Autorskie prawa osobiste: Różnice pomiędzy wersjami
m (Czyszczenie tekstu) |
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
'''Autorskie prawa osobiste''' - [[zespół]] praw twórcy danego utworu, których nie można się zrzec, ze względu na [[więź]], jaka łączy autora z dziełem. Dotyczy to zarówno autorów ogólnodostępnych prac, jak i studentów i uczniów. Powstają w momencie stworzenia utworu (Szczepańska B. 2013, s. 54). | '''Autorskie prawa osobiste''' - [[zespół]] praw twórcy danego utworu, których nie można się zrzec, ze względu na [[więź]], jaka łączy autora z dziełem. Dotyczy to zarówno autorów ogólnodostępnych prac, jak i studentów i uczniów. Powstają w momencie stworzenia utworu (Szczepańska B. 2013, s. 54). | ||
| Linia 20: | Linia 6: | ||
==Historia powstania praw osobistych== | ==Historia powstania praw osobistych== | ||
Główny wpływ na powstanie oraz kształtowanie się osobistych praw autorskich miały państwa tj. Niemcy, oraz Francja w XIX wieku. Ustawy, które je kształtowały (Grzybczyk K. 1998, s. 39): | Główny wpływ na powstanie oraz kształtowanie się osobistych praw autorskich miały państwa tj. Niemcy, oraz Francja w XIX wieku. Ustawy, które je kształtowały (Grzybczyk K. 1998, s. 39): | ||
* [[Ustawa]] z 1926 roku - chroniła | * [[Ustawa]] z 1926 roku - chroniła "osobisty stosunek do dzieła" oraz niematerialne interesy związane z prowadzeniem działalności twórczej | ||
* Ustawa z 1952 roku - chroniła autorskie prawa osobiste, jednak nie wskazywała przedmiotu praw | * Ustawa z 1952 roku - chroniła autorskie prawa osobiste, jednak nie wskazywała przedmiotu praw | ||
* Ustawa z 1994 roku - aktualna ustawa mówiąca o tym, iż prawa te przysługują jedynie twórcy. | * Ustawa z 1994 roku - aktualna ustawa mówiąca o tym, iż prawa te przysługują jedynie twórcy. | ||
| Linia 27: | Linia 13: | ||
Ochrona osobistych praw autorskich dotyczyć może dokonanych naruszeń, jak i zagrożeń, które zauważy. Przysługuje ona autorowi także w sytuacji, gdy nie odczuł on negatywnie naruszenia. Twórca ma [[prawo]] do wystąpienia o [[roszczenie]] o [[zaniechanie]], w momencie, którym niedokonane zostało naruszenie, lecz widoczne są [[zagrożenia]] jego wystąpienia. Pozew skonstruowany powinien być w sposób jasno podkreślający czynności zagrażające. | Ochrona osobistych praw autorskich dotyczyć może dokonanych naruszeń, jak i zagrożeń, które zauważy. Przysługuje ona autorowi także w sytuacji, gdy nie odczuł on negatywnie naruszenia. Twórca ma [[prawo]] do wystąpienia o [[roszczenie]] o [[zaniechanie]], w momencie, którym niedokonane zostało naruszenie, lecz widoczne są [[zagrożenia]] jego wystąpienia. Pozew skonstruowany powinien być w sposób jasno podkreślający czynności zagrażające. | ||
W chwili dopuszczenia się naruszenia tych praw twórca ma prawo żądać usunięcia go oraz zadośćuczynienia w postaci publicznych przeprosin lub zapłaty pieniężnej na wskazany cel charytatywny, a także [[zadośćuczynienie]] dla twórcy. O roszczenia może wystąpić jedynie sam twórca lub w przypadku jego śmierci uprawnione przez niego osoby (Kuś I. Senda Z. 2004, s. 47). | W chwili dopuszczenia się naruszenia tych praw twórca ma prawo żądać usunięcia go oraz zadośćuczynienia w postaci publicznych przeprosin lub zapłaty pieniężnej na wskazany cel charytatywny, a także [[zadośćuczynienie]] dla twórcy. O roszczenia może wystąpić jedynie sam twórca lub w przypadku jego śmierci uprawnione przez niego osoby (Kuś I. Senda Z. 2004, s. 47). | ||
<google> | |||
<google>n</google> | |||
==Uprawnienia w zakresie autorskich praw osobistych== | ==Uprawnienia w zakresie autorskich praw osobistych== | ||
