Strategie postępowania z ryzykiem

Strategie postępowania z ryzykiem - wskazuje cel zarządzania ryzykiem, a także opis procedury, które obejmują przyjęte role, obowiązki, tolerancje dla ryzyka, ramy czasowe podejmowanych działań. Oprócz tego uwzględnia się wymagania dotyczące raportów, a także stosowane narzędzia i techniki. Strategia postępowania z ryzkiem szerok ujmując stanowi metody obchodzenia się z ryzykiem, będące sumą doświadczeń człowieka w tej dziedzinie zdobytych w przeszłości.

Postępowanie z ryzykiem to zbiór czynności, które dąża do dwóch główych celów. Pierwszym celem jest skłonienie menedżera projektu do zorganizowania i przygotowania procesu zarządzania ryzykiem. Drugim celem jest doprowadzenie do powstania infrastruktury organizacyjnej, której zadaniem będzie podjęcie działań, które prowadzą do następujących efektów:

• izolowanie i zmniejszenie ryzyka,
• eliminowania ryzyka (jeśli jest to możliwe i uzasadnione),
• przygotowania alternatywnych sposobów działania oraz określenia rezerw czasowych i pieniężnych w celu zabezpieczenia przed zagrożeniami mogącymi pojawić się podczas planowania i wykonywania prac projektowych.

Analiza źródeł ryzyka przedsięwzięcia

W ryzyku projektowym dokonuje się klasyfikacji według jego przyczyn, i tak wyróżniamy przyczyny zewnętrzne oraz wewnętrzne.

1. Przyczyny zewnętrzne - zalicza się do nich globalne warunki, jakie występują w sferze politycznej i prawnej. Oprócz tego wymienia się warunki panujące na danym rynku, a także wymagania insytucji finansowych i agencji zajmującujących się regulacją obrotu rynkowego. Przyczyny zewnętrzne najczęściej znajdują się poza kontrolą menedżera.
2. Przyczyny wewnętrzne - obejmują sposób zaplanowania projektu wraz z występującymi czynnikami ludzkimi. Spośród głównych przyczyn jakie zagrażają realizacji projektu wymienia się spory na tle biznesowym, problemy z komunikacją czy też zawodność technologii. Z drugiej strony głównymi składowymi przyczyniającymi się sukcesu projektu są umiejętności, zdolności oraz motywacja pracowników, które przekładają się bezpośrednio na ich wyniki.

Sposoby prowadzenia analizy ryzyka

• Obserwacja - polega na obserwacji otoczenia zarówno zarówno bezpośrednio, jak też też z pewnego dystansu. Dobrym przykładem jest analiza funkcjonującego systemu w oparciu o obserwacje pozytywnych bądź negatywnych aspektów gospoarczych.
• Prowadzenie dokumentacji dotyczącej przeszłości - korzystanie z wcześniej zgromadzonego materiału, tj. bazy danych, akta oraz sprawozdania przedsiębiorstw, raporty sporządane przez firmy zewnętrzne.
• Wywiad - celem lepszego zrozumienia natury oraz zasięgu ryzyka można skorzystać z formy wywiadu, który należy przeprowadzać z praktymi biznesu, którzy cechują się największym doświadczeniem w obrębie badanego zakresu.
• Modelowanie - polega na tworzeniu modeli za pomocą symulacji komputerowych czy też rozpowszechnionych modelach ułatwiających przedstawienie rzeczywistego stanu panującej sytuacji.

TL;DR

Artykuł omawia strategie postępowania z ryzykiem, wskazując cele zarządzania ryzykiem oraz procedury i narzędzia stosowane w tym procesie. Analizuje źródła ryzyka projektów i sposoby ich identyfikacji oraz analizy. Przedstawia materiały wyjściowe potrzebne do planowania zarządzania ryzykiem i opisuje postępowanie z ryzykiem, które może obejmować unikanie, zatrzymywanie, kontrolę, transfer, dystrybucję ryzyka oraz ubezpieczenie.

Materiały wyjściowe potrzebne do planowania procesu zarządzania ryzykiem

Materiałami wejściowymi do planowania procesu zarządzania ryzykiem są:

• karta projektu,
• polityka organizacji w zakresie zarządzania ryzykiem,
• ewidencja ról i obowiązków pracowników,
• wytyczne dotyczące tolerancji interesariuszy (udziałowców projektu) wobec możliwych ryzyk,
• szablony planu zarządzania ryzykiem w firmie (jeżeli takie istnieją),
• struktura podziału pracy.

Materiały te powinny być wykorzystane podczas spotkań, których celem będzie stworzenie planu zarządzania ryzykiem. Plan taki powinien zawierać:

1. Metodykę określającą sposoby.
2. Narzędzia i źródła danych, które należy wykorzystać w zarządzaniu ryzykiem.
3. Opis ról i obowiązków poszczególnych zespołów roboczych jak i indywidualnych pracowników organizacji względem procesu zarządzania ryzykiem.
4. Całkowity budżet projektu oraz kwotę przeznaczoną na proces zarządzania ryzykiem.
5. Listę terminów określających wszystkie działania związane z procesem zarządzania ryzykiem na wszystkich etapach projektu.
6. System oceny i interpretacji zdarzeń mogących wywołać niepożądany przebieg projektu.
7. Progi akceptacji, czyli kryteria określające, kiedy powinny zostać podjęte działania będące odpowiedzią na zaistniałe ryzyko.
8. Sposoby tworzenia dokumentacji procesu zarządzania ryzykiem
9. Charakterystykę procesu śledzenia ryzyka w czasie realizacji projektu.

