Technika Q-sort

Technika Q-sort
Polecane artykuły
Skala ocen Skala Likerta Kryteria oceny Ocena subiektywna Metody taksonomiczne Socjometria Zbiorowość statystyczna Metoda chronometrażu Minima sensoryczne

Technika Q-sort polega na sortowaniu kartek z wypisanymi na nich stwierdzeniami lub przymiotnikami. Badany musi dopasować je do odpowiednich kategorii. Składa się z puli pozycji oraz instrukcji, określającej przedmiot opisu dokonywanego za pomocą sortowania. Za jej pomocą można badać, np. "ja" badanego - "ja rzeczywiste" lub "ja idealne". Twierdzenia muszą być tak przydzielane do odpowiednich kategorii, aby w każdej z nich była z góry określona liczba kartek (wymuszenie to ma na celu umożliwienie zastosowania odpowiednich wskaźników w analizie rezultatów badań). Na jednym końcu powinny znajdować się stwierdzenia, które najbardziej trafnie opisują badaną osobę (lub inną, jeżeli badanie nie jest samoopisem), na drugim zaś stwierdzenia sprzeczne z jej charakterystyką, przesuwanie się od lewego do prawego końca oznacza wzrost stopnia zgodności ocenianego przez badanego stwierdzenia z kryterium sortowania. Zależnie od celu badania, pulę pozycji mogą stanowić różnego rodzaju jednorodne zbiory pozycji, np. "zgadzam się - nie zgadzam się", "podobna do mnie - nie podobna do mnie". Za optymalną ilość pozycji w puli uznaje się 60-90. Instrukcja informuje o zasadzie przyporządkowywania kartek do określonej kategorii.

Tą metodą można badać np. ocenę własnego wyglądu fizycznego (pozycje to, np. cechuje mnie drobna budowa ciała, mam piękne gęste włosy), własnych możliwości intelektualnych (łatwo mnie nabrać, szybko uczę się nowych rzeczy), warunki pracy w zakładzie (stanowisko pracy jest w wystarczającym stopniu oświetlone, nie odczuwam wibracji na stanowisku pracy) lub sposób zachowania wobec innych osób (natrętny, towarzyski), itp.

Za pomocą techniki Q-sort nie można porównywać grup osób za pomocą ogólnych średnich wyników, można natomiast porównywać średnie wartości oraz utworzone z nich profile, uzyskane przez różne grupy, np. matki i ojcowie, osoby uczące się i nie, itp.

Geneza

Technika ta, została stworzona przez Stephensona i pierwotnie była próbą przekształcenia analizy czynnikowej w narzędzie weryfikacji hipotez. Opisał ją w pracy pt. The study of behavior. Q-technique and its methodology (1953).

Bibliografia

• Paszkiewicz, Technika Q-sort, Materiały do nauczania psychologii, seria III, tom 3, PWN, Warszawa 1978
• Brzeziński (red.), Metodologia badań psychologicznych. Wybór tekstów, PWN, Warszawa 2004

Autor: Malwina Michalec