Równe traktowanie w zatrudnieniu

Równe traktowanie w zatrudnieniu jest jedną z podstawowych zasad obowiązujących, jeśli chodzi o stosunek pracy. Pracodawca nie może dyskryminować pracowników z przyczyn wymienionych w kodeksie pracy. Naruszenie zasad równego traktowania jest wykroczeniem przeciwko prawu pracownika do godnej pracy. Osoba, wobec której zasada równego traktowania została naruszona, ma prawo do odszkodowania, którego dolną granicą jest minimalne wynagrodzenie.

Na temat równego traktowania w zatrudnieniu poświęcony jest cały rozdział w Kodeksie pracy, który jest konsekwencją dostosowania polskiego prawa do wymagań Unii Europejskiej (T. M. Nycz 2011, s. 55)

TL;DR

Równe traktowanie w zatrudnieniu jest zasadą obowiązującą w Polsce i wynika z Konstytucji RP oraz Kodeksu pracy. Pracodawcy nie mogą dyskryminować pracowników ze względu na płeć, wiek, niepełnosprawność, rasę, religię, narodowość, przekonania polityczne, przynależność związkową, pochodzenie etniczne, wyznanie, orientację seksualną, zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony, oraz zatrudnienie w pełnym lub niepełnym wymiarze czasu pracy. Naruszenie zasady równego traktowania w zatrudnieniu może skutkować odszkodowaniem dla poszkodowanej osoby. Ponadto, artykuł omawia także kwestie molestowania i mobbingu w miejscu pracy, oraz zasadę równego wynagradzania za pracę.

Zasada równości

Z Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wywodzi się zasada równości. (T. M. Nycz 2011, s. 55) Art. 32 Konstytucji RP mówi, o tym że wszyscy wobec prawa są równi, mają prawo do równego traktowania przez władzę a także "nikt nie może być dyskryminowany w życiu politycznym, społecznym lub gospodarczym z jakiejkolwiek przyczyny". W art. 33 Konstytucji RP unormowano równość wobec prawa kobiety i mężczyzny, zgodnie z tym przepisem "mają w szczególności równe prawo do kształcenia, zatrudnienia i awansów, do jednakowego wynagradzania za pracę jednakowej wartości, do zabezpieczenia społecznego oraz do zajmowania stanowisk, pełnienia funkcji oraz uzyskiwania godności publicznych i odznaczeń". W art. 60 Konstytucji RP zaznaczono że "obywatele polscy korzystający z pełni praw publicznych mają prawo dostępu do służby publicznej na jednakowych zasadach". (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.)

Niedyskryminowanie w zatrudnieniu

Zgodnie z art. 18^3a § 1 Kodeksu pracy, równe traktowanie pracowników powinno obejmować zakres:

• nawiązywania i rozwiązania stosunku pracy,
• warunków zatrudnienia,
• awansowania,
• dostępu do szkolenia w celu podnoszenia kwalifikacji zawodowych.

Ustawodawca definiuje w art. 18^3a § 2 k.p. równe traktowanie w zatrudnieniu jako niedyskryminowanie w jakikolwiek sposób bezpośrednio lub pośrednio, uwzględniając okoliczności wymienione w § 1, a mianowicie bez względu na (T. M. Nycz 2011, s. 58):

• płeć,
• wiek,
• niepełnosprawność,
• rasę,
• religię,
• narodowość,
• przekonania polityczne,
• przynależność związkową,
• pochodzenie etniczne,
• wyznanie
• orientację seksualną,
• zatrudnienie na czas określony lub nieokreślony,
• zatrudnienie w pełnym lub w niepełnym wymiarze czasu pracy.

Molestowanie

Przejawem dyskryminowania według art. 18^3a § 5 i § 6 k.p. jest także:

1. działanie, które polega na zachęcaniu innej osoby do naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu czy też nakazaniu tej osobie do naruszenia tego tej zasady,
2. zachowanie niepożądane, którego celem bądź skutkiem jest naruszenie godności pracownika oraz stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery (molestowanie)
3. niepożądane zachowanie o charakterze seksualnym ze względu na płeć lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem bądź skutkiem jest naruszenie godności pracownika oraz stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery; na takie zachowanie mogą składać się fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy (molestowanie seksualne) (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy)

Mobbing

Pojęcie mobbingu wprowadzono do polskiego prawa w 2004 roku. Od tego czasu możemy posługiwać się legalną definicją mobbingu, którą czerpiemy z art. 94³ Kodeksu pracy (A. Roguska-Kikoła, M. Piwowarska-Reszka 2014, s. 17) W § 2 tego przepisu określono mobbing jako "działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko pracownikowi, polegające na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu pracownika, wywołujące u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu poniżenie lub ośmieszenie pracownika, izolowanie go lub wyeliminowanie z zespołu współpracowników". (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy)

Zasada równego wynagradzania

Jednakowe wynagrodzenie za pracę

W art. 18^3c § 1 k.p. przedstawione jest prawo pracowników do "jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości". (Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy) Oznacza to obowiązek zapewnienia jednakowych standardów wynagradzania pracowników. Jednakowa (taka sama) praca to praca identyczna, natomiast praca o jednakowej wartości rozumiana jest jako praca o podobnym charakterze.

Ważne jest aby ustalić zakres pojęcia wynagrodzenia za pracę, które obejmuje zasada równego wynagrodzenia. Art. 18^3c § 2 ujmuje pojęcie wynagrodzenia, stanowiąc, że obejmuje ono wszystkie składniki wynagrodzenia, bez względu na ich nazwę i charakter, jak również inne świadczenia związane z pracą, przyznawane pracownikom w formie pieniężnej czy też w innej formie niż pieniężna (B. Superson-Polowiec 2007, s. 133)

Prace jednakowej wartości

Termin prace jednakowej wartości został zdefiniowany w art. 18^3c § 3 k.p., są to prace których wykonanie wymaga od pracowników:

• porównywalnych kwalifikacji zawodowych, które potwierdzone mają być dokumentami przewidzianymi w odrębnych przepisach lub praktyką i doświadczeniem zawodowym
• porównywalnej odpowiedzialności,
• porównywalnego wysiłku.

Równe traktowanie w zatrudnieniu — artykuły polecane

Prawa pracownika — Dyscyplina pracy — Prawo pracy — Szkolenie BHP — Spór zbiorowy — Kodeks etyki zawodowej — Dyskryminacja — Praca — Praca sezonowa

Bibliografia

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Nycz T. (2011), Kodeks Pracy z komentarzem, Tarbonus, Kraków-Tarnobrzeg
• Roguska-Kikoła A., Piwowarska-Reszka M. (2014), Mobbing i dyskryminacja w stosunkach pracy. Zagadnienia praktyczne, Difin, Warszawa
• Superson-Polowiec B. (2007), Równe traktowanie w zatrudnieniu, Zeszyt naukowy, nr 6
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141

Autor: Katarzyna Pudo

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.