Białe kołnierzyki

Białe kołnierzyki
Polecane artykuły
Szklany sufit Niebieskie kołnierzyki Biurokracja Czas wolny Doktryna Stratyfikacja Klasa społeczna Georges Friedmann Społeczeństwo

Białe kołnierzyki (ang. white collars) to termin stosowany do określenia osób pracujących umysłowo, wykonujących pracę biurową nie wymagającą pracy fizycznej tzn. wysoko kwalifikowani specjaliści: lekarze, inżynierowie, naukowcy, artyści, technicy, managerowie, personel administracyjny. Jak w swej pracy pisze G. Wolska według Haliny Zboroń "białe kołnierzyki” "to ludzie o wysokim statusie społecznym, którzy zajmują wysokie i średnie stanowiska w organizacjach gospodarczych lub też są przedstawicielami tzw. wolnych zawodów, a także właściciele firm, urzędnicy państwowi, osoby publiczne, politycy, przedstawiciele organizacji społecznych”. Osoby te pełnią funkcje publiczne, występują jako przedstawiciele konkretnych instytucji publicznych. (G. Wolska 2013, s. 231)

TL;DR

Artykuł omawia pojęcie "białych kołnierzyków" jako osób wykonujących pracę umysłową bez wymagania pracy fizycznej, takich jak lekarze, inżynierowie, naukowcy itp. Pojęcie to pochodzi z krajów anglosaskich i różnicuje się od "niebieskich kołnierzyków", czyli osób wykonujących pracę fizyczną. Artykuł przedstawia różne rodzaje kołnierzyków, w tym "różowe kołnierzyki", które odnoszą się do zawodów typowo kobiecych. Autor podkreśla również rolę kolorów w kształtowaniu tożsamości grup społecznych, a kolory białe i czarne są kojarzone z prestiżem i elegancją.

Etymologia

Użycie pojęcia klasy średniej w teorii i praktyce badawczej zamiennie z pojęciem warstwy i stanu średniego. "Określenie ekonomicznych funkcji klasy średniej i jej miejsce w strukturze gospodarki narodowej uzasadnia łączenie określonych zjawisk i procesów ekonomicznych z jej miejscem w strukturze gospodarki narodowej”. W ciągu wieków pojęcie klasy średniej przypisywane było do innych grup społecznych np. w XIX wieku miano to odnosiło się do grupy ludzi bogatych i wykształconych, lecz na początku XX wieku nazywano tak grupy zawodowe rzemieślników i drobnych właścicieli sklepów. Ujmując rzecz chronologicznie próby definiowania klasy społecznej polegały na oderwaniu definicji od bezpośredniego związku z dwubiegunową strukturą społeczną. Natomiast definicja J. Wernicke brzmi: "Do stanu średniego należą z reguły osoby z wykształceniem wykraczającym ponad zwyczajne wykształcenie, które zarządzają kierują lub nadzorują pracę fizyczną, mechaniczną. Stan obejmuje wykształcone mieszczaństwo, urzędników, wolne zawody”. (T. Łuczka 2015, s. 109)

Pojęcie "białe kołnierzyki” funkcjonowało w krajach anglosaskich. Amerykański socjolog Charles Wright Mills w 1951 roku wydał swe publikacje pod tytułem "Białe kołnierzyki. Amerykańska klasa średnia”. W książce wyróżnia także "niebieskie kołnierzyki”, które charakteryzują robotników, pracowników przy produkcji na halach, osoby pracujące fizycznie. Różnica wynikająca pomiędzy tymi dwoma grupami to status, zarobki, prestiż, typ wykonywanych prac, wykształceniem i wyglądem jak twierdzi C.W. Mills amerykańska klasa średnia tzn. "białe kołnierzyki”, "mogą nosić takie same ubrania w pracy, jak na ulicy”. "Białe kołnierzyki’’ mają pewną samodzielność w podejmowaniu decyzji jeśli chodzi o metodę pracy. (J. Mucha 2017, s. 135)

