Badania naukowe: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (Dodanie TL;DR) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 19 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Badania naukowe''' - ‘wyspecjalizowanych pracowników, instytucji i organizacji naukowych, prowadzona metodycznie, zgodnie z procedurami dochodzenia do twierdzeń, odkryć i wynalazków, ich weryfikacji i kontroli, przyjętymi w danej dyscyplinie i danej epoce historycznej ([[metodologia]] nauk); podstawowy składnik nauki w aspekcie dynamicznym, czynnościowym.’<ref>Kryszewski W. (2018). </ref> | |||
==TL;DR== | ==TL;DR== | ||
| Linia 22: | Linia 5: | ||
==Rozumienie badań naukowych== | ==Rozumienie badań naukowych== | ||
Według J. Pietera badania naukowe możemy rozpatrywać w dwóch znaczeniach (J. Pieter, 1967, s. 159-160): | |||
Według J. Pietera badania naukowe możemy rozpatrywać w dwóch znaczeniach | |||
* Badanie naukowe w znaczeniu szerokim - ogół czynności, występujących podczas opracowywania pracy naukowej, lecz bez jej pisania, poprawiania i oceniania. Począwszy od podjęcia pracy i zidentyfikowania problemu badawczego do opracowania materiałów naukowych. | * Badanie naukowe w znaczeniu szerokim - ogół czynności, występujących podczas opracowywania pracy naukowej, lecz bez jej pisania, poprawiania i oceniania. Począwszy od podjęcia pracy i zidentyfikowania problemu badawczego do opracowania materiałów naukowych. | ||
* Badanie naukowe w znaczeniu pośrednim - praktyczne zastosowanie metod roboczych np. gromadzenie materiału oraz opracowanie go. | * Badanie naukowe w znaczeniu pośrednim - praktyczne zastosowanie metod roboczych np. gromadzenie materiału oraz opracowanie go. | ||
* Badanie naukowe w znaczeniu wąskim | * Badanie naukowe w znaczeniu wąskim - tzw. badanie właściwe. Podczas którego stosujemy działania z zakresu metod roboczych i dzięki nim zyskujemy tzw. [[materiał]] naukowy. | ||
==Rodzaje badań naukowych== | ==Rodzaje badań naukowych== | ||
Mirosław Krajewski przedstawił podział badań naukowych ze względu na cztery (M. Krajewski, 2010, s. 19) | Mirosław Krajewski przedstawił podział badań naukowych ze względu na cztery aspekty (M. Krajewski, 2010, s. 19): | ||
Podział ze względu na [[cele]] badań: | Podział ze względu na [[cele]] badań: | ||
* Opisowe | * Opisowe | ||
* Wyjaśniające | * Wyjaśniające | ||
Podział ze względu na założenia ontologiczne | Podział ze względu na założenia ontologiczne | ||
* Badania empiryczne | * Badania empiryczne | ||
* [[Badania ilościowe]]- przyjmują postać liczb, surowe [[dane]] | * [[Badania ilościowe]] - przyjmują postać liczb, surowe [[dane]] | ||
* [[Badania jakościowe]]- akcent położony jest na znaczenia i procesy, których nie poddaje się pomiarom<ref>Paluchowski W. J. (2010) | * [[Badania jakościowe]] - akcent położony jest na znaczenia i procesy, których nie poddaje się pomiarom<ref>Paluchowski W. J. (2010), s. 7-22</ref> | ||
Podział ze względu na problemy badawcze | Podział ze względu na problemy badawcze | ||
* Badania teoretyczne o charakterze metodologicznym, | * Badania teoretyczne o charakterze metodologicznym, | ||
| Linia 48: | Linia 27: | ||
* Badania teoretyczno-praktyczne, | * Badania teoretyczno-praktyczne, | ||
* Badania praktyczne | * Badania praktyczne | ||
Podział ze względu na czas i przestrzeń | Podział ze względu na czas i przestrzeń | ||
* Badania historyczne, | * Badania historyczne, | ||
* [[Badania porównawcze]] | * [[Badania porównawcze]] | ||
Metody badań naukowych | Metody badań naukowych | ||
* Metody jakościowe | * Metody jakościowe | ||
* Metody ilościowe | * Metody ilościowe | ||
* Metody sondażowe | * Metody sondażowe | ||
<google>n</google> | |||
==Etapy i elementy procesu badawczego== | ==Etapy i elementy procesu badawczego== | ||
Jerzy Apanowicz w swoich dziełach wymienia kolejne etapy i elementy procesu badawczego: (J. Apanowicz, 2002, | Jerzy Apanowicz w swoich dziełach wymienia kolejne etapy i elementy procesu badawczego: (J. Apanowicz, 2002, s. 95)<ref>Apanowicz J. (2002). ''Metodologia ogólna'', Bernardinum, Gdynia, s. 95</ref> | ||
