Wykres kołowy

Wykres kołowy - zamiennie zwany również diagramem kołowym. Graficznie ma postać koła, które jako całość odzwierciedla badaną zbiorowość. Figura ta jest podzielona promieniami wychodzącymi z jej środka, powstałe wycinki kołowe obrazują proporcje i różnią się od siebie w zależności od wielkości prezentowanych danych. Jest to jedna z form graficznych służąca do prezentacji danych. Takie przedstawienie informacji często ma zastosowanie w zestawieniu różnych danych statystycznych (T. Michalski 2008, s. 65-66)

Jako twórcę metod graficznych w dziedzinie statystyki uważa się inżyniera oraz ekonomistę Williama Playair, stworzył on trzy schematy, wśród których znalazł się wykres kołowy wynaleziony w 1801 roku, a jako najbardziej znany przywoływany jest wykres porównujący podatki Wielkiej Brytanii z innymi krajami (M. Nodzyńska 2011, s. 45)

Poprzez zastosowanie diagramu ogranicza się jego opis do grafiki w postaci koła, która dzięki kształtowi wielkości bądź kolorowi zastępuje bądź podkreśla wielkości liczbowe. Takie właściwości wykresu uczyniły go bardziej ogólnym oraz zwięzłą formą służącą prezentacji informacji w odróżnieniu od tablic statystycznych. Ponadto warto nadmienić iż wykres kołowy jest mniej dokładnym narzędziem od wspomnianych tablic w związku z tym istotne jest dodanie do wykresu kołowego odpowiadających mu danych odzwierciedlających poszczególne wycinki wyznaczone na diagramie.

Elementy składowe wykresu kołowego

Wykres kołowy składa się z kilku części, aby mógł być poprawnie odebrany przez czytelnika powinien zawierać poniższe elementy:

Rys. 1 Wykres kołowy

1. Tytuł - krótko przedstawia czego dotyczą dane zamieszczone na wykresie.
2. Legenda - umożliwia identyfikacje poszczególnych wartości z ich opisem. W tym elemencie podawane są także wyjaśnienia odnoszące się do symboli, znaków, kolorów lub skali.
3. Wartości liczbowe - przedstawiają dokładniejsze wielkości poszczególnych wycinków kołowych.
4. Kolory - umożliwiają rozróżnienie poszczególnych elementów koła, podkreślają istotność wybranych elementów, mogą zintensyfikować pewne elementy, przyciągają wzrok, a w konsekwencji pomagają w interpretacji danych. Za pomocą barw bądź innych oznaczeń można zidentyfikować poszczególne dane z odpowiadającymi im informacjami umieszczonymi w legendzie (T. Michalski 2008, s. 66)

Zasady tworzenia wykresu kołowego

Podczas tworzenia wykresów nieumiejętne użycie kolorów może doprowadzić do chaosu prezentacji danych, dlatego ważne jest aby starannie i rozsądnie dobierać barwy. Można zatem wyróżnić kilka zasad, o których warto pamiętać tworząc wykresy kołowe:

1. Stosowanie umiarkowanej ilości kolorów, gdyż zastosowanie zbyt dużo barw może zaburzyć skupienie się odbiorcy oraz odciągnięcie jego uwagi od istoty przedstawianych danych.
2. Używanie kolorów stonowanych, których celem jest zwiększenie przejrzystości oraz zwiększenie estetyki diagramu, natomiast wprowadzenie barw jaskrawych może spowodować złudzenie, że oznaczony nim fragment jest większy gdyż takie barwy na jasnym tle przyciągają wzrok sprawiając że postrzegamy dany obiekt nieco większym.
3. Stosowanie kolorów w odcieniach czerwieni, pomarańczy oraz wyrazistych zieleni pomaga wyróżnić bardziej istotne informacje.
4. Warto dodać, że podczas tworzenia wykresu kołowego podstawową oraz nadrzędną zasadą powinien być umiar w dobieraniu ilości barw, gdyż pozwoli to na przejrzyste i czytelne przedstawienie danych (K. Bartos 2010, s. 162-163)

Zastosowanie wykresu kołowego

• Wykres kołowy umożliwia zilustrowanie różnych wartości zawierających się w jednym zbiorze danych.
• Poszczególne wartości są odzwierciedlone na takim wykresie poprzesz odpowiadające im wycinki koła, które jako całość w postaci koła obrazują sumaryczną wartość prezentowanych danych.
• Tego typu wykres może posłużyć do prezentacji danych odnoszących się do tylko jednej serii, gdyż wprowadzenie na takim wykresie większej ich liczby byłoby trudne do przedstawienia graficznego ponadto wywołałoby na nim chaos, a w konsekwencji wykres stałby się mało czytelny i trudny w interpretacji.
• W praktyce można wyróżnić kilka podtypów wykresu kołowego, które pomagają uwydatnić znaczenie określonego fragmentu koła dzięki przeniesie go do osobnego diagramu, bądź np. poprzez wysunięcie wycinka kołowego, które ma za zadanie podkreślenie jego znaczenia na tle pozostałej części koła. Funkcja ta może okazać się jako istotna w szczególności podczas tworzenia trójwymiarowych wykresów (Jinjer Simon 2006, s. 107)
• Wykresy tego typu umożliwiają czytelnikowi natychmiastowe określenie co przedstawiają zebrane dane, dzięki temu może błyskawicznie zauważyć różnice poszczególnych wartości (B. Jelen i in. 2011, s. 155)
• Wykresy kołowe umożliwiają graficznie pokazać jakie części całości stanowią pojedyncze dane. W przypadku dużej ilości danych taki wykres może wprowadzić interpretującego w błąd, gdyż grubość poszczególnego wycinka może być podobna do wycinka o innej wartości.

Zalety wykresu kołowego	Wady wykresu kołowego
Przejrzystość Łatwość w interpretacji Estetyka wykonania Porównanie danego wycinka na tle całości Użycie kolorów ułatwia zapamiętywanie Minimalizacja opisu	Wprowadzenie na wykres ograniczonej ilości kolorów Użycie nie więcej niż jednej serii danych Przy zbyt wielu danych wielkość poszczególnych wycinków może wprowadzać w błąd i być nieadekwatna względem pozostałych

Narzędzia służące do tworzenia wykresu kołowego

Istnieje wiele możliwości tworzenia wykresów kołowych, poniżej przedstawiono kilka programów służących do ich kreowania:

• Microsoft Excel
• Matlab
• Adobe Illustrator
• StatSoft
• Canva
• SMART Notebook

Wykres kołowy — artykuły polecane

Wymagania dla witryn internetowych — HTML — Wykres słupkowy — Diagram procesu — Histogram — Sieci neuronowe — Wzorce projektowe — Metadane — Mapa mentalna

Bibliografia

• Bartos K. (2010), Wizualizacja danych jako medium komunikacji gospodarczej w dobie społeczeństwa informacyjnego, nr 598
• Jelen B. (red.) (2011), Microsoft Excel 2007 PL analiza danych za pomocą tabel przestawnych, Helion, Gliwice
• Michalski T. (2008), Statystyka, Wydawnictwo Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Nodzyńska M. (2011), Dydaktyka chemii (i innych przedmiotów przyrodniczych) od czasów alchemii po komputery, Kraków
• Simon J. (2006), Excel Profesjonalna analiza i prezentacja danych, Helion, Gliwice

Autor: Karolina Walczyk