| Linia 37: | Linia 24: | ||
==Prawo do autorstwa utworu== | ==Prawo do autorstwa utworu== | ||
Najważniejszym prawem autora jest prawo do autorstwa utworu, nazywane także | Najważniejszym prawem autora jest prawo do autorstwa utworu, nazywane także "prawem do ojcostwa". Mamy tutaj styczność z dwoma sytuacjami (Grzybczyk K. 1998, s.44): | ||
# Twórca żąda, aby inni uznawali jego autorstwo. Występuje zakaz przywłaszczania nazwiska lub pseudonimu twórcy. | # Twórca żąda, aby inni uznawali jego autorstwo. Występuje zakaz przywłaszczania nazwiska lub pseudonimu twórcy. | ||
# Twórca podejmuje decyzję, czy utwór będzie oznaczony jego nazwiskiem lub pseudonimem, czy woli pozostać anonimowy, jednakże w każdym momencie może zmienić swoją decyzję. Autor nie zrzeka się swoich praw. W wypadku, gdy zostanie on jednak ujawniony bez zgody, może wystąpić o zadośćuczynienie. | # Twórca podejmuje decyzję, czy utwór będzie oznaczony jego nazwiskiem lub pseudonimem, czy woli pozostać anonimowy, jednakże w każdym momencie może zmienić swoją decyzję. Autor nie zrzeka się swoich praw. W wypadku, gdy zostanie on jednak ujawniony bez zgody, może wystąpić o zadośćuczynienie. | ||
==Prawo do integralności dzieła== | ==Prawo do integralności dzieła== | ||
Prawo do integralności utworu jest prawem mówiącym o nienaruszalności treści i formy dzieła. Prawo to pozwala na ochronę treści ukończonych jak i tych nieukończonych. Twórca posiada możliwość sprzeciwienia się wobec nawet najmniejszych zmian swojego utworu, ponieważ może to za sobą nieść negatywny odbiór autora, a także naruszać | Prawo do integralności utworu jest prawem mówiącym o nienaruszalności treści i formy dzieła. Prawo to pozwala na ochronę treści ukończonych jak i tych nieukończonych. Twórca posiada możliwość sprzeciwienia się wobec nawet najmniejszych zmian swojego utworu, ponieważ może to za sobą nieść negatywny odbiór autora, a także naruszać "więź" z dziełem. Jedynym ustępstwem jest sytuacja, gdy dokonywane są zmiany dotyczące błędów językowych i interpunkcyjnych, ponieważ nie mogą one być rozumiane jako przynoszące negatywny odbiór i nie stanowią naruszenia praw (Grzybczyk K. 1998, s. 54). | ||
==Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu== | ==Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu== | ||
| Linia 52: | Linia 39: | ||
==Dysponowanie autorskimi prawami osobistymi== | ==Dysponowanie autorskimi prawami osobistymi== | ||
W związku z tym, iż bardzo często do prawidłowego wykorzystania dzieła niezbędne są osoby trzecie, istnieje [[zapis]], mówiący o tym, że w tym przypadku osobiste [[prawa autorskie]] mogą być przenoszone na osoby uprawnione. Nie wiąże się to ze zrzeczeniem praw autora. W dalszym ciągu decyduje on o modyfikacjach utworu, a osoba uprawniona zyskuje jedynie pozwolenie na udostępnianie go. Zgoda autora może zostać w każdym momencie odwołana (Grzybczyk K. 1998, s. 61). | W związku z tym, iż bardzo często do prawidłowego wykorzystania dzieła niezbędne są osoby trzecie, istnieje [[zapis]], mówiący o tym, że w tym przypadku osobiste [[prawa autorskie]] mogą być przenoszone na osoby uprawnione. Nie wiąże się to ze zrzeczeniem praw autora. W dalszym ciągu decyduje on o modyfikacjach utworu, a osoba uprawniona zyskuje jedynie pozwolenie na udostępnianie go. Zgoda autora może zostać w każdym momencie odwołana (Grzybczyk K. 1998, s. 61). | ||