'''Etapy procesu badawczego:''' | |||
* stwierdzenie braków lub odczucie trudności natury teoretycznej względnie praktycznej w poznaniu naukowym, | |||
* stwierdzenie braków lub odczucie trudności natury teoretycznej względnie praktycznej w poznaniu naukowym, | * tworzenie sytuacji problemowej, | ||
* tworzenie sytuacji problemowej, | * sformułowanie problemu badawczego w rozumieniu jego ustalenia i uzasadnienia oraz przedstawienie zagadnień pochodnych, to znaczy tez lub pytań problemowych (problemów szczegółowych), | ||
* sformułowanie problemu badawczego w rozumieniu jego ustalenia i uzasadnienia oraz przedstawienie zagadnień pochodnych, to znaczy tez lub pytań problemowych (problemów szczegółowych), | * [[ocena]] (krytyka naukowa) podjętego problemu badawczego w świetle dotychczasowych badań i osiągnięć naukowych na podstawie aktywnie przestudiowanej literatury, | ||
* [[ocena]] (krytyka naukowa) podjętego problemu badawczego w świetle dotychczasowych badań i osiągnięć naukowych na podstawie aktywnie przestudiowanej literatury, | * przyjęcie założeń badawczych, sformułowanie hipotez (y) i ustalenie zmiennych oraz ich wskaźników, | ||
* przyjęcie założeń badawczych, sformułowanie hipotez (y) i ustalenie zmiennych oraz ich wskaźników, | * wybór i przyjęcie metod, technik oraz narzędzi badawczych, | ||
* wybór i przyjęcie metod, technik oraz narzędzi badawczych, | * ustalenie możliwych wariantów rozwiązań i uwzględnienie przyszłych konsekwencji wynikających z wyboru rozwiązania ostatecznego (optymalnego), | ||
* ustalenie możliwych wariantów rozwiązań i uwzględnienie przyszłych konsekwencji wynikających z wyboru rozwiązania ostatecznego (optymalnego), | * przeprowadzenie badań wstępnych, to znaczy wykonanie czynności pozwalających (powodujących) ostateczne zweryfikowanie problemu, tez i hipotez (y) oraz metody i technik badawczych, | ||
* przeprowadzenie badań wstępnych, to znaczy wykonanie czynności pozwalających (powodujących) ostateczne zweryfikowanie problemu, tez i hipotez (y) oraz metody i technik badawczych, | * przeprowadzenie badań właściwych i na ich podstawie opracowanie szczegółowych danych (syntetycznych zestawień wyników) w celu odrzucenia, korekty lub przyjęcia planowanej struktury (układu) pracy (planowanych rozwiązań treściowych pracy, to znaczy podziału treści pracy na rozdziały i podrozdziały), | ||
* przeprowadzenie badań właściwych i na ich podstawie opracowanie szczegółowych danych (syntetycznych zestawień wyników) w celu odrzucenia, korekty lub przyjęcia planowanej struktury (układu) pracy (planowanych rozwiązań treściowych pracy, to znaczy podziału treści pracy na rozdziały i podrozdziały), | |||
* pisarskie opracowanie uzyskanych i przyjętych z badań wyników do stanu odbioru pracy przez zainteresowanych (w przypadku pracy kwalifikacyjnej przez promotora), a następnie jej opublikowanie, | * pisarskie opracowanie uzyskanych i przyjętych z badań wyników do stanu odbioru pracy przez zainteresowanych (w przypadku pracy kwalifikacyjnej przez promotora), a następnie jej opublikowanie, | ||
* niekiedy krytyczne ustosunkowanie się do przebiegu własnych badań i do uzyskanych wyników. | * niekiedy krytyczne ustosunkowanie się do przebiegu własnych badań i do uzyskanych wyników. | ||
'''Elementy procesu badawczego''' (J. Apanowicz, 2005, 49)<ref>Apanowicz J. (2005). ''Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej. Prace doktorskie, prace habilitacyjne.'', Difin, Warszawa, s. 49</ref> | |||
* założenia teoretyczne, | * założenia teoretyczne, | ||
* problemy badawcze, | * problemy badawcze, | ||
* przedmiot i cel badań, | * przedmiot i cel badań, | ||
* tezy i hipotezy, | * tezy i hipotezy, | ||
* metody, techniki i narzędzia badawcze, | * metody, techniki i narzędzia badawcze, | ||
* [[populacja]], zbiory statystyczne jako zmienne i ich wskaźniki (reprezentacyjna [[próba]]) do badań empirycznych, | * [[populacja]], zbiory statystyczne jako zmienne i ich wskaźniki (reprezentacyjna [[próba]]) do badań empirycznych, | ||
