Kodeks cywilny: Różnice pomiędzy wersjami
m (Infobox update) |
(LinkTitles.) |
||
Linia 37: | Linia 37: | ||
==Zakres prawa cywilnego== | ==Zakres prawa cywilnego== | ||
[[Prawo]] cywilne należy identyfikować z prawem publicznym, którego zakres z całą pewnością jest węższy od problematyki stawianej w prawie prywatnym. | [[Prawo]] cywilne należy identyfikować z prawem publicznym, którego [[zakres]] z całą pewnością jest węższy od problematyki stawianej w prawie prywatnym. | ||
W wyniku tego, w skład prawa cywilnego możemy więc przyporządkować:<ref>Ciszewski J. (2013). ''[[Prawo]] cywilne: część ogólna, [[prawo]] rzeczowe i [[prawo]] rodzinne w pytaniach i odpowiedziach'', Lexis Nexis Polska, Warszawa, s. 23</ref> | W wyniku tego, w skład prawa cywilnego możemy więc przyporządkować:<ref>Ciszewski J. (2013). ''[[Prawo]] cywilne: część ogólna, [[prawo]] rzeczowe i [[prawo]] rodzinne w pytaniach i odpowiedziach'', Lexis Nexis Polska, Warszawa, s. 23</ref> | ||
* [[prawo]] rodzinne, regulujące oprócz stosunków niemajątkowych również stosunki majątkowe. Z kolei [[kodeks]] rodzinny i opiekuńczy nie zawiera regulacji charakteru ogólnego i w tymże zakresie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. | * [[prawo]] rodzinne, regulujące oprócz stosunków niemajątkowych również stosunki majątkowe. Z kolei [[kodeks]] rodzinny i opiekuńczy nie zawiera regulacji charakteru ogólnego i w tymże zakresie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego. | ||
Linia 44: | Linia 44: | ||
==Zasady prawa cywilnego== | ==Zasady prawa cywilnego== | ||
Reprezentowane są przez normy prawne, mające istotne znaczenie w procesie kształtowania wartości prawa – ich przestrzegania oraz stanowienia. Najważniejsze idee prawa cywilnego: <ref>Gólska A. (2016). ''[[Prawo]] cywilne. Cz. 1, Część ogólna, [[własność]] i inne prawa rzeczowe'', Wydawnictwo Od. Nowa, Bielsko-Biała, s. 19</ref> | Reprezentowane są przez [[normy]] prawne, mające istotne znaczenie w procesie kształtowania wartości prawa – ich przestrzegania oraz stanowienia. Najważniejsze idee prawa cywilnego: <ref>Gólska A. (2016). ''[[Prawo]] cywilne. Cz. 1, Część ogólna, [[własność]] i inne prawa rzeczowe'', Wydawnictwo Od. Nowa, Bielsko-Biała, s. 19</ref> | ||
# ''nieretroakcji''. Zgdnie z art. 3 k.c., jeśli z brzmienia lub celu ustawy nie wynika inaczej, nie ma ona mocy wstecznej. Jest to zasada oparta na jednej z podstawowych paremii prawniczych – [[prawo]] nie działa wstecz (łac. ''Lex retro non agit'') | # ''nieretroakcji''. Zgdnie z art. 3 k.c., jeśli z brzmienia lub celu ustawy nie wynika inaczej, nie ma ona mocy wstecznej. Jest to [[zasada]] oparta na jednej z podstawowych paremii prawniczych – [[prawo]] nie działa wstecz (łac. ''Lex retro non agit'') | ||
# ''zakaz nadużywania praw podmiotowych''. Nie należy czynić ze swojego prawa użytku, który naruszałby zasady współżycia w społeczeństwie. | # ''zakaz nadużywania praw podmiotowych''. Nie należy czynić ze swojego prawa użytku, który naruszałby zasady współżycia w społeczeństwie. | ||
# ''zasada ochrony osobowości każdego człowieka''. Koncepcja zakłada, iż dobra osobiste każdej osoby są chronione i każdy, bez względu na sytuację materialną, jest równy wobec prawa. | # ''zasada ochrony osobowości każdego człowieka''. Koncepcja zakłada, iż [[dobra osobiste]] każdej osoby są chronione i każdy, bez względu na sytuację materialną, jest równy wobec prawa. | ||
# ''zasada ochrony mienia''. [[Prawo]] w identyczny sposób musi chronić uprawnienia każdego właściciela