Spółka osobowa

Spółka osobowa - spółka handlowa, która w odróżnieniu od spółki cywilnej, jest podmiotem prawa. Może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozwana.

Osobowymi spółkami handlowymi są:

• spółka jawna,
• spółka partnerska,
• spółka komandytowa,
• spółka komandytowo-akcyjna

TL;DR

Spółka osobowa to rodzaj spółki handlowej, która ma status przedsiębiorcy, ale nie jest osobą prawną. Spółki osobowe mają cechy takie jak brak osobowości prawnej, kierowanie przez wspólników, osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania, możliwość wniesienia wkładu w postaci pracy, trwałość składu osobowego i jednomyślność w podejmowaniu decyzji. Zmiana umowy spółki wymaga zgody wszystkich wspólników. Przeniesienie członkostwa w spółce osobowej jest możliwe tylko wtedy, gdy umowa spółki tak stanowi. Zmiana składu osobowego nie wpływa na odpowiedzialność wobec wierzycieli. Spółki osobowe nie są podatnikami podatku dochodowego, tylko wspólnicy są opodatkowani w zależności od formy prawnej.

Status podmiotowy

Zgodnie z art. 4 ust. 1 u.s.d.g. handlowa spółka osobowa ma status przedsiębiorcy. Osobowe spółki handlowe nie są natomiast osobami prawnymi, gdyż zgodnie z art. 33 k.c. osobami takimi są wyłącznie Skarb Państwa oraz takie jednostki organizacyjne, którym przepis szczególny nadaje osobowość prawną, a brak przepisu, który przyznawałby tę osobowość spółkom handlowym. Jednak zaopatrzenie tych spółek przez wspomniany art. 8 k.s.h. w zdolność prawną i zdolność sądową, a także posiadanie przez te spółki wielu przymiotów charakterystycznych dla osób prawnych, jak organizacja, wyodrębniony majątek, a nawet organy, sprawia, że spółki te należy traktować pod wieloma względami jako osoby prawne. Podmioty te nazywa się także ułomnymi lub niepełnymi osobami prawnymi, jak również osobami ustawowymi i podmiotami ustawowymi.

Podstawowe cechy spółek osobowych

1. Brak osobowości prawnej
2. Kierowanie sprawami spółki przez wspólników
3. Osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki
4. Dopuszczalność wnoszenia wkładów w postaci pracy wspólnika
5. Trwałość (niezmienność) składu osobowego
6. Jednomyślność w podejmowaniu decyzji kolektywnych
7. Możliwość wypowiedzenia udziału w spółce
8. Nieobligatoryjność przeprowadzenia procedury likwidacji po rozwiązaniu spółki

Przeniesienie ogółu praw i obowiązków w spółce

Zmiana umowy spółki osobowej wymaga zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej (art. 9 k.s.h.), a więc zawiera postanowienia określające inne przesłanki zmiany umowy. Przepis ten daje wyraz generalnej zasadzie spółek osobowych-jednomyślność w podejmowaniu decyzji kolektywnych.

W przepisach ogólnych ustawodawca uregulował również wysoce dyskusyjną we wcześniejszym okresie zasadę przeniesienia członkostwa w spółce osobowej. Zasadą w tym zakresie jest bowiem niezmienność składu osobowego, od której jednak znane były wyjątki. Obecnie, zgodnie z art. 10 k.s.h., ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej może być przeniesiony na inną osobę tylko wówczas, gdy umowa spółki tak stanowi. Niezmienność została więc utrzymana jako zasada, jednak wspólnicy mogą zasadę tę ograniczyć w umowie spółki, a nawet ją wyłączyć. Jeżeli umowa ta przewiduje przeniesienie członkostwa, to zgodnie z art. 10 k.s.h. może ono nastąpić tylko po uzykaniu pisemnej zgody wszystkich wspólników, chyba że umowa spółki stanowi inaczej. Możliwe jest więc przyjęcie następujących wariantów:

1. tradycyjnego spółki osobowej - bez możliwości przeniesienia członkostwa;
2. zbliżonego do spółek kapitałowych - swobodne dysponowanie członkostwem,
3. pośredniego - zmiana członkostwa za zgodą wszystkich lub większości wspólników.

Zamiana składu osobowego w spółce osobowej nie powinna mieć wpływu na sytuację wierzycieli spółki, dla której zasadnicze znaczenie ma osobista odpowiedzialność wspólnika za zobowiązania spółki. Zgodnia z art. 10 k.s.h. w przypadku zmiany wspólnika odpowiedzialność zarówno za zobowiązania związane z uczestnictwem w spółce, jak i za zobowiązania spółki spoczywa solidarnie na dotychczasowym wspólniku oraz na wspólniku przystępującym w jego miejsce do spółki.

Regulacje podatkowe

Według polskiego prawa podatkowego spółka osobowa nie jest podatnikiem podatku dochodowego (opodatkowanie według tzw. zasady przejrzystości podatkowej). Podatnikami są wspólnicy spółki osobowej, których dochody z udziału w spółce opodatkowuje się, w zależności od formy prawnej, podatkiem dochodowym od osób fizycznych albo podatkiem dochodowym od osób prawnych. Wszystkie spółki osobowe są podatnikami podatku od towarów i usług (VAT) oraz podatku akcyzowego.

Spółka osobowa — artykuły polecane

Akt założycielski — Spółka komandytowo-akcyjna — Spółka prawa handlowego — Prokurent — Komplementariusz — Spółka cywilna — Spółka jawna — Spółka partnerska — Prokura

Bibliografia

• Jamroży M. (2005), Opodatkowanie udziału w zyskach spółki osobowej na gruncie umów o unikaniu podwójnego opodatkowania, Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, zeszyt 2
• Katner W. (red.) (2017), Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa
• Kozłowska-Chyła B. Zdolność prawna handlowych spółek osobowych na przykładzie spółki partnerskiej, Forum prawnicze
• Ustawa z dnia 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych. Dz.U. 2000 nr 94 poz. 1037

Autor: Klaudia Chlebda