Kurator sądowy

Kurator sądowy to osoba pełniąca zadania, które są określone przez prawo, o charakterze diagnostycznym, wychowawczo-resocjalizacyjnym, kontrolnym i profilaktycznym. Miejscem pracy jest środowisko w jakim przebywa osoba objęta nadzorem. Kurator sądowy powinien wpływać na resocjalizację dzieci, młodzieży, przy czym wspiera i motywuje opiekunów w wychowaniu. Stara się doprowadzić do ograniczenia zjawisk patologicznych i do zmniejszenia przestępczości (Ł. Kwadrans. 2019, s. 5).

TL;DR

Kurator sądowy to osoba, która ma za zadanie wpływać na resocjalizację i kontrolę osób objętych nadzorem sądowym. Wyróżnia się kuratorów zawodowych i społecznych. Kuratorzy sądowi dla nieletnich mają wiele obowiązków, takich jak kontrola zachowania, współpraca z organizacjami pomocowymi i składanie wniosków dotyczących wykonywania środków wychowawczych. Kuratorzy zawodowi mają prawo odwiedzania osób objętych postępowaniem, żądania informacji i wyjaśnień, oraz przeglądania akt sądowych. Kuratorzy społeczni są powoływani przez prezesa sądu rejonowego i mają podobne uprawnienia jak kuratorzy zawodowi, przy czym liczba sprawowanych przez nich nadzorów nie powinna przekraczać 10. Kurator społeczny musi posiadać wykształcenie średnie i złożyć informację z Krajowego Rejestru Karnego.

Kuratorzy sądowi - podział

Wyróżniamy zawodowych kuratorów sądowych, czyli tzw. Kuratorzy zawodowi oraz społecznych kuratorów sądowi, czyli tzw. Kuratorzy społeczni (Dz.U. 2001 Nr 98, poz.1071, s. 1). Kuratorzy wykonujący orzeczenia w sprawach karnych są kuratorami dla dorosłych, a wykonujący orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich są kuratorami rodzinnymi (A. Jaroszewska 2017, s. 94).

Wymagania wobec Kuratora Sądowego:

• musi posiadać obywatelstwo polskie i korzystać z pełni praw cywilnych i obywatelskich,
• nie może być karany,
• ukończył studia wyższe, magisterskie, podyplomowe o zakresie nauk pedagogiczno-psychologicznych, socjologicznych albo prawny lub inne wyższe studia magisterskie i studia podyplomowe z zakresu tych samych nauk,
• odbył aplikację kuratorską,
• zdał egzamin kuratorski,
• złożył odpowiednią przysięgę przed sądem (A. Brudnoch 2016, s. 4).

Działania kuratora sądowego w przypadku nieletnich:

• kontrola nad zachowaniem nieletniego w czasie odbywania nadzoru,
• odwiedzanie osób, których dotyczy postępowanie, w miejscach gdzie przebywają,
• może żądać informacji i wyjaśnień od nieletniego lub innych osób objętych kontrolą lub osób, na które nałożono obowiązki,
• współdziała z właściwymi organizacjami czy instytucjami, dążąc do poprawy warunków wychowawczych, bytowych lub zdrowotnych osoby nieletniej,
• może przeglądać akta sądowe i sporządzać z nich odpisy,
• może prowadzić wywiad środowiskowy aby zdobywać potrzebne informacje,
• podejmować inne czynności, które są niezbędne dla prawidłowego wykonywania środków wychowawczych,
• składać wniosek o zarządzenie wykonania środka poprawczego,
• udzielać nieletniemu innej odpowiedniej pomocy,
• składać wnioski o uchylenie środka wychowawczego lub jego zmianę, zastosowanego w okresie próby w związku z warunkowym zwolnieniem z zakładu poprawczego,
• może odwołać zwolnienie warunkowe z zakładu poprawczego,
• składać wniosek o zmianę lub uchylenie środka tymczasowego względem osoby nieletniej,
• składać wniosek o odroczenie wykonywania środka wychowawczego lub przerwę w jego wykonywaniu,
• może brać udział w posiedzeniach sądu dotyczących nieletniego, którego sprawę prowadzi (Dz.U. 2018 poz. 969, s. 14).

