Gospodarka światowa

Gospodarka światowa to połączenie wszystkich gospodarek narodowych za pomocą powiązań produkcyjnych, technologicznych, handlowych lub finansowych. Jest to organizm dynamiczny, który zmienia swą strukturę wewnętrzną przy pomocy zjawisk jednokrotnych i procesów długookresowych takich jak: konfliktów, wojen, kryzysów, szoków, klęsk żywiołowych. Jeżeli chcielibyśmy ocenić zmiany zachodzące w gospodarce, szczególną uwagę musielibyśmy zwrócić na momenty przełomowe, które umożliwiają nam mówienie o kolejnym etapie rozwoju gospodarki. Więc jeśli mówimy o gospodarce współczesnej, musimy najpierw scharakteryzować moment przekształcenia się gospodarki w gospodarkę współczesną. (A. Zielińska-Głębocka 2012, s. 15)

TL;DR

Artykuł opisuje powstanie gospodarki współczesnej w latach 80. i 90. XX wieku, które było wynikiem wielu zmian i zjawisk globalnych. Obecnie globalna gospodarka jest naruszona i niezrównoważona, a to jest spowodowane m.in. upadkiem komunizmu, rosnącą globalizacją i szybkim rozwojem sektora finansowego. Kryzys finansowy, który rozpoczął się na amerykańskim rynku mieszkaniowym, miał poważne skutki dla gospodarki światowej, takie jak spadek popytu, zmiany kursów walut, upadek inwestycji i banków, oraz wzrost długu publicznego.

Powstanie gospodarki współczesnej

Większość ekonomistów uważa, że lata 80. i 90. XX wieku przypadają na przełom gospodarki. W tym czasie można było zaobserwować wiele nowych zjawisk, które występowały na obszarze Globalnym. Nowe zjawiska:

• pojawienie się nowych inicjatyw integracyjnych (wspólny rynek Ameryki Południowej - Mercosur, program europejskiego rynku wewnętrznego, europejska unia gospodarcza i walutowa),
• upadek systemu komunistycznego w Europie Wschodniej i Środkowej,
• rozpoczęła się gospodarczo-polityczna transformacja Wschodu,
• wystąpiły duże przeobrażenia dużych krajów Azjatyckich, m.in. ekspansja międzynarodowa i reforma rynkowa w Chinach,
• nowe inicjatywy przy współpracy pomiędzy krajami Azjatyckimi,
• powstanie nowych, międzynarodowych instytucji m.in. Europejski Bank Ochrony i Rozwoju, oraz Światowa Organizacja Handlu
• powstały nowe formy rozmów pomiędzy przedstawicielami poszczególnych krajów, współpraca grup takich jak G-7, G-8 i G-20.

Również na początku lat 80. XX wieku, rynki eksportowe i finansowe krajów Trzeciego Świata zaczęto nazywać rynkami wschodzącymi. Dzięki temu zakończył się okres dzielenia świata na trzy grupy, i zaczęto lepiej dostrzegać kraje rozwijające się. (A. Zielińska-Głębocka 2012, s. 15/16)

Zmiany te istotnie wpłynęły na zmianę rynku globalnego, dzięki czemu powstałą gospodarka współczesna.

Naruszona równowaga globalnej gospodarki

Globalna gospodarka obecnie wykazuje globalnie naruszoną równowagę i nieład, który zagraża dalszemu harmonijnemu rozwojowi. Naruszenie tej równowagi zostało wywołane przez:

• Upadek komunizmu, który dał początek bezkrytycznej wierze w doktrynę neoliberalizmu,
• techniczne przejście w epokę gałęzi przemysłu, która oparta była na potencjale intelektualnym tworzonym przez człowieka,
• demografię, której nigdy wcześniej nie widziano, tj. szybki przerost ludności najbiedniejszych kraków, starzenie się i coraz większa mobilność w społeczeństwach bogatych,
• coraz szybciej wzrastająca globalizacją i rosnąca nieprzejrzystość i złożoność wiązań gospodarczych,
• era, w której przestało dominować mocarstwo polityczne, militarne bądź ekonomiczne, co wpływało na utracie przez USA hegemoni mocarstwowej,
• zbyt szybka finansyzacja gospodarki, i w rezultacie przerost sektora finansowego, który prowadził do chaosu finansowego, zaniku myślenia strategicznego i skrócenia czasu na podjęcie decyzji gospodarczej,
• podział mądrości i wiedzy.

(E. Mączyńska 2011, s. 10/11)

Skutki współczesnego kryzysu finansowego dla gospodarki światowej

Globalny kryzys gospodarki światowej został zapoczątkowany na amerykańskim rynku mieszkaniowym, jego rozmiary porównywalne są do wielkiego kryzysu z lat 1929-1933. Dzięki mechanizmowi sekurytyzacji, dostęp do światowych rynków finansowych, został umożliwiony amerykańskiemu rynkowi kredytu hipotecznego. Niestety instytucje finansowe z całego świata oraz baki zagraniczne stanowiły największą grupę instytucji, które nabywały papiery wartościowe oparte na kredytach hipotecznych. Szacuje się ze w latach 2007-2010 papiery wartościowe na bazie złych kredytów hipotecznych sięgały 2 275 mld dolarów. Rynki finansowe krajów wysoko rozwiniętych, najbardziej odczuły bezpośrednie skutki załamania się amerykańskiego rynku hipotecznego, ponieważ to one dzięki swojemu szerokiemu zasięgowi i dobremu rozwojowi, miały nieograniczony dostęp do instrumentów, których rynek się załamał. Instytucje finansowe Polski, tak jak i krajów gospodarek wschodzących, dzięki ich mniejszej popularności i dostępności, nie odczuły tak strat z inwestycji w instrumenty amerykańskiego rynku hipotecznego. Niestety wszystkie instytucje finansowe krajów wysoko rozwiniętych i krajów wschodzących odczuły skutki tego kryzysu, bo:

• spadł popyt, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych, co skutkowało załamaniem się światowego eksportu,
• nastąpiły gwałtowne zmiany kursów walut, spowodowane wstrząsem na rynkach finansowych i walutowych,
• nastąpiło wycofywanie kapitału przez instytucje działające w sektorze międzynarodowym, przez rekompensowanie przez nich strat i podwyższenie oceny ryzyka inwestowania.

Wystąpiły równie inne pomniejsze negatywne skutki:

• wiele inwestycji upadło,
• wiele banków poniosło straty,
• fundusze inwestycyjne i emerytalne poniosły ogromne straty,
• rynek papierów wartościowych załamał się,
• handel światowy załamał się,
• gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa ucierpiały,
• wydatki rządowe wzrosły
• dług publiczny wzrósł.

(M. Adamczyk 2012, s. 24,26,27)

Gospodarka światowa — artykuły polecane

Tulipmania — Firma ratingowa — Lehman Brothers — Kryzys — Wielki kryzys — Kryzys walutowy — BRICS — Emerging markets — Czarny czwartek

Bibliografia

• Adamczyk M. (2012), Współczesny kryzys finansowy - przyczyny konsekwencje dla gospodarki światowej, Wyzwania gospodarki globalnej, Prace i materiały Instytutu Handlu Zagranicznego Uniwersytetu Gdańskiego, nr 31
• Mączyńska E. (2011), Dysfunkcje gospodarki w kontekście ekonomii kryzysu, Zeszyty Naukowe PTE, nr 9
• Zielińska-Głębocka A. (2012), Współczesna gospodarka światowa, Wolters Kluwer, Warszawa

Autor: Wioleta Oleśniewicz