Mapa mentalna

Mapa mentalna inaczej nazywana jest mapą myśli. Twórcą map mentalnych jest Tony Buzan, urodzony w 1942 roku w Londynie. Jest to specyficzny - graficzny - sposób notowania, który ma na celu zwiększenie wydajności zapamiętywania oraz uaktywnienie intuicyjności. Aby stworzyć mapę mentalną stosuje się krótkie hasła lub rysunki. Powinna być ona przejrzysta i przykuwająca uwagę, szczególnie do najważniejszych - bazowych zagadnień [Radomski A. (2019), s. 1-4].

Nasz mózg nie działa linearnie, tylko promieniście - w każdym kierunku. Mapa myśli działa podobnie jak mózg - wychodząc z centralnie usytuowanego hasła, poprzez "gałęzie" rozchodzi się promieniście [Radomski A. (2019), s. 5].

TL;DR

Mapa mentalna, opracowana przez Tony'ego Buzana, to graficzny sposób notowania, który pomaga w zapamiętywaniu i analizie informacji. Można ją sporządzać na papierze lub elektronicznie. Mapy mentalne mają wiele zalet, takich jak oszczędność czasu i porządek skojarzeń. Istnieje wiele innych metod efektywnego nauczania, takich jak łańcuchowa metoda skojarzeń, pierwsze litery czy rymowanki.

Sporządzanie mapy mentalnej

Rys. 1. Przykład ręcznie wykonanej mapy mentalnej

Aby sporządzić mapę myśli, należy dobrze rozumieć opracowywane treści oraz potrafić nadać im odpowiednią hierarchię ważności. Właściwa organizacja informacji podczas wykonywania mapy umożliwi odbiorcy szybsze zapamiętanie treści. Najbardziej powszechny i najszybszy sposób sporządzania mapy myśli polega na zapisywaniu i rysowaniu zagadnień na kartkach papieru. Istnieją również notatniki elektronicznie, gdzie jest możliwość sporządzania takiego typu notatek. Mapy mentalne pomagają spojrzeć na całokształt zagadnienia oraz przeprowadzić jego analizę [Radomski A. (2019), s. 5-6].

Aby wykonać najprostszą mapę mentalną, wystarczy mieć to kartkę papieru oraz coś do pisania (najlepiej posługiwać się kolorowymi pisakami). Na środku kartki przedstawiane jest główne zagadnienie (za pomocą hasła/rysunku). Następnie, za pomocą linii odprowadzamy gałęzie, przy których zapisujemy pojęcia wyprowadzające z głównego hasła. Ważne jest, aby rozchodziły się promieniście. Od tych "gałęzi" odprowadzamy kolejne linie - podgałęzie, aż do wyczerpania przez nas danego zagadnienia. Należy pozostawiać wolne przestrzenie, gdzie będzie istniała możliwość dopisania i uzupełnienia informacji. Tak wykonana mapa może pomóc uporządkować dane zagadnienie, mimo iż w pierwszym momencie wydaje nam się, że jest bardzo chaotyczne [Żbikowska K. (2012), s. 15].

Przy wykonywaniu mapy należy pamiętać, aby zredukować do minimum ilość użytych słów - niech zostaną tylko te najbardziej potrzebne. Zdarza się, że dana mapa myśli może być czytelna i jasna tylko dla jej twórcy [Radomski A. (2019), s. 5-6].

Mapy elektroniczne

Rys. 2. Przykład mapy mentalnej wykonanej w programie Mind Map

Mapy tworzone na papierze są typowymi "prywatnymi notatkami". Chcąc stosować tą technikę na szerszym polu niż tylko własne notatki polecane jest tworzenie map elektronicznych.

Tworzenie ich w ten sposób ma wiele zalet. Przede wszystkim można udostępnić je każdemu i każdy będzie miał możliwość ich współtworzenia. Mapa utworzona w ten sposób ma nieograniczoną ilość miejsca, można ją cały czas rozbudowywać o nowe pojęcia. Jest czytelna dla każdego i może być w pełni multimedialna. To czyni ją wiele bardziej atrakcyjną. Istnieje wiele darmowych stron, gdzie można tworzyć własne elektroniczne mapy myśli [Radomski A. (2019), s. 9]

Korzyści map mentalnych

Stosowanie map mentalnych to przede wszystkim [Żbikowska K. (2012), s. 33]:

• "zaoszczędzony czas,
• porządek własnych skojarzeń,
• synergia obu półkul,
• całościowy obraz tematu".

Najczęściej popełniane błędy przy stosowaniu map mentalnych

Błędy, przed którymi należy się chronić to [Żbikowska K. (2012) s. 34-35]:

• za długie teksty zamiast pojedynczych słów i haseł,
• brak rysunków,
• zbyt dużo gałęzi i podgałęzi,
• panujący chaos,
• notowanie wszystkiego w sposób mapowania

Inne metody efektywnego nauczania

Tworzenie map myśli to tylko jedna z metod efektywnego nauczania. Często metody te stosowane są do nauki dla dzieci i młodzieży, lecz mogą równie dobrze sprawdzić się w nauce dla osób starszych.

Do innych metod można zaliczyć [Misztal K. Paluch S. (2017), s. 120]:

• łańcuchową metodę skojarzeń, która polega na łączeniu w pary przedmiotów do zapamiętania tworząc opowiadania, często zabawne i wyolbrzymione,
• pierwsze litery, która polega na stworzeniu łatwego do zapamiętania zdania, gdzie każde kolejne słowo rozpoczyna się od pożądanej litery
• rymowanki i wierszyki - łatwe i rytmiczne wierszyki służą do zapamiętania zasad bądź innych definicji.

Mapa mentalna — artykuły polecane

Kwestionariusz — Wymagania dla witryn internetowych — Wykres kołowy — Ganttproject — Architektura informacji — Socjometria — Reguła KISS — Maszyna Turinga — Prezentacja multimedialna

Bibliografia

• Marian M. (2008), Mnemotechnika i mapa myśli jako narzędzia wspierające proces uczenia się, Zeszyty Naukowe / Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych im. gen. T. Kościuszki, nr 4
• Misztal K., Paluch S. (2017), Metody efektywnej nauki, Problemy współczesnej pedagogiki nr 3 (1), Uniwersytet Przyrodniczy, Lublin
• Radomski A. (2019), O zastosowaniu map myśli w nauce i edukacji, Kultura i historia 36(2)
• Żbikowska K. (2012), Mapy myśli w biznesie, Helion, Gliwice

Autor: Justyna Bielecka