Holistyczne podejście

Holistyczne podejście to inaczej podejście całościowe, systemowe. Przejawia się w poglądzie, że wszystkie zachodzące we wszechświecie zjawiska składają się na całościowe układy podlegające pewnym prawidłowościom i których nie należy oceniać po prawidłowościach rządzących składnikami, które je tworzą. Innymi słowy - jest to podejście polegające na stwierdzeniu, iż całość nie jest równa sumie jej składników. Pojęcie to wywodzi się od greckiego słowa holos, co znaczy całość. Holizm pojawił się w filozofii w latach 20. XX wieku wprowadzony przez południowoafrykańskiego filozofa i polityka Jana Christiaana Smutsa.

TL;DR

Holistyczne podejście polega na traktowaniu wszystkich zjawisk jako całościowych układów, które nie można oceniać na podstawie składników, z których się składają. Jest stosowane w medycynie, zarządzaniu i pedagogice. Przeciwieństwem holizmu jest redukcjonizm, który sprowadza zjawiska do ich podstawowych części.

Ujęcia podejścia holistycznego

Holizm w medycynie

Podejście holistyczne stosowane jest często w medycynie. Perspektywa zdrowia przedstawiana jest w czterech płaszczyznach - fizycznej, psychicznej, społecznej i duchowej. Holizm przejawia się tu poprzez równowagę pomiędzy wszystkimi płaszczyznami. Podejście to zakłada, że należy leczyć człowieka, nie tylko chorobę. Istnieje duże powiązanie między ciałem, duszą, umysłem - stanowią one jedność i tylko balans między nimi może zapewnić zdrowie. Ważne jest też pozytywne podejście lekarza do pacjenta oraz odpowiednia atmosfera terapeutyczna.

Holizm w zarządzaniu

Holistyczne podejście można zauważyć również w zarządzaniu. Przejawia się ono poprzez postrzeganie organizacji jako system - całość złożoną z podsystemów. Wynikiem jej działania nie jest tylko suma działań owych podsystemów osobno, istotne jest spojrzenie kompleksowe. Stąd wynika pewna zależność - zmiana w funkcjonowaniu jednego z elementów może pociągnąć za sobą negatywne efekty w działaniu całej organizacji. Należy zauważyć, że przedsiębiorstwo działa w otoczeniu konkurencyjnym, społecznym, ekonomicznym i politycznym. Do sprawnego funkcjonowania niezbędne jest współgranie z tym otoczeniem, adaptacja do warunków wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Holistyczne podejście do zarządzania organizacją niesie wiele pozytywnych skutków - większa wartość dla klientów, zmniejszenie ponoszonych kosztów, poprzez redukcję błędów i niedoskonałości, a także wzrost produktywności i efektywności.

Holizm w pedagogice

Globalizacja i bardzo szybki rozwój sprawiły, że wykształciło się holistyczne podejście do pedagogiki, mające na celu przygotowanie uczących się do zmian zachodzących w dzisiejszym świecie. Pedagogika holistyczna korzysta z osiągnięć nauk humanistycznych - pedagogiki, psychologii czy socjologii - a także przyrodniczych, takich jak fizyka czy biologia. Ma ona na celu równomierny rozwój sfery społeczno - moralnej, emocjonalnej, intelektualnej i fizycznej. Nauczyciel stanowi swego rodzaju autorytet, ważne jest zatem jego podejście i styl życia. Równie ważny jest też sam kontakt między osobą nauczającą a uczniem - wzajemne zaufanie, współpraca i życzliwość mają na celu pomóc w rozwoju wszystkich sfer osobowości, przełamanie barier obcości i formalizmu, co znacznie sprzyja rozwojowi takich cech jak bezinteresowność, uczynność czy tolerancja. Cały proces nauczania holistycznego ma za zadanie wszechstronny rozwój wychowanka na każdej płaszczyźnie życia, przygotowanie go do myślenia w sposób samodzielnych, a także do możliwych przeciwności. Ma to odzwierciedlenie w postępach w nauce, w późniejszym zachowaniu czy sukcesach zawodowych i prywatnych w życiu dorosłym.

Redukcjonizm

Redukcjonizm jest pojęciem przeciwstawnym do holizmu. Oznacza ono sprowadzenie czegoś z wyższego poziomu do tego bardziej podstawowego. W przeciwieństwie do holistycznego, podejście redukcjonistyczne zakłada, że każde zjawisko można wytłumaczyć poprzez poznanie i opis działania jego części składowych. Według redukcjonistów badanie całości należy rozpocząć od rozłożenia jej na poszczególne elementy. Tyczy się to również teorii naukowych - w podejściu redukcjonistycznym twierdzenia danej teorii da się sprowadzić do twierdzeń innej, bardziej uniwersalnej.

Holistyczne podejście — artykuły polecane

Humanizacja pracy — Filantropia — Teoria chaosu — Mechanizm obronny — Potrzeba afiliacji — Teoria ERG — Warunki pracy - społeczne — Altruizm — Myślenie systemowe — Ewaluacja procesu

Bibliografia

• Markocka-Mączka K., Grabowski K., Taboła R. (2017), Holistyczne podejście do pacjenta, Profilaktyka i Edukacja Zdrowotna, Wydawnictwo Naukowe NeuroCentrum, Lublin
• Ostrzyżek A., Marcinkowski J. (2012), Biomedyczny versus holistyczny model zdrowia a teoria i praktyka kliniczna, Probl Hig Epidemiol, nr 93(4)
• Radziszewska-Szczepaniak D. (2016), Redukcjonizm antropologiczny i jego konsekwencje, NURT SVD 2
• Skurzyńska-Sikora U. (2008), Poprawa efektywności organizacji przy wykorzystaniu modelu PEMM, Organizacja i Zarządzanie, nr 3
• Szyszko-Bohusz A. (2013), Pedagogika holistyczna oraz samodoskonalenie osobowości i bezpieczeństwo w dobie globalizacji, The Polish Journal of the Arts and Culture, Nr 7

Autor: Agnieszka Bodziony