m in przy sytuacji dziedziczenia majątku, w której majątek osoby zmarłej przypada zawsze spadkobiercy ustawowemu lub testamentowemu. | # ''zasada ochrony mienia''. [[Prawo]] w identyczny sposób musi chronić [[uprawnienia]] każdego właściciela m in przy sytuacji dziedziczenia majątku, w której [[majątek]] osoby zmarłej przypada zawsze spadkobiercy ustawowemu lub testamentowemu. | ||
# ''zasada autonomii woli''. W tym przypadku mamy do czynienia z pojęciem zasady swobody zawierania umów. Podmioty prawa cywilnego mogą formować swoje stosunki prawne, lecz w granicach prawa. | # ''zasada autonomii woli''. W tym przypadku mamy do czynienia z pojęciem zasady swobody zawierania umów. Podmioty prawa cywilnego mogą formować swoje stosunki prawne, lecz w granicach prawa. | ||
# ''zasada ochrony dobrej wiary''. Zasada, która chroni podmiot, działający w mylnym, lecz usprawiedliwionym przekonaniu o przysługującym mu prawie, bądź istniejącym stosunku prawnym. | # ''zasada ochrony dobrej wiary''. Zasada, która chroni podmiot, działający w mylnym, lecz usprawiedliwionym przekonaniu o przysługującym mu prawie, bądź istniejącym stosunku prawnym. | ||
Linia 56: | Linia 56: | ||
* Konstytucję | * Konstytucję | ||
* Ustawy | * Ustawy | ||
* Ratyfikowane umowy międzynarodowe | * [[Ratyfikowane umowy międzynarodowe]] | ||
* Rozporządzenia | * Rozporządzenia | ||
Akty prawa miejscowego nie mogą być zaliczone do tych źródeł, z uwagi na fakt ich ograniczonego obowiązywania pod względem rozpiętości geograficznej. | [[Akty prawa miejscowego]] nie mogą być zaliczone do tych źródeł, z uwagi na fakt ich ograniczonego obowiązywania pod względem rozpiętości geograficznej. | ||
==Udział osób małoletnich w charakterze publiczności w posiedzeniach postępowania cywilnego== | ==Udział osób małoletnich w charakterze publiczności w posiedzeniach postępowania cywilnego== | ||
W nawiązaniu do art. 10 k.c. osobą małoletnią jest osoba, która nie ukończyła osiemnastu lat i nie zawarła związku małżeństwa. Jeśli przynajmniej jeden z tych warunków zostałby spełniony, podmiot uzyska już wtedy status pełnoletności (nie traci go w razie unieważnienia małżeństwa). | W nawiązaniu do art. 10 k.c. osobą małoletnią jest osoba, która nie ukończyła osiemnastu lat i nie zawarła związku małżeństwa. Jeśli przynajmniej jeden z tych warunków zostałby spełniony, podmiot uzyska już wtedy status pełnoletności (nie traci go w razie unieważnienia małżeństwa). | ||
Zgodnie z ustawą z dnia 21 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – [[kodeks]] postępowania cywilnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1136), od 14 lipca w charakterze publiczności, w jawnych posiedzeniach postępowania cywilnego, oprócz osób pełnoletnich mogą brać udział także podmioty małoletnie. | Zgodnie z ustawą z dnia 21 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – [[kodeks]] postępowania cywilnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1136), od 14 lipca w charakterze publiczności, w jawnych posiedzeniach postępowania cywilnego, oprócz osób pełnoletnich mogą brać [[udział]] także podmioty małoletnie. | ||
Przewodniczący posiedzenia każdorazowo ma możliwość decydowania, czy udział osoby małoletniej w danej sesji będzie możliwy ze względu na fakt przedstawianych treści lub możliwość wysokiego prawdopodobieństwa przeszkadzania takiej osoby w czynnościach obrad. | Przewodniczący posiedzenia każdorazowo ma możliwość decydowania, czy udział osoby małoletniej w danej sesji będzie możliwy ze względu na fakt przedstawianych treści lub możliwość wysokiego prawdopodobieństwa przeszkadzania takiej osoby w czynnościach obrad. | ||
