Hałas

Hałas stanowi jeden z najbardziej szkodliwych czynników środowiskowych przyczyniający się do strat w dobrostanie człowieka. Staje się szczególnie dokuczliwy w większych skupiskach osób i rozwojem miast oraz komunikacji. Hałas definiowany jest jako każdy dźwięk, który w określonych warunkach staje się niepożądany, uciążliwy oraz szkodliwy dla zdrowia człowieka. Uciążliwość oraz szkodliwość hałasu zależy od jego częstotliwości, długotrwałości działania, natężenia, charakteru zmian w czasie oraz zawartości składowych niesłyszalnych, a także cech odbiorcy jak wiek, stan zdrowia, kondycja psychiczna oraz wrażliwość na dźwięk. Jest to także nieprzyjemne, dokuczliwe oraz uciążliwe drgania ośrodka sprężystego, które oddziałują na organ słuchu, inne zmysły oraz na części organizmu człowieka. Drgania akustyczne polegają na ruchu drgającym cząsteczek ośrodka sprężystego względem położenia równowagi. Rozprzestrzenianie się drgań akustycznych nazywa się falą akustyczną.

TL;DR

Hałas jest szkodliwy dla zdrowia człowieka i występuje w różnych rodzajach, takich jak hałas ustalony, nieustalony i impulsywny. Źródła hałasu to m.in. działalność gospodarcza, transport i rozrywka. Ochrona przed hałasem polega na zmniejszeniu emisji hałasu ze źródła oraz planowaniu infrastruktury komunikacyjnej w odpowiednich miejscach. Istnieją także rozwiązania organizacyjno-administracyjne, takie jak odpowiednie rozmieszczenie pomieszczeń i odsunięcie stanowisk pracy od źródeł hałasu.

W zależności od częstotliwości drgań akustycznych rozróżniamy hałas

• infradźwiękowy - w widmie, którego występują składowe o częstotliwościach od 1-20;Hz i o częstotliwościach słyszalnych do 50;Hz
• słyszalny - w widmie, którego występują składowe o częstotliwościach słyszalnych od 20;Hz-20;kHz
• ultradźwiękowy - w widmie, którego występują składowe o częstotliwościach od 10;Hz-40;kHz

Granice podziału nie są tak wyraźne jak podano wyżej, ponieważ jest to zależne od wrażliwości osobniczej. Dźwięki występujące w hałasie charakteryzują się różnym oddziaływaniem biologicznym na człowieka w zależności od ich częstotliwości. Istotną sprawą jest więc uwzględnienie tego faktu podczas oceny narażenia na hałas.

Rodzaje hałasu

Wyróżnia się następujące rodzaje hałasu, biorąc pod uwagę zmienność jego natężenia w czasie

• Hałas ustalony - poziom dźwięku mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas obserwacji nie więcej niż 5dB,
• Hałas nieustalony - poziom dźwięku mierzony w określonym miejscu zmienia się podczas obserwacji więcej niż 5dB,
• Hałas impulsywny - składa się z jednego lub więcej impulsów dźwiękowych, z których każdy trwa krócej niż 1

Źródła hałasu

Hałas obecny jest wszędzie, ponieważ każdorazowa działalność przyczynia się do powstawania dźwięków, które odbierane są przez otoczenie jako hałas. Do głównych źródeł należą

• działalność gospodarcza (hałas remontowy, budowlany, przemysłowy)
• transport (hałas komunikacyjny: drogowy, kolejowy, lotniczy)
• rozrywka i rekreacja (imprezy, imprezy sportowe, głośna muzyka)

Hałas przemysłowy ma charakter lokalny, którego zasięg obejmuje najbliższe otoczenie zakładu przemysłowego. Decydujący wpływ na aurę akustyczną środowiska ma hałas komunikacyjny, który występuje na znacznych obszarach znajdujących się wzdłuż ciągów ulic oraz arterii.Jako nowe zjawisko hałas powiązany z rozrywkową działalnością klubokawiarni itp. placówek w miastach, które prowadzone są również w nocy. W zakresie hałasu mającego związek z rekreacją, jak i hałasem komunikacyjnym często znajdują się budynki sakralne, mieszkalne, szkoły, placówki służby zdrowia, placówki kulturalne, parki oraz tereny wypoczynkowe poza miastem, a także inne obiekty związane z przebywaniem ludzi.

