Stopień naukowy

Stopień naukowy - wyróżniamy stopień doktora oraz stopień doktora habilitowanego określonej dziedziny nauki w zakresie danej dyscypliny naukowej.

TL;DR

Stopień naukowy może być nadany w formie stopnia doktora lub stopnia doktora habilitowanego. Stopień doktora może otrzymać osoba posiadająca tytuł magistra, zdała egzaminy doktorskie i obroniła rozprawę doktorską. Stopień doktora habilitowanego jest nadawany osobom posiadającym stopień doktora oraz wysokie osiągnięcia naukowe lub artystyczne. Stopnie te są nadawane przez jednostki organizacyjne, które posiadają odpowiednie uprawnienia. Kariera akademicka wiąże się z zdobywaniem stopni naukowych i tytułów, a konkurencja o etaty w świecie nauki jest wysoka.

Kto może otrzymać stopień doktora?

Zgodnie z “Ustawą o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki" stopień doktora jest nadawany w drodze przewodu doktorskiego, (...) wszczętych na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie stopnia" (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 11 pkt 1)

O stopień naukowy doktora może ubiegać się osoba:

• posiada tytuł zawodowy magistra, magistra inżyniera,
• zdała egzaminy doktorskie w zakresie określonym przez radę jednostki organizacyjnej,
• przedstawiła i obroniła rozprawę doktorską,
• zdała egzamin z nowożytnego języka obcego lub posiada certyfikat potwierdzający znajomość nowożytnego języka obcego (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 12)

“Warunkiem wszczęcia przewodu doktorskiego jest posiadanie wydanej lub przyjętej do druku publikacji naukowej w formie książki lub co najmniej jednej publikacji naukowej w recenzowanym czasopiśmie naukowym wymienionym w wykazie czasopism naukowych ogłaszanym przez ministra właściwego do spraw nauki lub w recenzowanych materiałach z międzynarodowej konferencji naukowej lub publiczna prezentacja dzieła artystycznego". (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 11 pkt 2)

Kto może otrzymać stopień doktora habilitowanego?

"Stopień doktora habilitowanego w drodze postępowania habilitacyjnego, wszczętych na wniosek osoby ubiegającej się o nadanie stopnia" (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 11 pkt 1)

Do postępowania habilitacyjnego może zostać dopuszczona osoba, która posiada stopień doktora oraz osiągnięcia naukowe lub artystyczne, uzyskane po otrzymaniu stopnia doktora, stanowiące znaczny wkład autora w rozwój określonej dyscypliny naukowej lub artystycznej oraz wykazuje się istotną aktywnością naukową lub artystyczną. (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 16 pkt 1)

Kto może nadać stopień doktora i doktora habilitowanego?

Zgodnie z Ustawą o stopniach i tytułach naukowych “stopnie doktora i doktora habilitowanego są nadawane w jednostkach organizacyjnych, które posiadają uprawnienie do ich nadawania". Uprawnienie, o którym mowa (...) nadaje Centralna Komisja na wniosek jednostki organizacyjnej, biorąc pod uwagę poziom działalności naukowej lub artystycznej jednostki oraz liczbę zatrudnionych w niej osób posiadających tytuł profesora lub stopień doktora habilitowanego, (...)Centralna Komisja nadaje to uprawnienie po zasięgnięciu opinii Rady Głównej Nauki i Szkolnictwa Wyższego, wyrażonej w terminie trzech miesięcy od dnia otrzymania przez Radę Główną Nauki i Szkolnictwa Wyższego wniosku o wyrażenie opinii “ (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 5)

“Przewód doktorski przeprowadza i stopień doktora nadaje:

• w szkole wyższej - rada wydziału lub rada innej jej jednostki organizacyjnej
• w innej jednostce organizacyjnej - rada naukowa" (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 14)

“Stopień doktora habilitowanego nadaje:

• w szkole wyższej - rada wydziału lub rada innej jednostki organizacyjnej szkoły wyższej
• w innej jednostce organizacyjnej - rada naukowa" (Ustawa o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki, 2003 art. 18)

Kariera akademicka

Kariera naukowa ściśle wiąże się ze zdobywaniem stopni i tytułów naukowych. Są one podstawą do zajmowania coraz wyższej pozycji w świecie nauki oraz związanych z tym uprawnień (np. do samodzielnego kształcenia przyszłych naukowców), ale także obowiązków (S. Waltoś, A. Rozmus 2012, s. 107)

Pierwszym krokiem na drodze kariery akademickiej jest decyzja o pozostaniu w sektorze akademickim po ukończeniu studiów i podjęcie studiów doktoranckich III stopnia. Decyzja o podjęciu studiów doktoranckich zazwyczaj jest związana ze spotkaniem intelektualnego lidera. Wśród potencjalnych naukowców działających w ramach studiów doktoranckich istnieje poczucie rosnącej konkurencji. Liczba doktorantów stale rośnie, jednak liczba wolnych posad akademickich nie nadąża za ich tempem wzrostu. W zasadzie tylko niewiele studiujących doktorantów w większości europejskich systemów na szanse na etat (M. Kwiek 2015 s. 295-296)

Kolejnym etapem w karierze akademickiej jest decyzja o pozostaniu w akademii po obronie rozprawy doktorskiej. Młodzi doktorzy by mieć jakiekolwiek szanse na zatrudnienie w szeregach kadry akademickiej muszą być wysoce konkurencyjni pod względem osiągnięć naukowych. Jednak większość z nich musi szukać zatrudnienia poza szkolnictwem wyższym (M. Kwiek 2015 s. 301)

Następnym punktem zwrotnym w karierze akademickiej jest otrzymanie pełnoetatowego zatrudnienia w sektorze szkolnictwa wyższego lub sektorze badań i rozwoju. Wraz z uzyskaniem habilitacji przychodzi stabilność zawodowa oraz bezpieczne zatrudnienie (M. Kwiek 2015 s. 307)

Stopień naukowy — artykuły polecane

Stowarzyszenie Księgowych — Szkoła zawodowa — Trybunał Konstytucyjny — Wykształcenie — Wynalazek — Oświadczenia majątkowe — Starosta powiatu — Inicjatywa — Modele certyfikacji kierowników projektów

Bibliografia

• Kwiek M. (2015), Uniwersytet w dobie przemian: Instytucje i kadra akademicka w warunkach rosnącej konkurencji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kwiek M. (2016), Kariera akademicka w Europie: niestabilność w warunkach systemowej konkurencji, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 1(47)
• Przewłocki S. (2000), Kryteria oceny dorobku naukowego osób ubiegających się o tytuł profesora lub stopień naukowy doktora habilitowanego w aspekcie ustawy o tytule naukowym i stopniach naukowych oraz wymagań Centralnej Komisji ds. Tytułu Naukowego i Stopni Naukowych, Journal Biuletyn of Polish Society for Geometry and Engineering Graphics, Vol. 10
• Rodzik P. (2016), Nadane stopnie i tytuły naukowe - czy coś się zmieniło?, Nauka i Szkolnictwo Wyższe, nr 2(48)
• Ustawa z dnia 3 lipca 2018 r. - Przepisy wprowadzające ustawę - Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce Dz.U. 2018 poz. 1669
• Waltoś S., Rozmus A. (2012), Kariera naukowa w Polsce. Warunki prawne i ekonomiczne, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Agnieszka Wincenciak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.