Management buyout

Managment buyout - (MBO) jest to przejęcie przez własną kadrę kierowniczą przedsiębiorstwa lub jego części, w którym do tego czasu była zatrudniona (w tym procesie menadżerowie nabywają akcje, udziały). Przejmującymi oprócz wyższych menadżerów mogą być też menadżerowie średniego szczebla, a nieraz również inni pracownicy przedsiębiorstwa. Powstaje wtedy bezpośrednie powiązanie zarządzających z własnością.

Wykupy menadżerskie charakteryzują się tym, że:

• menadżerowie odgrywają bardzo ważną role,
• są w pełni zaangażowani,
• muszą się cechować innowacyjnością i kreatywnością,
• oraz posiadać ściśle określone umiejętności.

Istnieje kilka form przejęć:

• Management Buy In (MBI) - sytuacja gdy kadra menadżerska pochodzi z zewnątrz, czyli nie jest/ nie była zatrudniona w tym przedsiębiorstwie,
• Buy In Management Buy Out (BIMBO) - jest to forma łącząca menadżerów wewnętrznych z zewnętrznymi, zaletą tej techniki jest to, że menedżerowie wewnętrzni znają bardzo dobrze przedsiębiorstwo, natomiast kadra zewnętrzna bardzo dobrze orientuje się w nowej i aktualnej wiedzy z zarządzania,
• Management Employment Buy Out (MEBO) i Employment Buy Out (EBO) - polega na wykupie przez pracowników (wraz z ich menadżerami lub też bez nich) przedsiębiorstwa od Skarbu Państwa, przykładem są zakłady Renault, których właścicielem są właśnie pracownicy,
• Leveraged Buy Out (LBO) lub Leveraged Buy In (LBI) - jest to sytuacja gdy przedsiębiorstwo jest wykupywane przez aktywnych inwestorów finansowych, którzy przejmują kontrolę nad istniejącą spółką,
• Leveraged Management Buy Out (LMBO) lub Leveraged Employment Buy Out (LEBO) - mają one podobną konstrukcje do wyżej wymienionego, lecz w pierwszym ważną rolę odgrywają menedżerowie, ponieważ na nich opiera się cała transakcja przejęcia. W drugim przypadku uzupełniającą rolę pełnią pracownicy,
• Vendor Initial Management (VIMBO) - jest to nieco inny rodzaj wykupu, który jest inicjowany przez dotychczasowych właścicieli,
• Institutional Buy Out (IBO) - polega na wspomaganiu transakcji przez fundusz inwestycyjny,
• Public Buy Out (PBO) - jest to nabycie pakietu większościowego przez podmiot notowany na giełdzie papierów wartościowych

TL;DR

Management buyout (MBO) to przejęcie przedsiębiorstwa przez własną kadrę kierowniczą. Istnieje kilka form MBO, w tym Management Buy In, Leveraged Buy Out, Vendor Initial Management, itp. MBO zyskało na popularności w latach 70. i 80. w USA i Europie. W Polsce pierwsze MBO zaczęto tworzyć w latach 80. Finansowanie MBO wymaga wsparcia zewnętrznego, takiego jak venture capital czy private equity. Wkład własny menedżerów w MBO wynosi od 1% do 40%. Spłacenie zobowiązań i kredytów trwa zazwyczaj od 5 do 12 lat.

Geneza MBO

Taka forma nabycia przedsiębiorstwa występowała już w różnych okresach, ale nie było to częste zjawisko więc nie stanowiło specyficznego problemu. Dopiero w końcowych latach 70' w USA, potem w Anglii i innych krajach europejskich takie nabycia przedsiębiorstw nabrały znaczenia i zostały zdefiniowane jako MBO. W latach 1981-1987 w USA odnotowano stały wzrost ilości i wartości zawieranych transakcji MBO. W Wielkiej Brytanii te wartości również wzrastały. Natomiast w latach 80' we Francji, Holandii i Szwecji tworzenie MBO stało się powszechnym zjawiskiem w przejmowaniu przedsiębiorstw oraz przyczyniło do restrukturyzacji korporacji. W RFN rozwój MBO był niewielki, do 1988 roku powstało w sumie około 36 tego typu przejęć. Znacznie większy rozwój odnotowano w byłej NRD, gdzie miało miejsce prywatyzowanie przedsiębiorstw, głównie małej i średniej wielkości. W Austrii zaczęły powstawać MBO również na bazie prywatyzacji jak i również gdy brakowało następcy właściciela, co było też głównym powodem powstawania tego typu przejęć w Szwajcarii

Dobrym źródłem oceny skali wykupów menedżerskich w Europie jest Institute The Centre for Management Buy Out Research. Z jego danych wynika, że liderem w Europie jest Wielka Brytania; w 2008 roku wartość wykupów wyniosła 25 mld euro, a liczbę transakcji oceniono na 570.

Pierwsze MBO w Polsce zaczęto tworzyć w latach 80', dobre warunki tworzyła wówczas prywatyzacja przemysłu państwowego. Choć teraz sukcesy na rynku wykupów w Polsce są jeszcze niewielkie, to nasz rynek jest podobny do rynku Norwegii i Finlandii, a już na pewno jest wiodący i najbardziej perspektywiczny w skali Europy Środkowej. A. Dąbkowski uważa, że "mimo kryzysu gospodarczego wykupy menedżerskie w Polsce rozwijać się będą znacznie szybciej niż dotychczas, a to w wyniku przemian w poglądach związków zawodowych".

Finansowanie MBO

Zwykle nabywający nie posiadają wystarczającego kapitału więc konieczne jest wsparcie się kapitałem zewnętrznym np. bakiem, funduszem inwestycyjnym Venture capital, Private Equity lub partnerem kapitałowym. Rodzaj finansowania zależy od formy organizacyjno-prawnej przejmowanego przedsiębiorstwa lub od powodu jego sprzedaży. Aby skutecznie przeprowadzić transakcje nabycia przedsiębiorstwa tworzony jest specjalny podmiot prawa zwany wehikułem inwestycyjnym (Special Purpose Vehicle). W końcowej fazie następuje jego połączenie z nabywaną spółką. W zależność w jakim kraju powstaje MBO wkład własny menadżerów waha się od 1% do 40%. Spłacenie zobowiązań i kredytów wraz z odpowiednimi odsetkami jest ustalone w czasie, uważa się, że mogą one trwać od 5-7 lat do 12. Optymalny czas spłaty zobowiązań przez MBO wynosi około 8 lat.

Management buyout — artykuły polecane

EBO — MBO — Kwit depozytowy — Bąbel spekulacyjny — Piramida finansowa — Przedsiębiorstwo międzynarodowe — Konglomerat — Bezpośrednie inwestycje zagraniczne — Anioł biznesu

Bibliografia

• Boda D. (red.) (1995), Management-employee buyouts in Hungary and Poland, CASE-Center for Social & Economic Research, Warszawa
• Dąbkowski A. (2015), Innowacyjne metody w procesach wykupu przedsiębiorstw, Kwartalnik Naukowy Uczelni Vistula, nr 2
• Dheedene J. (2016), Management buyout: A case study
• Haus B. (1997), Kontrakt menedżerski i firma zarządzająca jako nowe formy zarządzania przedsiębiorstwem w polskiej gospodarce, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej im. Oskara Langego, Wrocław
• Shleifer A. (1987), Management buyouts as a response to market pressure

Autor: Joanna Maciusik