Wersja z 01:22, 20 maj 2020
Kodeks cywilny |
---|
Polecane artykuły |
Kodeks cywilny (łac. ius civile, skrót k.c.) - akt prawny, który systematyzuje stosunki cywilnoprawne pomiędzy osobami prawnymi oraz osobami fizycznymi. Reguluje zarówno stosunki o charakterze majątkowym, jak i o charakterze niemajątkowym. Stosunek ma charakter majątkowy, jeśli pozostaje w ścisłym związku ze sferą ekonomiczną danego podmiotu.[1] Kodeks cywilny został uchwalony 23 kwietnia 1964 roku, stanowiąc obecnie podstawowe źródło prawa cywilnego. Zawiera on zasadniczy zbiór przepisów tej gałęzi prawa, a także pełni inne ważne funkcje. Wprowadza i definiuje liczne pojęcia oraz instytucje, którymi posługują się również cywilnoprawne regulacje pozakodeksowe. W treści kodeksu cywilnego znajdują ponadto odzwierciedlenie pewne ogólne idee i założenia systemu prawa oraz podstawowe wartości, do których się odnosi. Mówimy wówczas o zasadach prawa cywilnego. Zasady te wytyczają treść szczególnych rozwiązań, a także maja istotny wpływ na kierunek ich wykładni nie tylko w obrębie kodeksu, lecz także w odniesieniu do pozakodeksowych przepisów prawa cywilnego. Elementem charakterystycznym prawa cywilnego (w odróżnieniu m.in. od administracyjnego, gdzie mamy do czynienia ze stosunkami na zasadzie zwierzchnictwa) jest równorzędność podmiotów w stosunku do siebie. W praktyce oznacza to, że ani jedna ze stron nie jest w żaden sposób podporządkowana drugiej.
Struktura kodeksu cywilnego nawiązuje do koncepcji opartej na wyróżnieniu w ramach systematyki prawa cywilnego czterech jego podstawowych działów. Materia każdego z tych działów jest zawarta w odrębnej księdze stanowiącej najogólniejszą jednostkę struktury kodeksu.
Podział kodeksu
- Księga pierwsza "Część ogólna",
- Księga druga "Własność i inne prawa rzeczowe",
- Księga trzecia "Zobowiązania",
- Księga czwarta "Spadki".
Księgi dzielą się na tytuły, w obrębie części tytułów wyróżnia się działy, z których pewne ulegają dalszemu podziałowi na rozdziały.
Podmioty prawa cywilnego (art. 8, 33 k.c.)
Podmioty prawa cywilnego są reprezentowane przez trzy następujące jednostki:[2]
- osoba fizyczna – od urodzenia do chwili śmierci (zgon, uznanie za zmarłego)
- osoba prawna – od powstania (najczęściej wpisu do rejestru) do momentu ustania (najczęściej wykreślenia z rejestru)
- jednostki organizacyjne bez osobowości prawnej, jednak posiadające zdolność do czynności prawnych – nazywane ułomnymi osobami prawnymi (od chwili powstania, do okresu ustania). Stosuje się do nich przepisy o osobach prawnych.
Zakres prawa cywilnego
Prawo cywilne należy identyfikować z prawem publicznym, którego zakres z całą pewnością jest węższy od problematyki stawianej w prawie prywatnym. W wyniku tego, w skład prawa cywilnego możemy więc przyporządkować:[3]
- prawo rodzinne, regulujące oprócz stosunków niemajątkowych również stosunki majątkowe. Z kolei kodeks rodzinny i opiekuńczy nie zawiera regulacji charakteru ogólnego i w tymże zakresie mają zastosowanie przepisy Kodeksu cywilnego.
- prawo handlowe, które można traktować jako wyspecjalizowany dział prawa cywilnego. Część stosunków handlowych została unormowana bezpośrednio w Kodeksie cywilnym.
- prawo pracy, zgodnie z którego art. 300, w sprawach, które nie są uregulowane przepisami prawa pracy, należy stosować odpowiednie przepisy Kodeksu cywilnego, jeśli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy.
