Cybernetyka: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Infobox update) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Cybernetyka''' jest nauką dotyczącą procesów odpowiadających za sterowanie, przekazywanie i przekształcanie informacji w takich systemach jak, np. [[społeczeństwo]], organizm żywy, maszyna. | |||
'''Cybernetyka''' jest nauką dotyczącą procesów odpowiadających za sterowanie, przekazywanie i przekształcanie informacji w takich systemach jak, np. [[społeczeństwo]], organizm żywy, maszyna. | |||
== | ==TL;DR== | ||
Cybernetyka to nauka zajmująca się procesami sterowania, przekazywania i przekształcania informacji. Jest podzielona na cybernetykę teoretyczną i stosowaną, które zajmują się badaniem ogólnych zasad działania systemów oraz praktycznym zastosowaniem tych zasad. Współczesne metody informatyczne są związane z cybernetyką i wykorzystują wiele jej pojęć. | |||
== Klasyfikacja zastosowana w cybernetyce == | ==Cybernetyka jako nauka== | ||
W starożytności ilość informacji tworząca [[zakres]] wiedzy była stosunkowo niewielka, dlatego tak naprawdę każdy mógł z łatwością rozwijać cybernetykę jako dziedzinę nauki. Można tu wspomnieć o Arystotelesie, którego przykład pokazuje, że mimo małego zasobu dostępnych informacji mógł on opracować swoją "fizykę" oraz zagadnienia związane z logiką i psychologią. Wraz z biegiem lat, gdy nowych informacji wciąż przybywało, zauważono, że pojemność mózgu ludzkiego jest niestety ograniczona. Z tego powodu każdy z ówczesnych naukowców zajmował się tylko uprawianiem pewnej, wybranej części nauki. Doprowadziło to do podziałów nauki na dziedziny, dziedzin na działy, a działów na konkretne specjalności. Wciąż narastająca liczba informacji doprowadziła do rozwoju nauki interdyscyplinarnej, czyli nauki polegającej na współpracy naukowej, gdzie naukowcy za pomocą metod stosowanych w dyscyplinach, w których się specjalizują próbują doprecyzować, wyjaśnić wstępnie określony problem. Cybernetyka jako nauka o sterowaniu zasila ten rodzaj nauk. Wprowadziła ona metody traktowania rzeczywistości, które stosować można w każdej z monodyscyplin konkretnych, czyli konkretnych dziedzin nauki. Wprowadziła ona ogólną terminologię co umożliwiło porozumiewanie się pomiędzy specjalistami, którzy zgłębiają różne dyscypliny. Podstawowym osiągnięciem cybernetyki jest stwierdzenie głoszące o tym, że każdą współzależność pomiędzy różnymi zjawiskami scharakteryzować można za pomocą liczb<ref>Mazur M. (1976). ''Cybernetyka i charakter'', Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa</ref>. Twórcą cybernetyki jest Norbert Wiener, który w 1948 roku wydał ''Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine'' (w tłumaczeniu: "Cybernetyka czyli sterowanie i [[komunikacja]] w zwierzęciu i maszynie"). Jednakże o terminie - cybernetyka wcześniej już wspomniał Amper. Mimo to to właśnie dzieło Wiener'a uznane zostało za uznane przez wielu autorów pierwszą definicją cybernetyki<ref>Wiener N. (1985). ''Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine''</ref>. | |||
<google>n</google> | |||
==Klasyfikacja zastosowana w cybernetyce== | |||
Cybernetyka została podzielona na dwie gałęzie: '''cybernetyka stosowana''' i '''cybernetyka teoretyczna'''. | Cybernetyka została podzielona na dwie gałęzie: '''cybernetyka stosowana''' i '''cybernetyka teoretyczna'''. | ||
Cybernetyka stosowana odpowiada za praktyczne zastosowanie praw cybernetyki teoretycznej. Tworzą ją takie działy jak, np<ref>Kossecki J. (1981). ''Cybernetyka społeczna'', Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa</ref>: | Cybernetyka stosowana odpowiada za praktyczne zastosowanie praw cybernetyki teoretycznej. Tworzą ją takie działy jak, np<ref>Kossecki J. (1981). ''Cybernetyka społeczna'', Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa</ref>: | ||
* cybernetyka ekonomiczna- [[optymalizacja]] oraz [[automatyzacja]] diagnostyki, zarządzania i planowania, | * cybernetyka ekonomiczna- [[optymalizacja]] oraz [[automatyzacja]] diagnostyki, zarządzania i planowania, | ||
