Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi

Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi została stworzona w 2005 roku i zawiera szczegółowe zasady postępowania, jakimi należy się kierować w przypadku obrotu instrumentami finansowymi, jak i również określa jakie prawa oraz obowiązki nałożone są na podmioty wykonujące taką działalność. W rozumieniu zapisów ustawy, jej zasad nie stosuje się do czeków oraz weksli. Organem wydającym ustawę jest sejm, natomiast organy zobowiązane jej wytycznymi to Minister właściwy do spraw Finansów Publicznych oraz Minister właściwy do spraw Instytucji Finansowych (Kudła J., 2009). Regulacje w niej zawarte dotyczą między innymi doradców finansowych, audytorów, inwestorów czy analityków giełdowych. Ten akt prawny zaliczany jest do grupy regulacji nazywanych potocznie konstytucją rynku kapitałowego. Kompleksowo ujęte zostały w nim zasady dotyczące zarówno nadzoru nad tym rynkiem, warunkami udziału w nim, jak i spółek działającym na nim (Zagajewska A., 2013). W rozumieniu tej ustawy, do instrumentów finansowych należą kolejno papiery wartościowe, jak i inne instrumenty niebędące nimi. Do drugiej kategorii zaliczają się między innymi kontrakty terminowe, swapy, opcje czy uprawnienia do emisji akcji (Kudła J., 2009).

TL;DR

Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi reguluje zasady obrotu instrumentami finansowymi. Nowelizacja wprowadziła szersze pojęcie oferowania instrumentów finansowych i większą kontrolę nad pośrednikami inwestycyjnymi. Ustawa określa również obowiązki banków wobec klientów, takie jak obowiązek informacyjny, dbanie o bezpieczeństwo i zakaz przyjmowania zachęt od klientów.

Struktura ustawy

Akt prawny podzielony jest na działy oraz dodatkowe rozdziały i oddziały. Pełna struktura działów odwzorowana została poniżej (Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538):

• Dział I. Przepisy ogólne;
• Dział II. Wtórny obrót instrumentami finansowymi;
• Dział III. System depozytowo-rozliczeniowy;
• Dział IV. Uczestnictwo w obrocie instrumentami finansowymi;
• Dział V. Zabezpieczanie interesów inwestorów. System rekompensat;
• Dział VI. Dostęp do informacji o szczególnym charakterze;
• Dział VII. Opłaty;
• Dział VIII. Sankcje administracyjne za naruszenie przepisów;
• Dział IX. Odpowiedzialność cywilna;
• Dział X. Przepisy karne;
• Dział XI. Zmiany w przepisach obowiązujących;
• Dział XII. Przepisy przejściowe i końcowe.

Nowelizacje Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi

Nowelizacja Ustawy o obrocie instrumentami finansowymi weszła w życie z dniem 21 kwietnia 2018 roku. Zapisem, który pociągnął za sobą najwięcej zmian było zaktualizowanie określenia oferowania instrumentów finansowych. W poprzedniej wersji, za oferowanie uznawane było zawarcie umowy o świadczenie usług. W zaktualizowanej wersji, przyjmuje się że za ofertowanie można uznać nawet przedstawienie informacji na temat instrumentów finansowych osobom będącym potencjalnymi inwestorami. Głównym celem wprowadzenia takiego zapisu była ochrona inwestora przy kontaktach z pośrednikami inwestycyjnymi, których działalność była do tej pory monitorowana w ograniczonym zakresie. Zmiana przyniosła za sobą większą kontrolę nad tego typu instytucjami, których działania w zakresie przedstawiania ofert są odpowiednio regulowane (Chłopecki A., 2020).

Obowiązki banków wobec klientów

W treści ustawy wyszczególnione zostały obowiązki banków względem klientów. Jednym z ich rodzai jest obowiązek informacyjny, szczególnie jeżeli informacje udostępniane są w celach reklamy. Nadrzędnym zobowiązaniem jest obowiązek przedstawienia ich w sposób profesjonalny i rzetelny. Banki powinny zachować wtedy również należytą staranność o to, aby wyraźnie zaznaczyć fakt, iż informacje udostępniane są w celach promocyjnych. Dodatkowo, odbiorca reklamy musi być w stanie w pełni zrozumieć jej treść oraz prawidłowo ocenić ryzyko związane z inwestycją. Kolejna zasada, którą powinny przestrzegać banki odnosi się do ich funkcjonowania. Winny one stosować takie rozwiązania techniczne, które zapewniają bezpieczeństwo, jak i również ciągłość prowadzonych usług. Do tego zalicza się również ochrona informacji zakwalifikowanych jako poufne oraz podlegające pod kategorie tajemnic zawodowych. W kategorii obowiązków znajduje się również szereg zakazów. Do jednego z nich należy zakaz przekazywania, jak i również przyjmowania potocznie zwanych zachęt. To pojęcie określa świadczenia pieniężne oraz niepieniężne otrzymywane od klientów. Od tej zasady przyjęte są wyjątki, w tym świadczenia przyjęte na cel poprawy jakość usługi, którą wykonuje bank względem klienta (Majewski K., 2019).

Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi — artykuły polecane

Komisja Papierów Wartościowych i Giełd — Doradca inwestycyjny — Makler — Tajemnica bankowa — Konwencja wiedeńska — Notariusz — Dom maklerski — Zasada jednolitej licencji — Rzecznik ubezpieczonych

Bibliografia

• Banaszczak-Soroka U. (red.) (2014), Rynki finansowe. Organizacja, instytucje, uczestnicy, C.H. Beck, Warszawa
• Błachnio-Parzych A., (2011) Kryminalizacja manipulacji instrumentami finansowymi, Wolter Kulwer
• Chłopecki A. (2020), Prawo rynku kapitałowego, C.H. Beck, Warszawa
• Junnosuke S., Kouji T., (2010) Sovereign Credit Default Swaps: Market Developments and Factor behind Price Changes, Bank of Japan, Japan
• Kudła J. (2013), Instrumenty finansowe i ich zastosowania, Wydawnictwo Key Text, Warszawa
• Lemonnier M., (2011) Europejskie modele instrumentów finansowych. Wybrane zagadnienia, LEX
• Majewski K., (2019) Obowiązki banków wobec klientów przewidziane w ustawie o obrocie instrumentami finansowymi, Urząd Komisji Nadzoru Finansowego
• Mataczyński M., Skoczylas A., Wacławik-Wejman A., Zawłocki R. (2010) Ustawa o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego systemu obrotu oraz o spółkach publicznych: Komentarz, Wolters Kulwer
• Szczepański M. (2011), Pozadotacyjne instrumenty finansowe w polityce spójności UE po 2013 roku - wymiar wspólnotowy i krajowy, Warszawa
• Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi Dz.U. 2005 nr 183 poz. 1538
• Warylewski J. (2008), Zasada ustawowej określoności przesłanek odpowiedzialności karnej a kontratypy pozaustawowe, [w:] Okoliczności wyłączające bezprawność czynu, Toruń
• Zagajewska A. (2013), Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi: komentarz, LexisNexis, Warszawa

Autor: Anna Trzop