Konsumpcja zrównoważona

Konsumpcja = spożycie - zużywanie dóbr materialnych i usług w celu bezpośredniego zaspokojenia potrzeb ludzkich [PWN, 1995]

• Konsumpcja zrównoważona to optymalne, świadome i odpowiedzialne korzystanie z dostępnych zasobów naturalnych, dóbr i usług na poziomie jednostek, gospodarstw domowych, wspólnot i społeczności lokalnych, środowisk biznesowych, samorządów terytorialnych, rządów krajowych i struktur międzynarodowych, zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju. Konsumpcja zrównoważona ma na celu zaspokojenie potrzeb i podniesienie jakości życia dla wszystkich w wymiarze lokalnym i globalnym, przy jednoczesnym przestrzeganiu praw człowieka i praw pracowniczych, uwzględnianiu możliwości zaspokojenia potrzeb innych ludzi, w tym przyszłych pokoleń, oraz z zachowaniu i odtworzeniu dla nich kapitału przyrodniczego. Postawa zrównoważonej konsumpcji uwzględnia ograniczenie marnotrawstwa, produkcji odpadów i zanieczyszczeń oraz wybór towarów i usług, które w największym stopniu spełniają określone kryteria etyczne, społeczne i środowiskowe. Konsumpcja zrównoważona jest ściśle powiązana z rozwojem zrównoważonym, czyli takim, za który uważa się rozwój stabilny, uwzględniający takie procesy zmian, w których eksploatacja zasobów, głównie działy inwestowania, kierunki postępu technicznego oraz zmiany instytucjonalne pozostają ze sobą w reakcji niekontrowersyjnej i harmonijnej, i dając możliwości zaspokajania ludzkich potrzeb i aspiracji w przyszłości [J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć 2000, s. 58].

Zrównoważona konsumpcja łączy szereg praktyk społecznych, które zmierzają do:

• redukcji bezpośrednich skutków ekologicznych procesów produkcji, użytkowania i utylizacji dóbr i usług,
• zapewnienia wszystkim możliwości spełnienia podstawowych potrzeb konsumpcyjnych związanych z kluczowymi dobrami i usługami, takimi jak: żywność, woda, ochrona zdrowia, edukacja i schronienie,
• zwiększania szans na zrównoważony rozwój w krajach Południa,
• rozwoju konsumpcji dób i usług, które mają pozytywny wpływ na zdrowie i pomyślność kobiet i dzieci,
• rozwoju i stosowania urządzeń pozwalających na oszczędność energii i wody,
• rozwoju transportu publicznego i transportu pro-ekologicznego,
• rozwoju ekologicznych dóbr i usług dostosowanych do globalnych wymagań ochrony środowiska,
• promowanie stylów życia kładących większy nacisk na spójność społeczną, tradycje lokalne i wartości niematerialne.

Aby osiągnąć trwały i zrównoważony rozwój oraz poprawę jakości życia wszystkich ludzi, państwa powinny ograniczyć bądź wyeliminować modele produkcji lub konsumpcji zakłócające ten rozwój oraz promować odpowiednią politykę demograficzną. [B. Gajdzik, A. Wyciślik 2010, s. 25]. Program działań ONZ jako cele do osiągnięcia zrównoważonej konsumpcji [wg Raportu w sprawie rozwoju ludzkości, 1998]:

• Zapewnienie wszystkim możliwości spełnienia minimalnych potrzeb konsumpcyjnych.
• Rozwijanie eko-efektywnych dóbr i usług.
• Wyeliminowanie "przewrotnych" subsydiów i zmiana systemu bodźców.
• Wzmocnienie działań społeczeństwa w ochronie konsumenta.
• Wzmocnienie międzynarodowych mechanizmów zmierzających do ograniczenia globalnych skutków konsumpcji.
• Tworzenie silnych sojuszy między ruchami konsumenckimi, ruchami walczącymi z ubóstwem i ruchami ekologicznymi.
• Przyczynianie się do synergii między działaniami społeczeństwa obywatelskiego, sektora prywatnego i władz.

Zrównoważona konsumpcja realizowana w praktyce, na szczeblu lokalnym, obejmuje:

• w wymiarze gospodarczym: uzasadniony zysk finansowy, uczciwe zarobki i praca w bezpiecznych warunkach,
• w wymiarze społecznym: uczestnictwo w publicznym podejmowaniu decyzji, praca na rzecz społeczności lokalnej oraz równe traktowanie kobiet i mniejszości,
• w wymiarze ekologicznym: możliwość wpływu na czystość powietrza, wody i ziemi, na ochronę roślin i zwierząt oraz na zdrowie lokalnej społeczności.

W polskich unormowaniach wyeksponować można zwłaszcza racjonalność użytkowania środowiska, która z jednej strony zmierza do oszczędzania zasobów nieodnawialnych, a z drugiej kreuje możliwość odtwarzania się zasobów, i która zapewnia ludziom środowisko bezpieczne, nie zdegradowane poza granice jego odporności, a podział dóbr środowiska i podział dóbr uzyskanych ze środowiska czyni sprawiedliwym również przez zapewnienie bogactwa środowiskowego ludziom przyszłych pokoleń. [J. Boć, K. Nowacki, E. Samborska-Boć 2000, s. 60].

TL;DR

Zrównoważona konsumpcja to świadome i odpowiedzialne korzystanie z zasobów naturalnych, mające na celu zaspokojenie potrzeb ludzkich i podniesienie jakości życia, przy jednoczesnym uwzględnieniu ochrony środowiska i praw człowieka. Aby to osiągnąć, należy redukować skutki ekologiczne procesów produkcji i konsumpcji, rozwijać eko-efektywne dobra i usługi, eliminować niekorzystne subsydia i promować działania społeczne w ochronie konsumenta. Realizacja zrównoważonej konsumpcji obejmuje aspekty ekonomiczne, społeczne i ekologiczne. W Polsce istotne jest racjonalne użytkowanie środowiska, które pozwala oszczędzać zasoby i dbać o środowisko dla przyszłych pokoleń.

Konsumpcja zrównoważona — artykuły polecane

Cele zrównoważonego rozwoju — Turystyka zrównoważona — Polityka zdrowotna — Agenda 21 — Polityka społeczna — Polityka spójności — Bezpieczeństwo energetyczne — Ekologiczne uwarunkowania zachowań konsumentów — Polityka regionalna

Bibliografia

• Boć J., Nowacki K., Samborska-Boć E. (2000), Ochrona środowiska, Kolonia
• Boguta G. (red.) (1995), Mała Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Gajdzik B., Wyciślik A. (2010), Wybrane aspekty ochrony środowiska i zarządzania środowiskowego, Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice
• Ministerstwo gospodarki - www.mg.gov.pl
• Opracowanie Sołtysik M., Sołtysik V., Zrównoważona konsumpcja (konspekt 5), www.eko-edukacja.pl

Autor: Bolek Aleksandra