* cybernetyka techniczna- automatyczne sterowanie procesami i maszynami, | * cybernetyka techniczna - automatyczne sterowanie procesami i maszynami, | ||
* cybernetyka społeczna- praktyczne wykorzystanie metod w naukach społecznych, | * cybernetyka społeczna - praktyczne wykorzystanie metod w naukach społecznych, | ||
* cybernetyka języka (lingwocybernetyka)- zastosowanie metod w wykorzystaniu i badaniu kodów oraz języków, | * cybernetyka języka (lingwocybernetyka) - zastosowanie metod w wykorzystaniu i badaniu kodów oraz języków, | ||
* cybernetyka wojskowa- wykorzystanie w procesach zarządzania siłami zbrojnymi, | * cybernetyka wojskowa - wykorzystanie w procesach zarządzania siłami zbrojnymi, | ||
* biocybernetyka- wykorzystanie w takich dziedzinach jak medycyna czy biologia. | * biocybernetyka - wykorzystanie w takich dziedzinach jak medycyna czy biologia. | ||
Natomiast cybernetyka teoretyczna zajmuje się badaniem ogólnych zasad działania systemów nie odwołując się do żadnych, konkretnych fizycznych obiektów. Narodziła się z matematyki i biologii przy wykorzystaniu dziedzin odrębnych takich jak, np.: | Natomiast cybernetyka teoretyczna zajmuje się badaniem ogólnych zasad działania systemów nie odwołując się do żadnych, konkretnych fizycznych obiektów. Narodziła się z matematyki i biologii przy wykorzystaniu dziedzin odrębnych takich jak, np.: | ||
* [[teoria gier]], | * [[teoria gier]], | ||
| Linia 38: | Linia 28: | ||
* teoria automatów abstrakcyjnych. | * teoria automatów abstrakcyjnych. | ||
== Wykorzystanie informatyki == | ==Wykorzystanie informatyki== | ||
Lernmatrix Karl Steinbuch w 1957 roku wprowadził termin Informatik (z jęz. niemieckiego) na którego podobieństwo powstała nazwa [[informatyka]]. Był on twórcą pierwszego modelu sieci neuronowej. Określenie Informatik scharakteryzował on jako pierwszą wersję techniczną i naukową cybernetyki. Współczesne metody informatyczne dogoniły większość futurystycznych wyobrażeń i koncepcji dotyczących robotyki, internetu, sztucznej inteligencji, neuroinformatyki, symulacji zjawisk społecznych i przyrodniczych. W informatycznej terminologii zastosowano wiele pojęć, które wywodzą się z powieści science- fiction (powiązanych z cybernetyką), np.: [[cyberbezpieczeństwo]], cyberprzestrzeń. Obecnie cybernetyka i informatyka są ze sobą ściśle powiązane jako dziedziny, jednakże wciąż termin cybernetyka rozumiany jest bardziej jako podejście filozoficzne. | Lernmatrix Karl Steinbuch w 1957 roku wprowadził termin Informatik (z jęz. niemieckiego) na którego podobieństwo powstała nazwa [[informatyka]]. Był on twórcą pierwszego modelu sieci neuronowej. Określenie Informatik scharakteryzował on jako pierwszą wersję techniczną i naukową cybernetyki. Współczesne metody informatyczne dogoniły większość futurystycznych wyobrażeń i koncepcji dotyczących robotyki, internetu, sztucznej inteligencji, neuroinformatyki, symulacji zjawisk społecznych i przyrodniczych. W informatycznej terminologii zastosowano wiele pojęć, które wywodzą się z powieści science - fiction (powiązanych z cybernetyką), np.: [[cyberbezpieczeństwo]], cyberprzestrzeń. Obecnie cybernetyka i informatyka są ze sobą ściśle powiązane jako dziedziny, jednakże wciąż termin cybernetyka rozumiany jest bardziej jako podejście filozoficzne. | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Bioinformatyka]]}} — {{i5link|a=[[Sztuczna inteligencja]]}} — {{i5link|a=[[Informatyka]]}} — {{i5link|a=[[Algorytm ewolucyjny]]}} — {{i5link|a=[[Paradygmat]]}} — {{i5link|a=[[Marian Mazur]]}} — {{i5link|a=[[Psychologia poznawcza]]}} — {{i5link|a=[[Teoria systemów]]}} — {{i5link|a=[[Automatyka]]}} — {{i5link|a=[[Ochrona patentowa]]}} }} | |||
== Przypisy == | ==Przypisy== | ||
<references /> | <references /> | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
* Ashby W | <noautolinks> | ||
* Foester von H. (2003) | * Ashby W. (1963), ''Wstęp do cybernetyki'', PWN, Warszawa | ||
* Kossecki J. (1981) | * Foester von H. (2003), ''Understanding Understanding: Essays on Cybernetics and Cognition'', Springer | ||
