Badania medycyny pracy

Badania medycyny pracy to badania lekarskie wykonywane w ramach służby medycyny pracy, które mają na celu:

• sprawowanie profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracującymi oraz systematyczną kontrolę ich zdrowia - ma to przekładać się na poprawę warunków pracy przez pracodawcę i ograniczania w ten sposób ryzyka związanego z wykonywaniem zawodu;
• służyć ocenie zdrowia pracujących, są również ukierunkowane na identyfikowanie tych elementów stanu zdrowia, które pozostają w związku przyczynowym z warunkami pracy;
• dostarczanie pracownikom informacji i zaleceń lekarskich odnośnie metod zapobiegania niekorzystnym zmianom w stanie zdrowia.

Zgodnie z kodeksem pracy, pracownik jest zobowiązany do poddania się wskazanym badaniom medycyny pracy i zaleceniom otrzymanym od lekarza .

TL;DR

Badania medycyny pracy to badania lekarskie wykonywane w ramach służby medycyny pracy mające na celu opiekę profilaktyczną i kontrolę zdrowia pracowników. Pracownik jest zobowiązany do poddania się tym badaniom. Koszty badań pokrywa pracodawca. Wyróżnia się trzy rodzaje badań: wstępne, okresowe i kontrolne.

Skierowanie na badania

Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. badanie profilaktyczne jest przeprowadzane w oparciu o skierowanie wydane przez pracodawcę, zawierające:

• rodzaj badania, jakie ma być wykonane;
• określenie stanowiska pracy;
• informacje o czynnikach szkodliwych dla zdrowia lub warunkach uciążliwych występujących na stanowisku pracy;
• aktualne wyniki badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, występujących na stanowisku pracy.

Koszty badań

Wszelkie koszty badań wykonywanych w ramach medycyny pracy są pokrywane przez pracodawcę, dodatkowo pracodawca ponosi inne koszty profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami, która jest niezbędna z uwagi na warunki pracy. Badania są przeprowadzane w miarę możliwości w godzinach pracy, a za ten czas pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W przypadku przejazdu na badania do innej miejscowości pracownikowi przysługuje zwrot kosztów przejazdu na zasadach obowiązujących przy podróżach służbowych.

Rodzaje badań profilaktycznych

Kodeks pracy wyróżnia 3 rodzaje badań:

• Wstępne badania lekarskie - podlegają im osoby, które są przyjmowane do pracy oraz pracownicy (w tym młodociani) przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Osobami zwolnionymi ze wstępnych badań lekarskich są:

1. osoby, które są przyjmowane do pracy na to samo stanowisko pracy lub inne o takich samych warunkach pracy u tego samego pracodawcy w ciągu 30 dni od czasu rozwiązania lub wygaśnięcia umowy z tym pracodawcą;
2. osoby, które są przyjmowane u innego pracodawcy w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy, pod warunkiem przedstawienia aktualnego orzeczenia lekarskiego, stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania lekarskie. Pracodawca ten musi potwierdzić, że warunki te odpowiadają warunkom występującym na danym stanowisku pracy;
3. osoby, które będąc przyjmowanymi do pracy pozostają jednocześnie w stosunku pracy z innym pracodawcą.

• Badania okresowe - podlegają im wszyscy pracownicy, niezależnie od tego na jakim stanowisku pracują oraz w jakich warunkach. Badania okresowe są wykonywane w trakcie trwania stosunku pracy, nie częściej niż co rok i nie rzadziej niż co 5 lat. Częstotliwość wykonywania kolejnych badań może być różna dla każdego pracownika, to lekarz wyznacza kolejny termin, w zależności od np. stanu zdrowia. W przypadku, gdy pracodawca zatrudniał pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających jest zobowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania po zaprzestaniu pracy w w.w. warunkach oraz po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli pracownik zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
• Badania kontrolne - przeprowadzane są w sytuacji, gdy pracownik przebywał na zwolnieniu lekarskim dłużej niż 30 dni. Służą ustaleniu zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku. W przypadku niewykonania badań kontrolnych pracodawca ma prawo zwolnić pracownika w trybie natychmiastowym.

Badania medycyny pracy — artykuły polecane

Badania lekarskie — Skierowanie na badania — Badania profilaktyczne — Badania do pracy — Pracownik — Dyscyplina pracy — Praca sezonowa — Obowiązki pracodawcy — Urlop

Bibliografia

• Kamińska A. (red.) (2013), Prawo pracy: 1506 pytań i odpowiedzi, Wolters Kluwer, Warszawa
• Marcinkiewicz A., Wojda M., Walusiak-Skorupa J., Hanke W., Rydzyński K. (2017), Analiza zadań służby medycyny pracy realizowanych w Polsce w latach 1997-2014. Czy w pełni wykorzystujemy potencjał badań profilaktycznych?, Nr 68 (1), Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera, Łódź
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy. Dz.U. 1996 nr 69 poz. 332
• Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy. Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141
• Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy. Dz.U. 1997 nr 96 poz. 593
• Wittczak T. (2018), Medycyna pracy - profilaktyka i orzecznictwo, Difin, Warszawa

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.

Autor: Łukasz Drosdek, Mikołaj Dorman, Hubert Chojecki, Marta Bożętka