System operacyjny

System operacyjny (nadzorczy, nadrzędny, sterujący) jest to zorganizowany zespół programów, które pośredniczą między sprzętem a użytkownikami, dostarczając użytkownikom zestawu środków ułatwiających projektowanie, kodowanie, uruchamianie i eksploatację programów oraz w tym samym czasie sterują przydziałem zasobów dla zapewnienia efektywnego działania. System operacyjny działa jako pośrednik między użytkownikiem komputera a sprzętem komputerowym. Zadaniem systemu operacyjnego jesttworzenie środowiska, w którym użytkownik może wykonywać programy w sposób wygodny i wydajny.

TL;DR

System operacyjny to zorganizowany zespół programów, który pośredniczy między sprzętem a użytkownikiem. Może być podzielony ze względu na sposób przetwarzania i liczbę wykonywanych programów. Istnieją również inne rodzaje systemów operacyjnych, takie jak systemy czasu rzeczywistego czy sieciowe i rozproszone. System operacyjny ma wiele zadań, takich jak zarządzanie efektywnością komputera, zarządzanie danymi na dyskach, udostępnianie aplikacji, umożliwianie jednoczesnego działania wielu aplikacji, kontakt z użytkownikiem i łączność z innymi urządzeniami. Sieciowe systemy operacyjne umożliwiają współpracę z innymi komputerami w sieci.

Klasyfikacja systemów operacyjnych ze względu na sposób przetwarzania

Ze względu na sposób przetwarzania systemy operacyjne można podzielić na:

• systemy przetwarzania bezpośredniego (ang. on-line processing systems) - systemy interakcyjne,
  • występuje bezpośrednia interakcja pomiędzy użytkownikiem a systemem,
  • wykonywanie zadania użytkownika rozpoczyna się zaraz po jego przedłożeniu,
• systemy przetwarzania pośredniego (ang. off-line processing systems) - systemy wsadowe,
  • występuje znacząca zwłoka czasowa między przedłożeniem a rozpoczęciem wykonywania zadania,
  • niemożliwa jest ingerencja użytkownika w wykonywanie zadania.

Klasyfikacja systemów operacyjnych ze względu na liczbę wykonywanych programów

• Systemy jednozadaniowe - niedopuszczalne jest rozpoczęcie wykonywania następnego zadania użytkownika przed zakończeniem poprzedniego.
• Systemy wielozadaniowe - dopuszczalne jest istnienie jednocześnie wielu zadań (procesów), którym zgodnie z pewną strategią przydzielany jest procesor.

Inne rodzaje systemów operacyjnych

• Systemy czasu rzeczywistego (ang. real-time systems) - zorientowane na przetwarzanie z uwzględnieniem czasu zakończenie zadania, tzw. linii krytycznej (ang. deadline).
• Systemy sieciowe i rozproszone (ang. network and distributed systems) - umożliwiają zarządzanie zbiorem rozproszonych jednostek przetwarzających, czyli zbiorem jednostek (komputerów), które są zintegrowane siecią komputerową i nie współdzielą fizycznie zasobów.
• Systemy operacyjne komputerów naręcznych - tworzone dla rozwiązań typu PDA, czy telefonów komórkowych, podlegają istotnym ograniczeniom zasobowym.

Zadania Systemu Operacyjnego

System operacyjny posiada swoją architekturę która wpływa na stabilność oraz efektywność jego działania. Obecne systemy operacyjne posiadają graficzny interfejs by ułatwić komunikację maszyny z użytkownikiem. Nie jest to jednak najważniejszy element, gdyż wprowadzenie graficznego interfejsu jakim był Windows nie wpłynęło na stabilność systemu a jedynie na jego popularyzację. Architektura systemu wpływa na szybkość i sposób realizacji zadań(często też możliwość wykonania ich) ale również na stabilność która jest istotna oraz pożądana w wielu zastosowaniach.

Główne zadania Systemu operacyjnego:

• Zarządzanie efektywnością komputera
• Zarządzanie oraz zbieranie danych umieszczonych na dyskach
• Udostępnianie aplikacji (jako wirtualne maszyny)-Udostępnianie przez System operacyjny uproszczonego obrazu w komputerze gdzie pracuje aplikacja.
• Jednoczesne działanie wielu aplikacji (Wielozadaniowość)-Umożliwia uruchamianie w tym samym czasie wielu procesów
• Kontakt z użytkownikiem - Wyróżniamy:System tekstowy (np.Dos) -Komunikacja z użytkownikiem poprzez wydawane komendySystem graficzny (np. Windows, Linux) - Komunikacja z użytkownikiem poprzez graficzne symbole oraz okna
• Łączność z innymi urządzeniami bądź komputerami

(Pytel K., Osetek S., 2010, s. 18-21)

Globalne sieci komputerowe

W latach 70 zaczęły powstawać sieciowe systemy operacyjne. w przeciwieństwie do wielodostępnych systemów operacyjnych pozwoliły w wielu urządzeniach związanych połączeniami elektrycznymi na rozproszoną ochronę oraz obróbkę danych. Sieciowy System operacyjny łączył w sobie funkcje lokalnego systemu operacyjnego ale również posiadał dodatkowe środki które pozwalały na kooperacje z systemami operacyjnymi innych komputerów należących do sieci. Pod koniec lat 60 zaczęły pojawiać się sieci z komutacją pakietów. Łączyły one komputery typu mainfraim oraz superkomputery. Ważnym punktem w historii był rok 1964 gdzie firma IBM ogłosiła, iż stworzyła własną architekturę sieciową opracowaną dla swoich komputerów. Wielopoziomowa architektura w globalnej sieci pozwalała na współdziałanie (terminal-terminal, terminal-komputer i komputer-komputer) (Stanisławaski W. 2006, s. 10-11)

System operacyjny — artykuły polecane

SQL — Zarządzanie dokumentami — Teleinformatyka — Blockchain — Mikroserwisy — Komunikator internetowy — Interfejs użytkownika — Komputer stacjonarny — Program antywirusowy

Bibliografia

• Pytel K. (2010), Systemy operacyjne i sieci komputerowe, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa
• Silberschatz A., Peterson J., Gagne G. (2005), Podstawy systemów operacyjnych, WNT, Warszawa
• Stallings W. (2004), Systemy operacyjne, Robomatic, Wrocław
• Stanisławaski W. (2006), Wprowadzanie do sieciowych systemów operacyjnych, Oficyna Wydawnicza PWSZ w Nysie, Nysa

Autor: Tomasz Antonik, Magdalena Kumór