* określony teren badań, | * określony teren badań, | ||
* uzyskane z faktycznych badań wyniki, - struktura i treść sprawozdania naukowego. | * uzyskane z faktycznych badań wyniki, - struktura i treść sprawozdania naukowego. | ||
==Hipoteza i teza badawcza== | ==Hipoteza i teza badawcza== | ||
W badaniach często możemy się spotkać z układem teza-[[hipoteza]]. Teza to coś, co udowadniamy, a hipoteza jest sprawdzana. Teza to zdania prawdziwe, a nie prawdopodobne. Często jest rozumiana jako główna myśl pracy. Z kolei hipoteza to tylko przypuszczenie, wypowiedź, która jest niepewna. Jej celem jest wyjaśnienie określonych zdarzeń lub faktów | W badaniach często możemy się spotkać z układem teza-[[hipoteza]]. Teza to coś, co udowadniamy, a hipoteza jest sprawdzana. Teza to zdania prawdziwe, a nie prawdopodobne. Często jest rozumiana jako główna myśl pracy. Z kolei hipoteza to tylko przypuszczenie, wypowiedź, która jest niepewna. Jej celem jest wyjaśnienie określonych zdarzeń lub faktów (A. M. Jeszka, 2013, s. 32-33)<ref>Jeszka A. (2013), s. 31-39</ref> | ||
==Cele badań naukowych== | ==Cele badań naukowych== | ||
W Roczniku Nauk Rolniczych znajdziemy przykładowe opisanie pojęcia celu badań naukowych tj., że cel badań to nie tylko poznanie, ale i ocena rzeczywistości oraz wysnucie wniosków. Ogólnie przyjmuje się, że cel badań naukowych to odnajdywanie prawidłowości, które stale występują w zjawiskach przez nas badanych, a następnie doprowadzenie na ich podstawie do wniosków ogólnych | W Roczniku Nauk Rolniczych znajdziemy przykładowe opisanie pojęcia celu badań naukowych tj., że cel badań to nie tylko poznanie, ale i ocena rzeczywistości oraz wysnucie wniosków. Ogólnie przyjmuje się, że cel badań naukowych to odnajdywanie prawidłowości, które stale występują w zjawiskach przez nas badanych, a następnie doprowadzenie na ich podstawie do wniosków ogólnych (B. Klepacki, 2009, s. 41-42)<ref>Klepacki B. (2009), s. 38-46</ref> | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Badania społeczne]]}} — {{i5link|a=[[Badania podstawowe]]}} — {{i5link|a=[[Metodologia badań]]}} — {{i5link|a=[[Problem badawczy]]}} — {{i5link|a=[[Hipoteza]]}} — {{i5link|a=[[Procedura]]}} — {{i5link|a=[[Badania empiryczne]]}} — {{i5link|a=[[Pytanie badawcze]]}} — {{i5link|a=[[Badanie pilotażowe]]}} }} | |||
==Przypisy== | ==Przypisy== | ||
<references /> | <references /> | ||
==Bibliografia== | |||
<noautolinks> | |||
* Apanowicz J. (2002), ''Metodologia ogólna'', Wydawnictwo BERNARDINUM, Gdynia | |||
* Apanowicz J. (2005), ''Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej'', Wydawnictwo Difin, Warszawa | |||
* Jeszka A. (2013), ''[https://yadda.icm.edu.pl/yadda/element/bwmeta1.element.pan-om-yid-2013-iid-158-art-000000000003/c/OIK_51582013.pdf Problemy badawcze i hipotezy w naukach o zarządzaniu]'', Organizacja i Kierowanie, nr 5(158) | |||
* Klepacki B. (2009), ''Wybrane zagadnienia związane z metodologią badań naukowych'', Roczniki Nauk Rolniczych, seria G, t. 96 | |||
* Krajewski M. (2010), ''O metodologii nauk i zasadach pisarstwa naukowego'', Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock | |||
* Paluchowski W. (2010), ''[https://dlibra.kul.pl/Content/20832/RocznikiPsychologiczne_13_2010_Nr1_s7-22.pdf Spór metodologiczny czy spór koncepcji - badania ilościowe vs jakościowe]'', Roczniki Psychologiczne, tom 13 | |||
* Pieter J. (1967), ''Ogólna metodologia pracy naukowej'', Ossolineum, Wrocław | |||
* Strona internetowa: ''[https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/badania-naukowe;3946184.html Badania naukowe]'', Encyklopedia PWN online | |||
</noautolinks> | |||
{{a|Daria Musiał}} | {{a|Daria Musiał}} | ||
[[Kategoria: | [[Kategoria:Rodzaje badań]] | ||
{{#metamaster:description|Badania naukowe to metodyczne dochodzenie do twierdzeń, odkryć i wynalazków, prowadzone przez wyspecjalizowanych pracowników i instytucje naukowe.}} | |||
