Fundusze celowe: Różnice pomiędzy wersjami
Z Encyklopedia Zarządzania
m (cleanup bibliografii i rotten links) |
m (Czyszczenie tekstu) |
||
| Linia 19: | Linia 19: | ||
Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej. Zarządza nimi wskazany w ustawie minister lub inny organ administracji publicznej. Środki pieniężne są przechowywane na specjalnie wyodrębnionym dla funduszu rachunku bankowym. [[Plan finansowy|Plany finansowe]] każdego funduszu muszą być umieszczane w ustawie budżetowej. | Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej. Zarządza nimi wskazany w ustawie minister lub inny organ administracji publicznej. Środki pieniężne są przechowywane na specjalnie wyodrębnionym dla funduszu rachunku bankowym. [[Plan finansowy|Plany finansowe]] każdego funduszu muszą być umieszczane w ustawie budżetowej. | ||
Obsługą operacyjną państwowych funduszy celowych zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego | Obsługą operacyjną państwowych funduszy celowych zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego (Brzozowska K., 2010, s. 21). | ||
<google>t</google> | <google>t</google> | ||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
Fundusze celowe to fundusze tworzone w celu realizacji konkretnych zadań państwa. Po zmianach w 2009 roku, fundusze samorządowe zostały zlikwidowane. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej i są zarządzane przez ministra lub inny organ administracji publicznej. Funkcje funduszy celowych to m.in. alokacja, redystrybucja, mobilizacja środków publicznych i racjonalizacja wydatków. Istnieje wiele funduszy celowych, np. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Porównanie funduszu celowego z instytucją budżetu pokazuje różnice w finansowaniu, ciągłości finansowania, bezpieczeństwie i elastyczności. | Fundusze celowe to fundusze tworzone w celu realizacji konkretnych zadań państwa. Po zmianach w 2009 roku, fundusze samorządowe zostały zlikwidowane. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej i są zarządzane przez ministra lub inny organ administracji publicznej. Funkcje funduszy celowych to m.in. alokacja, redystrybucja, mobilizacja środków publicznych i racjonalizacja wydatków. Istnieje wiele funduszy celowych, np. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Porównanie funduszu celowego z instytucją budżetu pokazuje różnice w finansowaniu, ciągłości finansowania, bezpieczeństwie i elastyczności. | ||
==Funkcje funduszy celowych == | ==Funkcje funduszy celowych== | ||
* '''[[Funkcja]] alokacyjna''' | * '''[[Funkcja]] alokacyjna''' - rozmieszczanie środków pieniężnych mechanizmami administracyjnymi | ||
* '''Funkcja redystrybucyjna''' | * '''Funkcja redystrybucyjna''' - wprowadzają zmiany w proporcjach podziału dochodu narodowego w wyniku wykorzystania środków osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych na rzecz funduszy | ||
* '''Funkcja mobilizacyjna''' | * '''Funkcja mobilizacyjna''' - wykorzystuje [[instrumenty finansowe]] w celu zwiększenia środków publicznych | ||
* '''Funkcja racjonalizacji wydatków publicznych''' | * '''Funkcja racjonalizacji wydatków publicznych''' - zabezpieczają [[finansowanie]] wyznaczonych zadań publicznych w przypadku zmian w hierarchii celów rządzących (Piotrowska-Marczak K., 2000). | ||
==Istniejące fundusze celowe == | ==Istniejące fundusze celowe== | ||
Wśród istniejących funduszy celowych można wymienić: | Wśród istniejących funduszy celowych można wymienić: | ||
* Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, | * Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, | ||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
* Fundusz Kredytu Technologicznego, | * Fundusz Kredytu Technologicznego, | ||
* Fundusz Pracy, | * Fundusz Pracy, | ||
*[[Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych|Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych]], | * [[Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych|Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych]], | ||
* Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów, | * Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów, | ||
* Fundusz Wsparcia Policji, | * Fundusz Wsparcia Policji, | ||
| Linia 72: | Linia 72: | ||
| style="text-align: left;" | Ciągłość finansowania || brak || zapewniona | | style="text-align: left;" | Ciągłość finansowania || brak || zapewniona | ||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;" | Bezpieczeństwo finansowania zadań|| niskie | | style="text-align: left;" | Bezpieczeństwo finansowania zadań|| niskie - [[konkurencyjność]] zadań || wysokie - brak konkurencyjności zadań | ||
|- | |- | ||
| style="text-align: left;" |Arbitralność w alokacji środków|| istotna || nieistotna | | style="text-align: left;" |Arbitralność w alokacji środków|| istotna || nieistotna | ||
| Linia 93: | Linia 93: | ||
|} | |} | ||
Źródło: S. Owsiak, Finanse publiczne, s. 136. | Źródło: S. Owsiak, Finanse publiczne, s. 136. | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<noautolinks> | <noautolinks> | ||
| Linia 101: | Linia 102: | ||
* Wójtowicz W. (2011). [https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=5W5SAwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA5&dq=Fundusze+celowe+jako+element+polskiego+systemu+finans%C3%B3w+publicznych&ots=lajIQXYlGM&sig=uLgqHB0gGskobnOChR_8h3N1Vsg&redir_esc=y#v=onepage&q=Fundusze%20celowe%20jako%20element%20polskiego%20systemu%20finans%C3%B3w%20publicznych&f=false ''Zarys finansów publicznych i prawa finansowego''], Wolters Kluwer Polska, Warszawa | * Wójtowicz W. (2011). [https://books.google.pl/books?hl=pl&lr=&id=5W5SAwAAQBAJ&oi=fnd&pg=PA5&dq=Fundusze+celowe+jako+element+polskiego+systemu+finans%C3%B3w+publicznych&ots=lajIQXYlGM&sig=uLgqHB0gGskobnOChR_8h3N1Vsg&redir_esc=y#v=onepage&q=Fundusze%20celowe%20jako%20element%20polskiego%20systemu%20finans%C3%B3w%20publicznych&f=false ''Zarys finansów publicznych i prawa finansowego''], Wolters Kluwer Polska, Warszawa | ||
</noautolinks> | </noautolinks> | ||
[[Kategoria: Administracja publiczna]] | [[Kategoria: Administracja publiczna]] | ||
{{a|Piotr Wyżga}} | {{a|Piotr Wyżga}} | ||
Wersja z 13:38, 2 lis 2023
| Fundusze celowe |
|---|
| Polecane artykuły |
Fundusze celowe są to fundusze tworzone w celu realizacji wyodrębnionych zadań, które należą do obowiązków państwa. Środki w funduszach pochodzą z budżetu państwa i są przeznaczone wyłącznie na wyznaczony cel, który jest zapisany w ustawach tworzących konkretny fundusz.
Nowelizacja w 2009 roku ustawy o finansach publicznych zlikwidowała samorządowe fundusze celowe oraz osobowość prawną dla funduszy celowych. Powodem tych zmian była mnogość funduszy i potrzeba poprawy kontroli nad finansami publicznymi. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej. Zarządza nimi wskazany w ustawie minister lub inny organ administracji publicznej. Środki pieniężne są przechowywane na specjalnie wyodrębnionym dla funduszu rachunku bankowym. Plany finansowe każdego funduszu muszą być umieszczane w ustawie budżetowej.
Obsługą operacyjną państwowych funduszy celowych zajmuje się Bank Gospodarstwa Krajowego (Brzozowska K., 2010, s. 21).
TL;DR
Fundusze celowe to fundusze tworzone w celu realizacji konkretnych zadań państwa. Po zmianach w 2009 roku, fundusze samorządowe zostały zlikwidowane. Państwowe fundusze celowe nie posiadają organizacji prawnej i są zarządzane przez ministra lub inny organ administracji publicznej. Funkcje funduszy celowych to m.in. alokacja, redystrybucja, mobilizacja środków publicznych i racjonalizacja wydatków. Istnieje wiele funduszy celowych, np. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych czy Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych. Porównanie funduszu celowego z instytucją budżetu pokazuje różnice w finansowaniu, ciągłości finansowania, bezpieczeństwie i elastyczności.