{{infobox5|list1={{i5link|a=[[Przedstawicielstwo]]}} — {{i5link|a=[[Osoba fizyczna]]}} — {{i5link|a=[[Umowa użyczenia]]}} — {{i5link|a=[[Posiadanie]]}} — {{i5link|a=[[Zdolność do czynności prawnych]]}} — {{i5link|a=[[Dane osobowe]]}} — {{i5link|a=[[Koncesja]]}} — {{i5link|a=[[Przedstawiciel ustawowy]]}} — {{i5link|a=[[Prawa autorskie]]}} }} | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
* Grzybczyk K. (1998) ''Autorskie prawa osobiste twórcy reklamy'', | * Grzybczyk K. (1998), ''Autorskie prawa osobiste twórcy reklamy'', Rejent, nr 11(90) | ||
* Kuś I. Senda Z. (2004) ''Prawo autorskie i prawa pokrewne'', | * Kuś I., Senda Z. (2004), ''Prawo autorskie i prawa pokrewne. Poradnik przedsiębiorcy'', Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Radom | ||
* Szczepańska B. (2013) ''Poradnik prawa autorskiego'', Stowarzyszenie EBIB, Sadurki | * Szczepańska B. (2013), ''Poradnik prawa autorskiego'', Stowarzyszenie EBIB, Sadurki | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
[[Kategoria: | |||
[[Kategoria:Własność intelektualna]] | |||
{{a|Tomasz Mirocha}} | {{a|Tomasz Mirocha}} | ||
{{#metamaster:description|Autorskie prawa osobiste - zespół praw twórcy utworu, nieodłączne i niezbywalne. Dotyczą zarówno twórców profesjonalnych, jak i studentów i uczniów. Powstają w momencie stworzenia dzieła.}} | {{#metamaster:description|Autorskie prawa osobiste - zespół praw twórcy utworu, nieodłączne i niezbywalne. Dotyczą zarówno twórców profesjonalnych, jak i studentów i uczniów. Powstają w momencie stworzenia dzieła.}} | ||
Aktualna wersja na dzień 23:25, 22 lis 2023
Autorskie prawa osobiste - zespół praw twórcy danego utworu, których nie można się zrzec, ze względu na więź, jaka łączy autora z dziełem. Dotyczy to zarówno autorów ogólnodostępnych prac, jak i studentów i uczniów. Powstają w momencie stworzenia utworu (Szczepańska B. 2013, s. 54).
TL;DR
Autorskie prawa osobiste są niezbywalne i przysługują twórcom dzieł. Obejmują one prawo do autorstwa, integralności, rzetelnego wykorzystania i nadzoru nad wykorzystaniem utworu. Prawa osobiste chronią autora przed naruszeniami i pozwalają na dochodzenie roszczeń, takich jak usunięcie naruszenia, publiczne przeprosiny i zadośćuczynienie. Prawa osobiste mogą być przenoszone na osoby uprawnione, ale autor nadal ma kontrolę nad modyfikacjami utworu i może cofnąć zgodę w dowolnym momencie.
Historia powstania praw osobistych
Główny wpływ na powstanie oraz kształtowanie się osobistych praw autorskich miały państwa tj. Niemcy, oraz Francja w XIX wieku. Ustawy, które je kształtowały (Grzybczyk K. 1998, s. 39):
- Ustawa z 1926 roku - chroniła "osobisty stosunek do dzieła" oraz niematerialne interesy związane z prowadzeniem działalności twórczej
- Ustawa z 1952 roku - chroniła autorskie prawa osobiste, jednak nie wskazywała przedmiotu praw
- Ustawa z 1994 roku - aktualna ustawa mówiąca o tym, iż prawa te przysługują jedynie twórcy.
Ochrona osobistych praw autorskich
Ochrona osobistych praw autorskich dotyczyć może dokonanych naruszeń, jak i zagrożeń, które zauważy. Przysługuje ona autorowi także w sytuacji, gdy nie odczuł on negatywnie naruszenia. Twórca ma prawo do wystąpienia o roszczenie o zaniechanie, w momencie, którym niedokonane zostało naruszenie, lecz widoczne są zagrożenia jego wystąpienia. Pozew skonstruowany powinien być w sposób jasno podkreślający czynności zagrażające. W chwili dopuszczenia się naruszenia tych praw twórca ma prawo żądać usunięcia go oraz zadośćuczynienia w postaci publicznych przeprosin lub zapłaty pieniężnej na wskazany cel charytatywny, a także zadośćuczynienie dla twórcy. O roszczenia może wystąpić jedynie sam twórca lub w przypadku jego śmierci uprawnione przez niego osoby (Kuś I. Senda Z. 2004, s. 47).