Kurator zawodowy

Osoba, która mianuje, odwołuje, przenosi do innego sądu lub zespołu kuratorskiej służby sądowej albo zawiesza w czynnościach prezes sądu okręgowego, na wniosek kuratora okręgowego. Ustala się następujące stopnie służbowe dla kuratorów zawodowych: kurator zawodowy, starszy kurator zawodowy, kurator specjalista (Dz.U. 2001 nr 98, poz. 1071, s. 2).

Działania kuratora zawodowego:

• może odwiedzać w godzinach od 7:00 do 22:00 osoby objęte postępowaniem w miejscu ich zamieszkania, pobytu czy zakładach zamkniętych,
• może żądać okazania dokumentu aby stwierdzić tożsamość osoby objętej postępowaniem,
• żądać niezbędnych informacji i wyjaśnień od osób objętych dozorem, nadzorem lub inną formą kontroli zleconej przez sąd,
• przeglądać akta sądowe i sporządzać z nich odpisy w związku z wykonywaniem czynności służbowych,
• żądać od Policji oraz innych organów lub instytucji państwowych czy organizacji społecznych w zakresie ich działania, a także od osób fizycznych pomocy w wykonywaniu czynności służbowych (Dz.U. 2001 nr 98 poz. 1071, s. 2).

Kurator społeczny

Kuratora społecznego powołuje, zawiesza w czynnościach i odwołuje prezes sądu rejonowego na wniosek kierownika zespołu kuratorskiej służby sądowej. Kierownik ten określa zakres zadań kuratora społecznego w porozumieniu z kuratorem zawodowym, pod którego kierunkiem kurator społeczny pracuje, który jest odpowiedzialny za wyniki jego pracy. Liczba dozorów lub nadzorów sprawowanych przez kuratora społecznego nie powinna przekraczać 10. Podczas wykonywania zleconych czynności kurator społeczny może korzystać z uprawnień, które przysługują kuratorowi zawodowemu. Kurator społeczny należy także do grona funkcjonariuszy publicznych, co daje mu ochronę prawną w związku z pełnioną funkcją.

Wymagania stawiane kuratorowi społecznemu:

• posiada co najmniej wykształcenie średnie lub średnie branżowe i doświadczenie w prowadzeniu działalności resocjalizacyjnej, opiekuńczej lub wychowawczej,
• złożył informację z Krajowego Rejestru Karnego, która jego dotyczy,
• pełni swą funkcję społecznie w jednym zespole,
• złożył ślubowanie (Dz.U. 2001 nr 98 poz. 1071, s. 27).

Kurator sądowy — artykuły polecane

Urzędnik — Starosta powiatu — Rzecznik konsumentów — Wypadek przy pracy — Państwowa Inspekcja Pracy — Orzeczenie lekarskie — Komornik — Doradztwo podatkowe — Radca prawny

Bibliografia

• Jaroszewska A. (2017), Prawo Małżeńskie i jego relacje z innymi gałęziami prawa, KPP Monografie, Olsztyn
• Kwadrans Ł. (2019), Metody pracy wychowawczo-resocjalizacyjnej i profilaktycznej stosowane przez kuratorów sądowych wykonujących orzeczenia w sprawach rodzinnych i nieletnich, Prawo karne i kryminologia, Warszawa
• Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych. Dz.U. 2001 nr 98 poz. 1071
• Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich Dz.U. 2022 poz. 1700
• Brudnoch A. (2016), Status zawodowych kuratorów sądowych w polskim wymiarze sprawiedliwości, Helsińska Fundacja Praw Człowieka, Analizy i Rekomendacje, Nr 3

Autor: Monika Głowacz

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.