* Mazur M. (1976) | * Kossecki J. (1981), ''[http://www.autonom.edu.pl/publikacje/kossecki_jozef/cybernetyka_spoleczna-wyd2-ocr.pdf Cybernetyka społeczna]'', PWN, Warszawa | ||
* Mynarski S. (1979) | * Mazur M. (1976), ''[http://autonom.edu.pl/publikacje/mazur_marian/cybernetyka_i_charakter1976-tiff.pdf Cybernetyka i charakter]'', Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa | ||
* Pickering A. (2020) | * Mynarski S. (1979), ''Elementy teorii systemów i cybernetyki'', Wydawnictwo PWN, Warszawa | ||
* Pickering A. (2020), ''The Cybernetic Brain'', University of Chicago | |||
* Wiener N. (1965) | * Wiener N. (1965), ''Cybernetics: Or the Control and Communication in the Animal and the Machine'', The Massachusetts Institute of Technology | ||
* Winiewski Z. (2010) | * Winiewski Z. (2010), ''Wdrażanie zmian w organizacji, ujęcie dynamiczne'', Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź | ||
* Wiśniewska M., Wiśniewski Z. (2012), ''[https://repozytorium.p.lodz.pl/bitstream/handle/11652/838/Znaczenie_informacji_cybernetyce_Wisniewski_2012.pdf?sequence=1&isAllowed=y Znaczenie informacji w cybernetyce systemów zarządzania]'' | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Justyna Kozak}} | {{a|Justyna Kozak}} | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Informatyka]] | ||
{{#metamaster:description|Cybernetyka - nauka o sterowaniu, przekazywaniu i przekształcaniu informacji w różnych systemach, takich jak społeczeństwo, organizm czy maszyna.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 12:00, 16 sty 2024
Cybernetyka jest nauką dotyczącą procesów odpowiadających za sterowanie, przekazywanie i przekształcanie informacji w takich systemach jak, np. społeczeństwo, organizm żywy, maszyna.
TL;DR
Cybernetyka to nauka zajmująca się procesami sterowania, przekazywania i przekształcania informacji. Jest podzielona na cybernetykę teoretyczną i stosowaną, które zajmują się badaniem ogólnych zasad działania systemów oraz praktycznym zastosowaniem tych zasad. Współczesne metody informatyczne są związane z cybernetyką i wykorzystują wiele jej pojęć.
Cybernetyka jako nauka
W starożytności ilość informacji tworząca zakres wiedzy była stosunkowo niewielka, dlatego tak naprawdę każdy mógł z łatwością rozwijać cybernetykę jako dziedzinę nauki. Można tu wspomnieć o Arystotelesie, którego przykład pokazuje, że mimo małego zasobu dostępnych informacji mógł on opracować swoją "fizykę" oraz zagadnienia związane z logiką i psychologią. Wraz z biegiem lat, gdy nowych informacji wciąż przybywało, zauważono, że pojemność mózgu ludzkiego jest niestety ograniczona. Z tego powodu każdy z ówczesnych naukowców zajmował się tylko uprawianiem pewnej, wybranej części nauki. Doprowadziło to do podziałów nauki na dziedziny, dziedzin na działy, a działów na konkretne specjalności. Wciąż narastająca liczba informacji doprowadziła do rozwoju nauki interdyscyplinarnej, czyli nauki polegającej na współpracy naukowej, gdzie naukowcy za pomocą metod stosowanych w dyscyplinach, w których się specjalizują próbują doprecyzować, wyjaśnić wstępnie określony problem. Cybernetyka jako nauka o sterowaniu zasila ten rodzaj nauk. Wprowadziła ona metody traktowania rzeczywistości, które stosować można w każdej z monodyscyplin konkretnych, czyli konkretnych dziedzin nauki. Wprowadziła ona ogólną terminologię co umożliwiło porozumiewanie się pomiędzy specjalistami, którzy zgłębiają różne dyscypliny. Podstawowym osiągnięciem cybernetyki jest stwierdzenie głoszące o tym, że każdą współzależność pomiędzy różnymi zjawiskami scharakteryzować można za pomocą liczb[1]. Twórcą cybernetyki jest Norbert Wiener, który w 1948 roku wydał Cybernetics or Control and Communication in the Animal and the Machine (w tłumaczeniu: "Cybernetyka czyli sterowanie i komunikacja w zwierzęciu i maszynie"). Jednakże o terminie - cybernetyka wcześniej już wspomniał Amper. Mimo to to właśnie dzieło Wiener'a uznane zostało za uznane przez wielu autorów pierwszą definicją cybernetyki[2].