Uprawnienia w zakresie autorskich praw osobistych
W zakres autorskich praw osobistych wchodzą uprawnienia tj (Grzybczyk K. 1998, s. 43):
- prawo do autorstwa utworu
- prawo do integralności dzieła
- prawo do rzetelnego wykorzystania utworu
- prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
Prawo do autorstwa utworu
Najważniejszym prawem autora jest prawo do autorstwa utworu, nazywane także "prawem do ojcostwa". Mamy tutaj styczność z dwoma sytuacjami (Grzybczyk K. 1998, s.44):
- Twórca żąda, aby inni uznawali jego autorstwo. Występuje zakaz przywłaszczania nazwiska lub pseudonimu twórcy.
- Twórca podejmuje decyzję, czy utwór będzie oznaczony jego nazwiskiem lub pseudonimem, czy woli pozostać anonimowy, jednakże w każdym momencie może zmienić swoją decyzję. Autor nie zrzeka się swoich praw. W wypadku, gdy zostanie on jednak ujawniony bez zgody, może wystąpić o zadośćuczynienie.
Prawo do integralności dzieła
Prawo do integralności utworu jest prawem mówiącym o nienaruszalności treści i formy dzieła. Prawo to pozwala na ochronę treści ukończonych jak i tych nieukończonych. Twórca posiada możliwość sprzeciwienia się wobec nawet najmniejszych zmian swojego utworu, ponieważ może to za sobą nieść negatywny odbiór autora, a także naruszać "więź" z dziełem. Jedynym ustępstwem jest sytuacja, gdy dokonywane są zmiany dotyczące błędów językowych i interpunkcyjnych, ponieważ nie mogą one być rozumiane jako przynoszące negatywny odbiór i nie stanowią naruszenia praw (Grzybczyk K. 1998, s. 54).
Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu
Prawo do rzetelnego wykorzystania utworu dotyczy jedynie eksploatacji utworu w innych utworach. Wykorzystuje się je głównie podczas tłumaczenia na język polski, gdyż tłumaczenie dosłowne często nie odnajduje sensu nadanego przez twórcę oraz w przypadku, gdy narażony jest on na krytykę (Grzybczyk K. 1998, s. 55).
Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu
Prawo do nadzoru nad sposobem korzystania z utworu ściśle wiąże się z prawem do integralności. Osoba odpowiedzialna za udostępnienie utworu zmuszona jest do wcześniejszego ukazania autorowi, w celu kontroli. Autor może zezwolić na dokonywanie zmian w utworze, gdy jest to konieczne, jednocześnie wyrażając zgodę na częściową rezygnację z wykonania tego prawa (Grzybczyk K. 1998, s. 58).
Dysponowanie autorskimi prawami osobistymi
W związku z tym, iż bardzo często do prawidłowego wykorzystania dzieła niezbędne są osoby trzecie, istnieje zapis, mówiący o tym, że w tym przypadku osobiste prawa autorskie mogą być przenoszone na osoby uprawnione. Nie wiąże się to ze zrzeczeniem praw autora. W dalszym ciągu decyduje on o modyfikacjach utworu, a osoba uprawniona zyskuje jedynie pozwolenie na udostępnianie go. Zgoda autora może zostać w każdym momencie odwołana (Grzybczyk K. 1998, s. 61).
| Autorskie prawa osobiste — artykuły polecane |
| Przedstawicielstwo — Osoba fizyczna — Umowa użyczenia — Posiadanie — Zdolność do czynności prawnych — Dane osobowe — Koncesja — Przedstawiciel ustawowy — Prawa autorskie |
Bibliografia
- Grzybczyk K. (1998), Autorskie prawa osobiste twórcy reklamy, Rejent, nr 11(90)
- Kuś I., Senda Z. (2004), Prawo autorskie i prawa pokrewne. Poradnik przedsiębiorcy, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości, Radom
- Szczepańska B. (2013), Poradnik prawa autorskiego, Stowarzyszenie EBIB, Sadurki
Autor: Tomasz Mirocha
