Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych z dnia 4 marca 1994 r. Dz.U. 1994 Nr 43 poz. 163. Ustawa ta formułuje zasady tworzenia funduszy socjalnych w przedsiębiorstwach oraz zasady gospodarowania zgromadzonymi na nich pieniędzmi (Dz.U. 1994 Nr 43 poz. 163, art. 1.).

TL;DR

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych określa zasady tworzenia funduszy socjalnych w przedsiębiorstwach i zasady gospodarowania zgromadzonymi na nich pieniędzmi. Fundusz jest obowiązkowy dla przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 50 pracowników, ale mniejsze przedsiębiorstwa mają wybór pomiędzy funduszem a wypłatą świadczenia urlopowego. Świadczenia urlopowe przysługują pracownikom korzystającym z minimum 14 dni urlopu i są wypłacane raz w roku. Osoby uprawnione do korzystania z funduszu to pracownicy, rodziny pracowników, emeryci, renciści i inne osoby określone przez pracodawcę. Fundusz może być wykorzystywany na działalność socjalną, taką jak wypoczynek, kultura, sport, opieka nad dziećmi i pomoc materialna. Środki na fundusz gromadzone są poprzez odpisy od wynagrodzeń pracowników. Przy przejściu zakładu pracy, fundusz może przechodzić na nowego właściciela lub pracodawca może przejąć środki pieniężne.

Obowiązek utworzenia funduszu

Każdy pracodawca ma możliwość zaspokajania socjalnych potrzeb swoich pracowników, uwarunkowane jest to w prawie pracy. Duża część świadczeń socjalnych powinna pochodzić z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, którego utworzenie jest obowiązkowe dla wszystkich przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 50-ciu pracowników na dzień 1 stycznia danego roku, w przeliczeniu na pełne etaty. Bez względu na ilość zatrudnionych, zakładowy fundusz świadczeń socjalnych powinny utworzyć wszystkie jednostki budżetowe oraz samorządowe. Mniejsze przedsiębiorstwa nie są zobligowane do utworzenia funduszu. Mają one wybór pomiędzy funduszem a wypłatą świadczenia urlopowego (Mamot A. 2018; A. Martuszewicz, K. Piecyk 2011, s. 11-12).

Świadczenia urlopowe przysługują wszystkim pracownikom korzystającym w danym roku z minimum 14 dni kalendarzowych urlopu wypoczynkowego. Wypłacane są raz w roku przez pracodawcę nie później niż dzień przed rozpoczęciem urlopu wypoczynkowego. Kwota ta nie może przekroczyć kwoty odpisu podstawowego należnego pracownikowi (Mamot A. 2018).

Beneficjenci funduszu

Osoby które są uprawnione do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych to nie tylko pracownicy jednostki ale również rodziny pracowników, emeryci i renciści czyli byli pracownicy wraz z rodzinami oraz inne osoby, które zostały uznane w regulaminie funduszu przez pracodawcę. Regulamin ZFŚS w którym zawarte są warunki i zasady na jakich przyznawane są świadczenia określany jest przez pracodawcę oraz związki zawodowe. W przypadku gdy w jednostce nie zostały powołane związki zawodowe, regulamin uzgadniany jest z reprezentantem wybranym przez pracowników (A. Martuszewicz, K. Piecyk 2011, s. 28).

Działalność socjalna

Świadczenia socjalne przyznawane pracownikom są popularne od lat lecz ich zakres znacząco się zmienił. W czasach PRL, świadczenia pozapłacowe odgrywały ogromną rolę ze względu na ograniczony dostęp do produktów. Najczęściej w ramach benefitów socjalnych pracownicy dostawali kartki na żywność ale niejednokrotnie była to też możliwość wynajęcia zakładowego mieszkania. Obecnie działalność, która może być finansowana z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych jest wyszczególniona i określona w ustawie. Są to np (A. Martuszewicz, K. Piecyk 2011, s. 28):

• świadczenia na rzecz wypoczynku,
• działalność kulturowo oświatowa,
• działalność sportowo-rekreacyjna,
• organizacja opieki nad dziećmi (przedszkola, żłobki),
• udzielanie pomocy materialnej,
• pomoc na cele mieszkaniowe.

Podczas przyznawania świadczeń finansowych z funduszu, pracodawca powinien zwrócić uwagę na sytuację życiową i materialną pracownika.

Odpisy na fundusz

Środki na funduszu świadczeń socjalnych gromadzą się poprzez odpowiednie odpisy, naliczane dla przedsiębiorstwa na podstawie przeciętnej liczby zatrudnionych. Wysokość podstawowego odpisu na jednego pracownika wynosi 37,5% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia. Pracodawca ma możliwość zwiększyć środki na funduszu poprzez odpisy dodatkowe oraz zwiększenia. Wyższy odpis, bo aż 50% należy się pracownikowi świadczącemu pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, natomiast odpis w przypadku pracowników młodocianych zależny jest od roku nauki i jest to następująco 5%, 6% i 7%. Wszystkie odpisy i zwiększenia wpłacone przez pracodawcę stanowią koszty uzyskania przychodów. Środki funduszu muszą być gromadzone na oddzielnym koncie bankowym, którego administratorem jest pracodawca. Niewykorzystane fundusze w ramach funduszu świadczeń socjalnych przechodzą na kolejny rok (A. Mamot 2018).

Przejście zakładu pracy

Jeżeli zakład pracy zmienia swojego właściciela, przeniesienie przywilejów związanych z zakładowym funduszem świadczeń socjalnych dla przejmowanych pracowników zależy od tego czy nowy pracodawca jest zobowiązany do utworzenia funduszu. Jeśli tak, fundusz przechodzi w całości na nowego właściciela natomiast jeśli nie, właściciel przejmuje środki pieniężne, należności i zobowiązania od byłego zakładu. W przypadku przejęcia części zakładu pracy, nowy pracodawca zwiększa zakładowy fundusz świadczeń społecznych proporcjonalnie do liczby przejmowanych pracowników (A. Mamot 2018).

Ustawa o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych — artykuły polecane

Premia świąteczna — Świadczenie socjalne — Fundusz socjalny — Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych — Pracownicze plany kapitałowe — Ubezpieczenie zdrowotne — Świadczenie urlopowe — Fundusz pracy — Wynagrodzenie brutto — Słomiany zapał

Bibliografia

• Jakubowska I., (2016), Opodatkowanie świadczeń związanych z działalnością socjalną pracodawcy, Przegląd prawno-ekonomiczny
• Martuszewicz A., Piecyk K. (2011), Ustawa o zakładowym Funduszu Świadczeń Socjalnych: Komentarz, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych. Dz.U. 1994 nr 43 poz. 163
• Mamot A. (2018), Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, Państwowa Inspekcja Pracy, Warszawa

Autor: Marta Mieszczak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.