Postępowanie z ryzykiem

Postępowanie z ryzkiem może uwzględniać następujące działania:

• unikanie ryzyka poprzez decyzję o nierozpoczynaniu lub niekontynuowaniu działań powodujących ryzyko,
• podjęcie lub zwiększenie ryzyka w celu wykorzystania szansy,
• usunięcie źródła ryzyka,
• zabezpieczenie ryzyka,
• zmianę prawdopodobieństwa,
• zmianę następstw,
• dzielenie ryzyka wraz z i inna stroną lub stronami (łącznie z umowami i finansowaniem ryzyka),
• retencję ryzyka na podstawie świadomej decyzji.

Postępowanie z ryzykiem może doprowadzić do powstania nowych ryzyk lub modyfikacji już istniejących.

Podejście do identytyfikacji i analizy ryzyka obejmuje następujące etapy:

1. Stworzenie listy zadań i celów do realizacji.
2. Klasyfikacja ryzyka dokonana na podstawie wyznaczonych zadań i celów.
3. Przeprowadzenie analizy ryzyka celem oszacowania istotności w drodze określenia prawdopodobieństwa oraz stopnia skutków występienia.
4. Uporządkowanie ryzyka w sposób malejący.
5. Określenie akceptowalnego poziomu ryzyka.

Rodzaje

Wyróżnia się 6 metod postępowania z ryzykiem:

1. Unikanie ryzyka - określana jako metoda negatywna, ponieważ w większości przypadków jej stosowanie wiąże się z negatywnymi konsekwencjami dla ludzi, którzy ją stosują. Unikanie ryzyka jest to indywidualna i świadoma odmowa akceptacji nawet chwilowego ryzyka. Właściwym przykładem ilustrującym negatywny charakter tej metody jest unikanie ryzyka utonięcia poprzez niewchodzenie do wody.
2. Zatrzymanie ryzyka - jedna z najczęściej spotykanych metod manipulacji ryzyka. W praktyce możemy wyróżnić aktywne i pasywne zatrzymanie ryzyka. Aktywne zatrzymanie ryzyka jest to świadoma decyzja o zatrzymaniu ryzyka w części lub w całości poprzez np. nieopłacenie składki. Pasywne zatrzymanie ryzyka następuje w sytuacji gdy osoba lub firma podejmuje decyzję o zachowaniu danego ryzyka w pełni nieświadomie najczęściej wskutek ignorancji, obojętności, lenistwa lub arogancji.
3. Kontrola ryzyka - działanie podejmowane w celu obniżenia częstości występowania strat, jak i ich potencjalnych następstw. W efekcie metoda kontroli ogranicza się do dwóch głównych aspektów: zapobiegania stratom poprzez działanie prewencyjne oraz redukcji strat po zaistnieniu zdarzenia, któremu nie dało się zapobiec.
4. Transfer ryzyka - przeniesienie ryzyka na inny podmiot przy wykorzystaniu mechanizmów prawnych (umowa ubezpieczenia, umowa przechowania, umowa o dozór obiektu) oraz działań o charakterze organizacyjnym czy zabezpieczającym. Przykładem stosowania tej metody jest przykład dzierżawcy, który zawarł długoterminową umowę dzierżawy z klauzulą stałego czynszu przenosząc ryzyko inflacji na właściciela nieruchomości.
5. Dystrybucja ryzyka - metoda polegająca na podzieleniu skutków finansowych danego ryzyka na grupę (między uczestników wspólnego konsorcjum, wspólnego funduszu). Typowym przykładem jest ryzyko związane z działalnością spółki. Ryzyko to rozkłada się na udziałowców spółki lub jej akcjonariuszy.
6. Ubezpieczenie - metoda najbardziej powszechna, a zarazem uznawana za kombinację wcześniejszych metod manipulacji, która polega na transferze ryzyka, jego dystrybucji oraz kontroli ryzyka rozumianej jako oddziaływanie prewencyjne ubezpieczenia na postawę ubezpieczonego.

Strategie postępowania z ryzykiem — artykuły polecane

Analiza SWOT — Arkusz analizy ryzyka — Zarządzanie ryzykiem — Modelowanie procesów — Metodyka badania potrzeb informacyjnych — Ewaluacja projektu — Typy projektów i ich rodzajowy podział — Plan projektu — Konceptualizacja

Bibliografia

• Czajkowska K. (2017), Metody identyfikacji ryzyka w zarządzaniu ryzykiem w przedsiębiorstwie, Journal of Modern Management Process. nr 2 (1)
• Damodaran A. (2009), Ryzyko strategiczne. Podstawy zarządzania ryzykiem. Wydawnictwo Przedsiębiorstwo i Zarządzanie, Warszawa
• Jaruga K. (2009), Zarządzanie ryzykiem, Wydawnictwo PWN, Warszawa
• Jedynak P. (2001), Ubezpieczenia gospodarcze, Księgarnia Akademicka, Kraków
• Monkiewicz J. (red.) (2000), Podstawy ubezpieczeń, Poltext, Warszawa
• Siewiera A. (2016), Efektywne zarządzanie ryzykiem w projektach inwestycyjnych, Rynek kapitałowy i wycena przedsiębiorstw. nr 4 (82)
• Staniec I., Zawiła-Niedźwiecki J. (red.) (2015), Ryzyko operacyjne w naukach o zarządzaniu wydawnictwo, C.H. Beck, Warszawa
• Szlachcic B. (2014), Analiza ryzyka i zarządzania ryzykiem jako element systemu zarządzania kryzysowego w organizacji, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Humanistycznego w Siedlcach, nr 103
• Trocki M. (red.) (2015). Zarządzanie projektem europejskim, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa

Autor: Robert Staniszewski