Bursztynowy szlak

Szlak bursztynowy stanowił kierunek wymiany handlowej między krajami z rejonu śródziemnomorskiego oraz polskimi terenami nad Bałtykiem. Szlak Bursztynowy był trasą lądowo-wodną. Rozpoczynał się przy ujściu Wisły i kierował w górę rzeki, następnie towary przemieszczano przy wykorzystaniu rzeki Warty, Prosny oraz Odry. Trasa lądowa wiodła od Kotliny Kłodzkiej przez Wrota Morawskie, przełęcze alpejskie oraz karpackie aż do Grecji i Włoch. Warto dodać, że do Polski szlak prowadził przez Kotlinę Kłodzką oraz takie miasta jak:

1. Wrocław
2. Opole
3. Wieluń
4. Konin
5. Kalisz
6. Bydgoszcz lub Toruń
7. Pruszcz Gdański
8. Gdańsk, który był ostatnim miastem na trasie szlaku.

TL;DR

Szlak Bursztynowy był szlakiem handlowym, który łączył kraje śródziemnomorskie z polskimi terenami nad Bałtykiem. Handel bursztynem rozwinął się w okresie 2500 p.n.e. - 1800 p.n.e. i był częścią większej wymiany towarowej między Morzem Bałtyckim a Morzem Śródziemnym. Trasa straciła znaczenie w III wieku n.e. Obecnie Szlak Bursztynowy ma większe znaczenie turystyczne niż handlowe i zachęca turystów do uczestnictwa w różnych wydarzeniach kulturalnych i warsztatach. W 2009 roku część Szlaku Bursztynowego została oznakowana jako trasa rowerowa.

Historia Szlaku Bursztynowego

Zgodnie z posiadanymi informacjami już w okresie między 2500 r. - 1800 r. p.n. e. grupy ludzi żyjące nad Zatoką Pucką oraz Gdańską rozpoczęły handel, którego celem było uzyskanie zboża, miedzi lub przedmiotów użytku domowego w zamian za polski surowiec - bursztyn. Rzemieślnicy oraz ludność zamieszkująca ówczesne tereny Żuław oraz delty Wisły zajmowała się obróbką bursztynu określanego również jako tzw. złoto Bałtyku. Rozwój handlu bursztynem między narodami rozpoczął się około 400 r. p.n.e. To wtedy, ludność żyjąca nad Morzem Bałtyckim rozpoczęła wymianę towarów z cywilizacjami zamieszkującymi tereny Morza Śródziemnego (Grecja, Rzym oraz tereny na północ od Cesarstwa Rzymskiego) tworząc Bursztynowy Szlak na wzór Jedwabnego Szlaku, który umożliwiał handel towarami pomiędzy Cesarstwem Chińskim, Bliskim Wschodem oraz basenem Morza Śródziemnego. Jedną z pierwszych wypraw zorganizował Cesarz Neron, której skutkiem było uzyskanie dużej ilości cennego, polskiego surowca. To wydarzenie zachęciło większą ilość osób do rozpoczęcia wymiany towarowej z ludnością polską.

Historyczne znaczenie Szlaku Bursztynowego:

1. rozwój handlu dalekosiężnego
2. wzbogacania się jednostek kontrolujących szlak
3. pośrednictwo w wymianie towarów
4. szybszy rozwój produkcji rękodzielniczej
5. wzrost znaczenia starszych plemion
6. wystąpienie podziału społecznego (rozwarstwienie)
7. pozyskiwanie rzymskich denarów, zróżnicowanych wyrobów przemysłowych (np. naczynia wykonane z brązu, miecze, naczynia ceramiczne, ozdoby ze złota)

Duża wymiana towarów miała miejsce w I oraz II wieku n.e., zaś z początkiem III wieku n.e. ilość transportowanych dóbr została ograniczona. W konsekwencji ruch na Szlaku Bursztynowym uległ zmniejszeniu, a jego trasa straciła znaczenie. Głównym powodem zaistniałej sytuacji była utrata dominującej pozycji gospodarczej Italii.

Szlak Bursztynowy współcześnie

Współcześnie Szlak Bursztynowy ma większe znaczenie w branży turystycznej niż w handlowej. Osoby zamieszkujące miasta znajdujące się na dawnej trasie Szlaku Bursztynowego pielęgnują tradycję oraz zachęcają turystów do udziału w takich wydarzeniach jak :

1. ekspozycje muzealne
2. pokazy obróbki oraz szlifowania
3. targi
4. warsztaty edukacyjne
5. wycieczki tematyczne

W 1997 roku zorganizowano Konferencję Bałtyckiej Komisji Turystyki w Gdańsku, której celem była promocja tras o przeznaczeniu turystycznym przy wykorzystaniu dziedzictwa kulturowego krajów położonych nad Morzem Bałtyckim. Podczas konferencji złożono wniosek z prośbą o wpisanie Szlaku Bursztynowego na listę tzw. Europejskich Szlaków Kulturowych, a kilka lat później w 2008 roku podpisano list intencyjny, w którym wymieniono działania, które miały umożliwić otrzymanie certyfikatu oraz wpisu na listę Europejskich Szlaków Kulturowych. Liczne działania podjęte w celu promocji bursztynu oraz Szlaku Bursztynowego zaowocowały powstaniem autostrady Amber One (określanej również jako autostrada bursztynowa), która połączyła drogą lądową tereny nad Morzem Bałtyckim oraz Morzem Adriatyckim .

W 2009 roku odcinek Szlaku Bursztynowego znajdujący się w województwie łódzkim oznakowano jako rowerowy. Trasa o długości 250 kilometrów została podzielona na dwa odcinki: Nadwarciański oraz Nadbzurzański. Inne trasy rowerowe, które znajdują się na Szlaku Bursztynowym to:

1. Bursztynowy Szlak Greenways (zasięg terytorialny: Węgry, Słowacja, Polska)
2. Jantarowy Szlak (zasięg terytorialny: Austria, Czechy, Polska)
3. Bursztynowy Szlak Rowerowy (zasięg terytorialny: Polska - odcinek wielkopolski)

Bursztynowy szlak — artykuły polecane

Konurbacja — Jachting — Targi poznańskie — Przemyt — Plan Marshalla — Miasto — Jedwabny szlak — Rewolucja agrarna — Aglomeracja

Bibliografia

• Abramek B., Antczak J., Kopańska M. (2008), Nadwarciańskie odgałęzienie głównego szlaku bursztynowego. Działalność Stowarzyszenia Polski Szlak Bursztynowy, Rocznik Wieluński, nr 8
• Bień E. (2018), Szlak bursztynowy - historia i jego przebieg, Bursztyn – Wczoraj. Dziś. Jutro, Region
• Kosior M. (2016), Bursztynowe inspiracje, Pomorska Regionalna Organizacja Turystyczna, s. 2-3; 60
• Pabich-Makoska M. (2012), Szlak Bursztynowy w województwie łódzkim jako przykład szlaku rowerowego, PTTK Kraj
• Pałkiewicz J. (2017), Powrót na Bursztynowy Szlak, Rzeczpospolita
• Suchodolska T., Studzieniecki T. (2013), Potencjał i produkty turystyczne szlaku bursztynowego, Szlaki kulturowe: organizacja, promocja, zarządzanie, Bernardinum

Autor: Dominika Klima