• mechaniczne, np. hałas wywołany przez maszyny i urządzenia o napędzie mechanicznym, elektrycznym, pneumatycznym,
• aerodynamiczne i hydrodynamiczne, np. ruch gazów i cieczy w rurociągach, wentylatorach,
• technologiczne, np. hałas wynikający z kruszenia, łamania materiałów.

Ochrona przed hałasem

Zmniejszenie poziomu hałasu, można zrealizować poprzez ograniczenie emisji ze źródła np. zastosowanie nowych rozwiązać technicznych, jak i nowych technologii. Jeżeli chodzi o hałas komunikacyjny wysiłek skierowany jest na wyciszenie pojazdu za pomocą zmniejszenie pracy silnika i układu napędowego oraz na zastosowanie odpowiednich właściwości bieżników opon. Najbardziej skuteczną metodą jest planowanie zasadniczych ciągów komunikacyjnych w odpowiedniej odległości od strefy chronionej przed hałasem, a w stosunku do istniejącej już zabudowany, budowanie obwodnic wyprowadzających jazdę pojazdów poza obszar gęstej zabudowy. Kolejnym rozwiązaniem na zmniejszenie ilości hałasu jest izolowanie źródła tego hałasu, np. poprzez stawianie tłumiących dzięki, tuneli, półtuneli akustycznych wzdłuż szlaków komunikacyjnych. Powstające obecnie domy w nowych technologiach mają znacznie lepsze wskaźniki izolacji akustycznej. Metody ograniczenia emisji hałasu polegające na zmianie technologii, wymianie maszyny na cichszą, wyciszeniu maszyny u źródła np. w przestrzeni roboczej maszyny, zastosowaniu tłumików na wylotach mediów, zastosowaniu w konstrukcji maszyny materiałów tłumiących drgania i hałas, odizolowaniu maszyny od podłoża, zastosowaniu obudowy dźwiękoizolacyjnej maszyny, zastosowaniu ekranu akustycznego osłaniającego maszynę lub stanowisko pracy, umieszczeniu na powierzchniach ścian, stropu, podłogi materiałów dźwiękochłonnych, zastosowaniu kabin dźwiękoizolacyjnych dla obsługi, stosowaniu ochronników słuchu przyczyniłyby się do większej świadomości zagrożenia jakie niesie ze sobą hałas w społeczeństwie.

Rozwiązania organizacyjno-administracyjne

• właściwe rozplanowanie zakładu, w tym rozmieszczenie pomieszczeń ze źródłami hałasu,
• odsunięcie stanowisk pracy od źródeł hałasu, w tym automatyzacja i mechanizacja procesów technologicznych,
• wydzielenie i grupowanie maszyn, które są źródłem hałasu,
• stosowanie przerw w pracy i ograniczanie czasu pracy na hałaśliwych stanowiskach.

Hałas — artykuły polecane

Jakość powietrza — Plastyczność — Metale ziem rzadkich — Kierunki wdrażania ergonomii — Degradacja biosfery — Zanieczyszczenie wody — Choroba zawodowa — Składowanie odpadów — Odnawialne źródła energii

Bibliografia

• Leśnikowska-Matusiak I., Wnuk A. (2014), Hałas - głośny zabójca, Kwartalnik Naukowy Transport Samochodowy, nr 3
• Marczak P. (2012), Zagrożenia hałasem Wybrane zagadnienia, Kancelaria Stanu, Warszawa
• Oleszkiewicz J. (2010), Halas - wróg publiczny nr 1, Czasopismo Ekopartner, nr 05
• Pawlas K. (2015), Hałas jako czynnik zanieczyszczający środowisko - aspekt medyczny, Czasopismo Medycyna Środowiskowa, Prace Poglądowe, Sosnowiec
• Puzyna C. (1974), Zwalczanie hałasu w przemyśle, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Puzyna C. (1979), Fizjologia i higiena pracy, Instytut Wydawniczy CRZZ, Warszawa

Autor: Łukasz Białek Monika Janiczak