Pomiar innowacji

Pomiar innowacji - Innowacja jako zdolność do wdrażania nowych rozwiązań zarówno w wymiarze teoretycznym jak i praktycznym stanowi wielkość, której miara jest możliwa poprzez wykorzystanie odpowiednich metod. Metody te mogą dotyczyć wyłącznie sektorów gospodarki lub przedsiębiorstw z danego sektora, ale również mogą mieć związek z jednostkami terytorialnymi tj. z poziomem innowacyjności w danym regionie czy poziomem gospodarki państwa.(M. Dunicz, J. Wychowanek 2014, s. 103) Dokonywanie pomiaru innowacji jest bardzo istotnym zadaniem badawczym, które jest jednakże utrudnione z powodu różnorodności definicji omawianego pojęcia innowacji i skrajnie odmiennych podejść do jego interpretacji. W efekcie skutkuje to całkowitą zmianą doboru wskaźników innowacji. (A. Rutkowska-Gurak 2010, s. 70)

TL;DR

Artykuł omawia różne metody pomiaru innowacji w przedsiębiorstwach, w tym metody przedmiotową i podmiotową. Autor przedstawia również różne wskaźniki innowacyjności, takie jak liczba patentów, liczba nowych produktów czy badanie satysfakcji klientów. W artykule wspomniano także o Community Innovation Survey (CIS) jako narzędziu pomiaru innowacji oraz podziale mierników innowacyjności według Boston Consulting Group na kategorie nakładów, procesów i wyników.

Metody analizy mierników innowacyjności

Dokonując analizy mierników innowacyjności firm należy wyróżnić dwie metody. Pierwsza z nich, metoda przedmiotowa, opiera się na przeprowadzeniu pomiaru liczby, a także charakteru innowacji, które rzeczywiście występują w obrębie funkcjonowania przedsiębiorstwa. Metoda ta jest jednak rzadko stosowana z powodu gromadzenia informacji na podstawie specjalnych danych statystycznych mających źródło w prasie technicznej oraz raportów sporządzanych przez przedsiębiorstwo. Dzięki metodzie przedmiotowej uzyskuje się większą ilość informacji dotyczących pojedynczych innowacji, zaś mniej w odniesieniu do ich ogólnej liczby (M. Markowska 2012, s. 87-88)

Druga metoda pomiaru innowacyjności firmy - metoda podmiotowa, polega na badaniu wyłącznie tych organizacji, które wprowadziły innowacje. Narzędzie badawcze stosowane w tej metodzie to kwestionariusz ankietowy dotyczący różnorodnych wymiarów procesów innowacyjnych w przemyśle czy usługach oraz wielkości zasobów, które zostały przeznaczone na działalność innowacyjną firmy. Ponadto ankietowaniu poddaje się czynniki powodujące wzrost innowacji lub jej powstrzymywanie, źródła informacji wykorzystywane dla innowacji, dyfuzję innowacji oraz jej skutki. Posługiwanie się metodą podmiotową przynosi większe korzyści we wspólnym kontekście innowacji ze zmiennymi o charakterze ekonomicznym np. wielkość produkcji, zatrudnienie. (M. Markowska 2012, s. 88)

Mierniki innowacyjności przedsiębiorstw

Dokonując analizy innowacyjności firm A. Pomykalski wyróżnił następujące kryteria i wskaźniki:

• Miary specyficznych efektów działania - liczba patentów, publikacji naukowych jako "dorobek wiedzy wygenerowanej przez firmę"
• Liczba nowych produktów - wyznacznik powodzenia innowacji produktowych
• Miara jakości działania - badanie satysfakcji konsumentów
• Efekty sukcesu strategicznego, gdzie część osiągniętych korzyści można przypisać zasłudze innowacji np. wzrost przychodów

Do bardziej specyficznych kryteriów i wskaźników innowacyjności zaliczył:

• Ilość nowych produktów wprowadzonych na rynek w przeciągu trzech ostatnich lat
• Wielkość sprzedaży i/lub uzyskanych z niej zysków wyrażona procentowo
• Liczbę nowych pomysłów w firmie
• Zgubne projekty na etapie rozwoju oraz porażki rynkowe
• Koszty produktu w odniesieniu do obecnych trendów w poszczególnych sektorach
• Możliwości produkcyjne w poszczególnych sektorach firmy
• Średni czas niezbędny na przebieg procesu innowacyjnego (A. Pomykalski 2001, s. 141-142)