Aktualna wersja na dzień 23:04, 4 sty 2024
Badania naukowe - ‘wyspecjalizowanych pracowników, instytucji i organizacji naukowych, prowadzona metodycznie, zgodnie z procedurami dochodzenia do twierdzeń, odkryć i wynalazków, ich weryfikacji i kontroli, przyjętymi w danej dyscyplinie i danej epoce historycznej (metodologia nauk); podstawowy składnik nauki w aspekcie dynamicznym, czynnościowym.’[1]
TL;DR
Artykuł omawia różne aspekty badań naukowych, takie jak ich rozumienie, rodzaje, metody, etapy i cele. Wskazuje na różnice między tezą a hipotezą badawczą oraz podział badań ze względu na cele, ontologię, problemy badawcze i czas i przestrzeń. Artykuł podkreśla, że celem badań naukowych jest nie tylko poznanie, ale także ocena rzeczywistości i wysnucie wniosków.
Rozumienie badań naukowych
Według J. Pietera badania naukowe możemy rozpatrywać w dwóch znaczeniach (J. Pieter, 1967, s. 159-160):
- Badanie naukowe w znaczeniu szerokim - ogół czynności, występujących podczas opracowywania pracy naukowej, lecz bez jej pisania, poprawiania i oceniania. Począwszy od podjęcia pracy i zidentyfikowania problemu badawczego do opracowania materiałów naukowych.
- Badanie naukowe w znaczeniu pośrednim - praktyczne zastosowanie metod roboczych np. gromadzenie materiału oraz opracowanie go.
- Badanie naukowe w znaczeniu wąskim - tzw. badanie właściwe. Podczas którego stosujemy działania z zakresu metod roboczych i dzięki nim zyskujemy tzw. materiał naukowy.
Rodzaje badań naukowych
Mirosław Krajewski przedstawił podział badań naukowych ze względu na cztery aspekty (M. Krajewski, 2010, s. 19):
Podział ze względu na cele badań:
- Opisowe
- Wyjaśniające
Podział ze względu na założenia ontologiczne
- Badania empiryczne
- Badania ilościowe - przyjmują postać liczb, surowe dane
- Badania jakościowe - akcent położony jest na znaczenia i procesy, których nie poddaje się pomiarom[2]
Podział ze względu na problemy badawcze
- Badania teoretyczne o charakterze metodologicznym,
- Badania teoretyczne,
- Badania teoretyczno-praktyczne,
- Badania praktyczne
Podział ze względu na czas i przestrzeń
- Badania historyczne,
- Badania porównawcze
Metody badań naukowych
- Metody jakościowe
- Metody ilościowe
- Metody sondażowe
Etapy i elementy procesu badawczego
Jerzy Apanowicz w swoich dziełach wymienia kolejne etapy i elementy procesu badawczego: (J. Apanowicz, 2002, s. 95)[3]
Etapy procesu badawczego:
- stwierdzenie braków lub odczucie trudności natury teoretycznej względnie praktycznej w poznaniu naukowym,
- tworzenie sytuacji problemowej,
- sformułowanie problemu badawczego w rozumieniu jego ustalenia i uzasadnienia oraz przedstawienie zagadnień pochodnych, to znaczy tez lub pytań problemowych (problemów szczegółowych),
- ocena (krytyka naukowa) podjętego problemu badawczego w świetle dotychczasowych badań i osiągnięć naukowych na podstawie aktywnie przestudiowanej literatury,
- przyjęcie założeń badawczych, sformułowanie hipotez (y) i ustalenie zmiennych oraz ich wskaźników,
- wybór i przyjęcie metod, technik oraz narzędzi badawczych,
- ustalenie możliwych wariantów rozwiązań i uwzględnienie przyszłych konsekwencji wynikających z wyboru rozwiązania ostatecznego (optymalnego),
- przeprowadzenie badań wstępnych, to znaczy wykonanie czynności pozwalających (powodujących) ostateczne zweryfikowanie problemu, tez i hipotez (y) oraz metody i technik badawczych,
- przeprowadzenie badań właściwych i na ich podstawie opracowanie szczegółowych danych (syntetycznych zestawień wyników) w celu odrzucenia, korekty lub przyjęcia planowanej struktury (układu) pracy (planowanych rozwiązań treściowych pracy, to znaczy podziału treści pracy na rozdziały i podrozdziały),
- pisarskie opracowanie uzyskanych i przyjętych z badań wyników do stanu odbioru pracy przez zainteresowanych (w przypadku pracy kwalifikacyjnej przez promotora), a następnie jej opublikowanie,
- niekiedy krytyczne ustosunkowanie się do przebiegu własnych badań i do uzyskanych wyników.