Funkcje funduszy celowych
- Funkcja alokacyjna - rozmieszczanie środków pieniężnych mechanizmami administracyjnymi
- Funkcja redystrybucyjna - wprowadzają zmiany w proporcjach podziału dochodu narodowego w wyniku wykorzystania środków osób fizycznych lub podmiotów gospodarczych na rzecz funduszy
- Funkcja mobilizacyjna - wykorzystuje instrumenty finansowe w celu zwiększenia środków publicznych
- Funkcja racjonalizacji wydatków publicznych - zabezpieczają finansowanie wyznaczonych zadań publicznych w przypadku zmian w hierarchii celów rządzących (Piotrowska-Marczak K., 2000).
Istniejące fundusze celowe
Wśród istniejących funduszy celowych można wymienić:
- Fundusz Ubezpieczeń Społecznych,
- Fundusz Rozwoju Kultury Fizycznej,
- Fundusz Modernizacji Sił Zbrojnych,
- Fundusz Emerytur Pomostowych,
- Fundusz Kredytu Technologicznego,
- Fundusz Pracy,
- Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych,
- Fundusz Zajęć Sportowo-Rekreacyjnych dla Uczniów,
- Fundusz Wsparcia Policji,
- Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych,
- Fundusz Promocji Twórczości,
- Fundusz Rekompensacyjnego,
- Fundusz - Centralna Ewidencja Pojazdów i Kierowców,
- Fundusz Modernizacji Bezpieczeństwa Publicznego,
- Fundusz Reprywatyzacji,
- Fundusz Restrukturyzacji Przedsiębiorców,
- Fundusz Skarbu Państwa,
- Fundusz Nauki i Technologii Polskiej,
- Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy,
- Fundusz Pomocy Postpenitencjarnej,
- Fundusz Emerytalno-Rentowy,
- Fundusz Prewencji i rehabilitacji,
- Fundusz Administracyjny,
- Fundusz Gospodarki Zasobem Geodezyjnym i Kartograficznym,
- Fundusz Promocji Kultury,
- Fundusz Wsparcia Straży Granicznej,
- Fundusz Wsparcia Państwowej Straży Pożarnej,
- Fundusz Promocji Kultury.
Porównanie instytucji budżetu i funduszu celowego
| Cecha | Budżet | Fundusz celowy |
| Przedmiot finansowania | ogólny | ściśle określony |
| Okres finansowania | roczny | nieokreślony |
| Ciągłość finansowania | brak | zapewniona |
| Bezpieczeństwo finansowania zadań | niskie - konkurencyjność zadań | wysokie - brak konkurencyjności zadań |
| Arbitralność w alokacji środków | istotna | nieistotna |
| Możliwość akumulacji środków finansowych po roku finansowym | nie istnieje | istnieje |
| Zasady gospodarki finansowej | sztywne | elastyczne |
| Możliwość mobilizacji dochodów | minimalne | znaczne |
| Możliwości kontroli ze strony władz przedstawicielskich | istotne | ograniczone |
| Racjonalizacja wydatków | ograniczona | znaczna |
| Możliwość realokacji środków finansowych stosownie do zmieniających się warunków społecznych i politycznych | duża | mała |
| Możliwość nieracjonalnego wydatkowania środków w wyniku działania grup nacisku | duża | mała |
| Możliwość rozbicia gospodarki pieniężnymi środkami publicznymi | mała | duża |
Źródło: S. Owsiak, Finanse publiczne, s. 136.
Bibliografia
- Brzozowska K. (2010). Bankowa obsługa państwowych funduszy celowych w Polsce, Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie
- Owsiak S. (2006). Finanse publiczne. Teoria i praktyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
- Piotrowska-Marczak K. (2000). Analiza celowości działania państwowych funduszy celowych oraz agencji, Biuro Studiów i Ekspertyz Kancelarii Sejmu
- Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych Dz.U. 2009 nr 157 poz. 1240
- Wójtowicz W. (2011). Zarys finansów publicznych i prawa finansowego, Wolters Kluwer Polska, Warszawa
Autor: Piotr Wyżga
 |
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |
