rzemieślnicze wprowadzając innowacje, a najważniejsze z nich to:

• wprowadzenie koła wodnego w X w. do wprawiania w ruch młynów, które przydatne były dla wielu rzemieślników;
• w tkactwie wprowadzenie krosien poziomych oraz kołowrotka z napędem ręcznym i nożnym;
• w garncarstwie było nią zaczęcie używania koła garncarskiego i wprowadzenie polew.

Następnie w okresie industrializacji w XVIII-XIX w. sytuacja rzemiosła poddana została diametralnym zmianom:

• fabryki przejęły pracę części rzemiosł;
• rzemiosła usługowe zajmujące się naprawami oraz sprzedające produkty luksusowe i z cechami indywidualnymi rozwinęły się znacząco;
• zaczęto wprowadzać nowe techniki i urządzenia z silnikami;
• powstawały kolejne specjalizacje.

Zachodzące zmiany spowodowały, że udział rzemiosła spada w produkcji przemysłowej, utrzymało ono jednak wielkie znaczenie w gospodarce, szczególnie w sferze usług. Finalnie w Polsce w XX w. powstały izby rzemieślnicze, w celu zrzeszenia cechów (Wyrobisz A., 2020).

Bibliografia

• Graszewicz H., (1973), Pojęcie i miejsce rzemiosła w gospodarce narodowe, Wydział Prawa i Administracji UAM, Poznań
• O ZRP, (2020), "Związek Rzemiosła Polskiego"
• Wykaz zawodów odpowiadających danemu rodzajowi rzemiosła, w których izby rzemieślnicze powołują, (2017), "Związek Rzemiosła Polskiego"
• Ustawa o rzemiośle, (1989), art. 11
• Samsonowicz H., (1954), Rzemiosło wiejskie w Polsce XIV-XVI w., Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Wiśniewski F., (1960), Pojęcie rzemiosła, Wydział Prawa i Administracji UAM, Poznań
• Wyrobisz A., (2020), Rzemiosło, Słownik Języka Polskiego

Autor: Izabela Zubek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.