Elementy procesu badawczego (J. Apanowicz, 2005, 49)[4]
- założenia teoretyczne,
- problemy badawcze,
- przedmiot i cel badań,
- tezy i hipotezy,
- metody, techniki i narzędzia badawcze,
- populacja, zbiory statystyczne jako zmienne i ich wskaźniki (reprezentacyjna próba) do badań empirycznych,
- określony teren badań,
- uzyskane z faktycznych badań wyniki, - struktura i treść sprawozdania naukowego.
Hipoteza i teza badawcza
W badaniach często możemy się spotkać z układem teza-hipoteza. Teza to coś, co udowadniamy, a hipoteza jest sprawdzana. Teza to zdania prawdziwe, a nie prawdopodobne. Często jest rozumiana jako główna myśl pracy. Z kolei hipoteza to tylko przypuszczenie, wypowiedź, która jest niepewna. Jej celem jest wyjaśnienie określonych zdarzeń lub faktów (A. M. Jeszka, 2013, s. 32-33)[5]
Cele badań naukowych
W Roczniku Nauk Rolniczych znajdziemy przykładowe opisanie pojęcia celu badań naukowych tj., że cel badań to nie tylko poznanie, ale i ocena rzeczywistości oraz wysnucie wniosków. Ogólnie przyjmuje się, że cel badań naukowych to odnajdywanie prawidłowości, które stale występują w zjawiskach przez nas badanych, a następnie doprowadzenie na ich podstawie do wniosków ogólnych (B. Klepacki, 2009, s. 41-42)[6]
| Badania naukowe — artykuły polecane |
| Badania społeczne — Badania podstawowe — Metodologia badań — Problem badawczy — Hipoteza — Procedura — Badania empiryczne — Pytanie badawcze — Badanie pilotażowe |
Przypisy
- ↑ Kryszewski W. (2018).
- ↑ Paluchowski W. J. (2010), s. 7-22
- ↑ Apanowicz J. (2002). Metodologia ogólna, Bernardinum, Gdynia, s. 95
- ↑ Apanowicz J. (2005). Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej. Prace doktorskie, prace habilitacyjne., Difin, Warszawa, s. 49
- ↑ Jeszka A. (2013), s. 31-39
- ↑ Klepacki B. (2009), s. 38-46
Bibliografia
- Apanowicz J. (2002), Metodologia ogólna, Wydawnictwo BERNARDINUM, Gdynia
- Apanowicz J. (2005), Metodologiczne uwarunkowania pracy naukowej, Wydawnictwo Difin, Warszawa
- Jeszka A. (2013), Problemy badawcze i hipotezy w naukach o zarządzaniu, Organizacja i Kierowanie, nr 5(158)
- Klepacki B. (2009), Wybrane zagadnienia związane z metodologią badań naukowych, Roczniki Nauk Rolniczych, seria G, t. 96
- Krajewski M. (2010), O metodologii nauk i zasadach pisarstwa naukowego, Wydawnictwo Naukowe Novum, Płock
- Paluchowski W. (2010), Spór metodologiczny czy spór koncepcji - badania ilościowe vs jakościowe, Roczniki Psychologiczne, tom 13
- Pieter J. (1967), Ogólna metodologia pracy naukowej, Ossolineum, Wrocław
- Strona internetowa: Badania naukowe, Encyklopedia PWN online
Autor: Daria Musiał