Klasyfikacja zastosowana w cybernetyce
Cybernetyka została podzielona na dwie gałęzie: cybernetyka stosowana i cybernetyka teoretyczna. Cybernetyka stosowana odpowiada za praktyczne zastosowanie praw cybernetyki teoretycznej. Tworzą ją takie działy jak, np[3]:
- cybernetyka ekonomiczna- optymalizacja oraz automatyzacja diagnostyki, zarządzania i planowania,
- cybernetyka techniczna - automatyczne sterowanie procesami i maszynami,
- cybernetyka społeczna - praktyczne wykorzystanie metod w naukach społecznych,
- cybernetyka języka (lingwocybernetyka) - zastosowanie metod w wykorzystaniu i badaniu kodów oraz języków,
- cybernetyka wojskowa - wykorzystanie w procesach zarządzania siłami zbrojnymi,
- biocybernetyka - wykorzystanie w takich dziedzinach jak medycyna czy biologia.
Natomiast cybernetyka teoretyczna zajmuje się badaniem ogólnych zasad działania systemów nie odwołując się do żadnych, konkretnych fizycznych obiektów. Narodziła się z matematyki i biologii przy wykorzystaniu dziedzin odrębnych takich jak, np.:
- teoria gier,
- teoria systemów,
- logika matematyczna,
- teoria informacji,
- teoria regulacji,
- teoria decyzji,
- teoria sieci neuronowych,
- teoria automatów abstrakcyjnych.
Wykorzystanie informatyki
Lernmatrix Karl Steinbuch w 1957 roku wprowadził termin Informatik (z jęz. niemieckiego) na którego podobieństwo powstała nazwa informatyka. Był on twórcą pierwszego modelu sieci neuronowej. Określenie Informatik scharakteryzował on jako pierwszą wersję techniczną i naukową cybernetyki. Współczesne metody informatyczne dogoniły większość futurystycznych wyobrażeń i koncepcji dotyczących robotyki, internetu, sztucznej inteligencji, neuroinformatyki, symulacji zjawisk społecznych i przyrodniczych. W informatycznej terminologii zastosowano wiele pojęć, które wywodzą się z powieści science - fiction (powiązanych z cybernetyką), np.: cyberbezpieczeństwo, cyberprzestrzeń. Obecnie cybernetyka i informatyka są ze sobą ściśle powiązane jako dziedziny, jednakże wciąż termin cybernetyka rozumiany jest bardziej jako podejście filozoficzne.
| Cybernetyka — artykuły polecane |
| Bioinformatyka — Sztuczna inteligencja — Informatyka — Algorytm ewolucyjny — Paradygmat — Marian Mazur — Psychologia poznawcza — Teoria systemów — Automatyka — Ochrona patentowa |
Przypisy
Bibliografia
- Ashby W. (1963), Wstęp do cybernetyki, PWN, Warszawa
- Foester von H. (2003), Understanding Understanding: Essays on Cybernetics and Cognition, Springer
- Kossecki J. (1981), Cybernetyka społeczna, PWN, Warszawa
- Mazur M. (1976), Cybernetyka i charakter, Państwowy Instytut Wydawniczy, Warszawa
- Mynarski S. (1979), Elementy teorii systemów i cybernetyki, Wydawnictwo PWN, Warszawa
- Pickering A. (2020), The Cybernetic Brain, University of Chicago
- Wiener N. (1965), Cybernetics: Or the Control and Communication in the Animal and the Machine, The Massachusetts Institute of Technology
- Winiewski Z. (2010), Wdrażanie zmian w organizacji, ujęcie dynamiczne, Wydawnictwo Politechniki Łódzkiej, Łódź
- Wiśniewska M., Wiśniewski Z. (2012), Znaczenie informacji w cybernetyce systemów zarządzania
Autor: Justyna Kozak
