Prawo użytkowania wieczystego

Prawo użytkowania wieczystego (ang. right of perpetual usufruct) - zgodnie z art. 232 Kodeksu cywilnego to prawo polegające na oddaniu gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa położonych w granicach administracyjnych miast, gruntów Skarbu Państwa położonych poza tymi granicami, lecz włączonych do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazanych do realizacji zadań jego gospodarki lub gruntów stanowiących własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków do korzystania osobom fizycznym lub osobom prawnym.

TL;DR

Prawo użytkowania wieczystego to prawo do korzystania z gruntów Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego na określony czas. Osoba korzystająca z takiego prawa może użytkować grunt oraz nim rozporządzać. Umowa o użytkowanie wieczyste wymaga formy aktu notarialnego i wpisu do księgi wieczystej. Opłaty za użytkowanie są płacone na rzecz właściciela gruntu. Roszczenia związane z użytkowaniem wieczystym przedawniają się po 3 latach. Użytkowanie wieczyste różni się od prawa własności m.in. tym, że grunt ma innego właściciela.

Użytkownik wieczysty

Osoba taka może korzystać z gruntu oraz nim rozporządzać (warunki określa ustawa). (A. Baran 2016, s. 110) Aby wybrać użytkownika wieczystego, właściciel gruntu powinien zorganizować przetarg i w ten sposób wyłonić kandydata (A. Grzesiok 2010, s. 277)

Forma zawarcia umowy

Umowa o oddanie gruntu w użytkowanie wieczyste wymaga formy aktu notarialnego oraz wpisu do księgi wieczystej. W umowie tej jest również określony sposób korzystania z gruntu którego umowa dotyczy przez użytkownika wieczystego (zgodnie z celem oddania gruntu w użytkowanie wieczyste). (A. Baran 2016, s. 110)

Przedmiot umowy

Grunty stanowiące własność Skarbu Państwa położone w granicach administracyjnych miast oraz grunty Skarbu Państwa położone poza tymi granicami, lecz włączone do planu zagospodarowania przestrzennego miasta i przekazane do realizacji zadań jego gospodarki, a także grunty stanowiące własność jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków. W wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych przedmiotem użytkowania wieczystego mogą być także inne grunty Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego lub ich związków. (art. 232 Kodeks Cywilny)

Przedmiot prawa użytkowania wieczystego

Podmiotem prawa użytkowania wieczystego może być każda osoba fizyczna i prawna. W granicach, określonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego oraz przez umowę o oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste, użytkownik może korzystać z gruntu z wyłączeniem innych osób. W tych samych granicach użytkownik wieczysty może swoim prawem rozporządzać - art. 233 Kodeksu cywilnego.

Czas trwania umowy

Zgodnie z art. 236 Kodeksu cywilnego oddanie gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków w użytkowanie wieczyste następuje na okres dziewięćdziesięciu dziewięciu lat. W wypadkach wyjątkowych, gdy cel gospodarczy użytkowania wieczystego nie wymaga oddania gruntu na dziewięćdziesiąt dziewięć lat, dopuszczalne jest oddanie gruntu na okres krótszy, co najmniej jednak na lat czterdzieści.

Opłaty

Opłaty za użytkowanie wieczyste dokonywane są na rzecz właściciela gruntu. Pierwsza opłata wnoszona jest zanim będzie podpisana umowa notarialna. Przez cały czas trwania umowy użytkownik wieczysty zobowiązany jest do wnoszenia opłat rocznych (termin: koniec marca każdego roku). Wysokość opłat (stawiki procentowej) jest różna, w zależności od celu, który został określony w umowie. Istnieją nieruchomości za które nie pobiera się opłat, dotyczy to tych które np. zostały oddane pod drogi publiczne lub parki narodowe (A. Grzesiok 2010, s. 277)

Przedstawienie roszczeń

Roszczenie przeciwko wieczystemu użytkownikowi o naprawienie szkód wynikłych z niewłaściwego korzystania z gruntu Skarbu Państwa lub gruntu należącego do jednostek samorządu terytorialnego bądź ich związków, jak również roszczenie wieczystego użytkownika o wynagrodzenie za budynki i urządzenia istniejące w dniu zwrotu użytkowanego gruntu przedawniają się z upływem lat trzech od tej daty - art. 243 Kodeksu cywilnego.

Użytkowanie wieczyste a prawo własności

Podobieństwa:

• podmiot (każda osoba fizyczna i prawna)
• obydwa prawa należą do kategorii praw majątkowych, zbywalnych, dziedzicznych, podzielnych
• wymagają wpisu do księgi wieczystej
• oba prawa można wywłaszczyć
• istnieje możliwość obciążenia tych praw hipoteką

Różnice:

• przedmiot prawa (w przypadku prawa własności przedmiot jest dowolny)
• użytkowanie wieczyste to prawo: niesamodzielne, niesamoistne, terminowe, związane (żadnym z tych przymiotników nie można opisać prawa własności)
• w przeciwieństwie do prawa własności, w przypadku użytkowania wieczystego grunt i znajdujące się na nim nieruchomości mają innego właściciela (A. Grzesiok 2010, s. 278)

Prawo użytkowania wieczystego — artykuły polecane

Prawo pierwokupu — Prawo zastawu — Służebność — Podatek od czynności cywilnoprawnych — Aport — Zasiedzenie — Ograniczone prawa rzeczowe — Zobowiązanie podatkowe — Darowizna

Bibliografia

• Baran A. (red.) (2018), Prawo rzeczowe. Pytania: kazusy, tablice, testy, C.H.Beck Warszawa
• Gniewek E. (2002), Prawo rzeczowe, C.H. Beck, Warszawa
• Kwartnik-Pruc A., Trembecka A. (2012), Użytkowanie wieczyste jako forma gospodarowania nieruchomościami publicznymi na przykładzie miasta Krakowa, Studia i materiały Towarzystwa Naukowego Nieruchomości, nr 20/4
• Rudnicki S. (2007), Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga druga. Własność i inne prawa rzeczowe, LexisNexis, Warszawa
• Stec P., Załucki M. (2010), Podstawy prawa cywilnego z umowami w administracji, Difin, Warszawa
• Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93

Autor: Małgorzata Bożek; Kinga Opiłka

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.