B. Nowakowska w swej książce pisze o nowych połączeniach we współczesnej polszczyźnie i zwraca uwagę iż połączenie dwóch wyrazów: "biały” "kołnierzyk”, jest kalką i w języku angielskim rzeczywiście znaczy tyle co "urzędnik” noszący elegancki garnitur i białą koszulę. (B. Nowakowska 2005, s. 92)

Rodzaje kołnierzyków-pracowników

1. Pracownik kołnierzyka niebieskiego (ang. blue-collar workers),
2. Pracownik kołnierzyka białego (ang. white-collar workers),
3. Pracownik kołnierzyka różowego (ang. pink-collar workers),
4. Pracownik czarnego (ang. black-collar workers).

W angielszczyźnie stacjonuje kilka zwrotów o takiej strukturze. Określenie "różowe kołnierzyki” jest używane przez socjologów jako zabawne nawiązanie do terminu "białe kołnierzyki” i charakteryzuje zawody typowo kobiece: nauczycielki, urzędniczki, kelnerki, pielęgniarki, sekretarki. Kolor różowy przypisywany bardziej jako kolor kobiecy z tego względu połączono te dwa słowa. Frazeologizm "czarne kołnierzyki” dosłownie oznacza czarny kołnierz górnika, nafciarza lub często czarny ubiór, strój projektanta, grafika. Wyróżniać można również kołnierzyk koloru szarego (technik), zielonego (pracownik ochrony środowiska, ekolog), brązowego (pracownik kurierski). "Jest to produktywny semantyczno-formalny model frazeologiczny w języku angielskim, natomiast w polskim omawiany idiom ma status zapożyczenia”. (J. Szerszunowicz 2017, s. 332)

Odbiór przez społeczeństwo

K. Jurek w artykule do "Kultura-Media-Teologia” pisze, ze kolory są czynnikiem kształtującym tożsamość zbiorową. "Kolory budzą w odbiorcach konkretne skojarzenia, odsyłają nas do konkretnych miejsc, wydarzeń, przedmiotów, stąd też wykorzystywane są w mediach, w szczególności w reklamie”. Powszechnie znane są określenia takie jak "białe kołnierzyki” czy "czarne koszule” według K. Jurek kolory są elementem integracji, łączą ludzi. Uwagę ludzi przyciągają kolory, podwyższają poziom estetyczny, niosą ze sobą wiele informacji, skojarzeń i znaczeń. Skojarzenie bieli to: czystość, uczciwość natomiast czerń jest kojarzona jako coś luksusowego, pieniądze. Kolor czarny akcentuje także wymiar powagi, wyrafinowanie, ekskluzywność. Czarny garnitur i biała koszula kojarzyć się powinna z elegancją, luksusem, dobrym wykształceniem, pieniędzmi. (K. Jurek 2011, s. 72)

Patrz też: Niebieskie kołnierzyki

Bibliografia

• Jemielniak D. (2008), Praca oparta na wiedz. Praca w przedsiębiorstwach wiedzy na przykładzie organizacji high-tech Akademia Leona Koźmińskiego, Warszawa
• Jurek K. (2011),Znaczenie symboliczne i funkcje koluru w kulturze, "Kultura - Media - Teologia”, nr 6
• Łuczka T. (2018), Pojęcie klasy średniej a kategoria małego i średniego przedsiębiorstwa prywatnego, "Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny” zeszyt 3
• Mucha J. (2017), C.W. Mills,"Myśli i ludzie”
• Nowakowska B. (2005), Nowe połączenia wyrazowe we współczesnej polszczyźnie, Wydawnictwo LEXIS, Kraków
• Szerszunowicz J. (2017), Analiza quasi-ekwiwalentów związków frazeologicznych: obszary występowania różnic, "Quasi - ekwiwalenty związków frazeologicznych w teorii, frazeografii i translatoryce”
• Sztompka P. (2012), Socjologia. Analiza społeczeństwa., Znak, Kraków
• Wolska G. (2013), Związki etyki i ekonomii we współczesnej gospodarce, Studia Ekonomiczne, Zeszyty naukowe wydziałowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach

Autor: Małgorzata Syguła