Community Innovation Survey jako miernik innowacji przedsiębiorstw

Miernikiem innowacji w firmie jest Community Innovation Survey, w skrócie CIS. Są to statystyki obejmujące zakres nauki i technologii, prowadzone przez Unię Europejską. Badania są przeprowadzane co 2 lata, a ich głównym celem jest pozyskanie informacji dotyczących innowacyjności sektorów według rodzaju organizacji zaliczających się do nich, a także typów innowacji występujących w wymienionych sektorach. Badania dotyczą również kwestii mających związek z rozwojem innowacji. Aspekty związane z rozwojem innowacji to między innymi: cele innowacji, źródła informacji o innowacjach, budżetowanie innowacji oraz wydatki z nimi związane. Niezbędne dane do wytyczenia wskaźników innowacyjności w firmach przemysłowych gromadzone są na szczeblu krajowym za pomocą przeprowadzanych w nich ankietach, które są skonstruowane na podstawie wspólnych dla wszystkich podmiotów metodologii i definicji. Otrzymane wskaźniki służą oszacowaniu aspektów innowacyjności w przemyśle, a także środków ich finansowania.

Badania w ramach metody Community Innovation Survey opierają się na tzw. "Metodologii Oslo". Najczęściej zadawane pytania w kwestionariuszach ankietowych dotyczą:

1. Ogólnych informacji odnośnie innowacyjnej działalności firmy
2. Środków przeznaczonych przez firmę na działalność innowacyjną: działalność B+R, zakup nowych technologii, inwestycje organizacji mające związek z wprowadzaniem innowacji, szkolenia pracowników
3. Wpływu innowacji na wyniki firmy. Wpływ ten jest mierzony poprzez wartość produkcji sprzedanej innowacji czyli nowych produktów oraz tych ulepszonych
4. Źródeł informacji dotyczących innowacji
5. Wyznaczonych celów działalności innowacyjnej
6. Współpracy w obrębie działalności innowacyjnej firmy z innymi przedsiębiorstwami, instytucjami krajowymi czy międzynarodowymi
7. Stosowanych sposobów i metod ochrony innowacji
8. Występujących przeszkód na drodze ku wdrożeniu innowacji (Community Innovation Survey 2017)

Podział mierników innowacyjności według Boston Consulting Group

W celu oceny działalności innowacyjnej przedsiębiorstwa można użyć również zrównoważonej kompozycji mierników umiejscowionych w następujących kategoriach: nakładów, procesów i wyników. Do pierwszej kategorii zalicza się między innymi: zasoby finansowe oraz ludzkie związane z działalnością innowacyjną, poświęcony czas najwyższego kierownictwa, ilość złożonych wniosków patentowych.

Za mierniki procesów uważa się: szybkość procesu innowacji, ujęcie horyzontalne formułowania pomysłów.

Do ostatniej kategorii wyników należą następujące mierniki: liczba nowych produktów bądź usług, udział nowych produktów w przychodach wyrażony procentowo, udział nowych klientów w zyskach firmy wyrażony procentowo (S. Motyka 2011, s. 167)

Pomiar innowacji — artykuły polecane

Badania i rozwój — Absorpcja — Efektywność w kryteriach Polskiej Nagrody Jakości — Metody analizy strategicznej — Podręcznik Oslo — Innowacja — Ekobilans — Innowacja organizacyjna — Analiza PEST

Bibliografia

• Dunicz M., Wychowanek J. (2014), Metody pomiaru innowacyjności, Prace Naukowe, nr 4
• Markowska M. (2012), Dynamiczna taksonomia innowacyjności regionów, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, Wrocław
• Motyka S. (2011), Pomiar innowacyjności przedsiębiorstwa
• Pomykalski A. (2001), Innowacje, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
• Rutkowska-Gurak A. (2010), W poszukiwaniu miar innowacyjności rozwoju, Acta Universitatis Lodziensis - Folia Iuridica, nr 246
• Strona internetowa: Community Innovation Survey, European Commission

Autor: Marzena Banaś