Zasady prawa cywilnego
Reprezentowane są przez normy prawne, mające istotne znaczenie w procesie kształtowania wartości prawa – ich przestrzegania oraz stanowienia. Najważniejsze idee prawa cywilnego: [4]
- nieretroakcji. Zgdnie z art. 3 k.c., jeśli z brzmienia lub celu ustawy nie wynika inaczej, nie ma ona mocy wstecznej. Jest to zasada oparta na jednej z podstawowych paremii prawniczych – prawo nie działa wstecz (łac. Lex retro non agit)
- zakaz nadużywania praw podmiotowych. Nie należy czynić ze swojego prawa użytku, który naruszałby zasady współżycia w społeczeństwie.
- zasada ochrony osobowości każdego człowieka. Koncepcja zakłada, iż dobra osobiste każdej osoby są chronione i każdy, bez względu na sytuację materialną, jest równy wobec prawa.
- zasada ochrony mienia. Prawo w identyczny sposób musi chronić uprawnienia każdego właściciela m in przy sytuacji dziedziczenia majątku, w której majątek osoby zmarłej przypada zawsze spadkobiercy ustawowemu lub testamentowemu.
- zasada autonomii woli. W tym przypadku mamy do czynienia z pojęciem zasady swobody zawierania umów. Podmioty prawa cywilnego mogą formować swoje stosunki prawne, lecz w granicach prawa.
- zasada ochrony dobrej wiary. Zasada, która chroni podmiot, działający w mylnym, lecz usprawiedliwionym przekonaniu o przysługującym mu prawie, bądź istniejącym stosunku prawnym.
Źródła prawa cywilnego
Polskie prawo cywilne jest prawem stanowionym. Powstaje ono w wyniku prawotwórczej działalności organów państwowych, których akty nazywane są źródłami prawa.[5] Zgodnie z art. 87 Konstytucji zaliczamy do nich:
- Konstytucję
- Ustawy
- Ratyfikowane umowy międzynarodowe
- Rozporządzenia
Akty prawa miejscowego nie mogą być zaliczone do tych źródeł, z uwagi na fakt ich ograniczonego obowiązywania pod względem rozpiętości geograficznej.
Udział osób małoletnich w charakterze publiczności w posiedzeniach postępowania cywilnego
W nawiązaniu do art. 10 k.c. osobą małoletnią jest osoba, która nie ukończyła osiemnastu lat i nie zawarła związku małżeństwa. Jeśli przynajmniej jeden z tych warunków zostałby spełniony, podmiot uzyska już wtedy status pełnoletności (nie traci go w razie unieważnienia małżeństwa). Zgodnie z ustawą z dnia 21 kwietnia 2017 roku o zmianie ustawy – kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2017 r., poz. 1136), od 14 lipca w charakterze publiczności, w jawnych posiedzeniach postępowania cywilnego, oprócz osób pełnoletnich mogą brać udział także podmioty małoletnie. Przewodniczący posiedzenia każdorazowo ma możliwość decydowania, czy udział osoby małoletniej w danej sesji będzie możliwy ze względu na fakt przedstawianych treści lub możliwość wysokiego prawdopodobieństwa przeszkadzania takiej osoby w czynnościach obrad.
Bibliografia
- Bieranowski A. (red.) (2006). Prawo cywilne: zakres wykładu, Kantor Wydawniczy Zakamycze, Kraków
- Gniewek E. (red.) (2016). Kodeks cywilny: komentarz, C.H. Beck, Warszawa
- Katner W. (red.) (2016). Prawo cywilne i handlowe w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa
- Kuźmicka-Sulikowska J. (2014). Prawo cywilne. Część ogólna i zobowiązania. Wykład w formie pytań i odpowiedzi, LEX a Wolters Kluwer Business, Warszawa
- Lista aktów zmieniających ustawę z dnia 23 kwietnia 1964 roku
- Maciejowska A. (red.) (2016). Prawo cywilne. Cz. 2, Zobowiązania, spadki, Wydawnictwo Od.Nowa, Bielsko-Biała
- Marak K. (2011), Odpowiedzialność cywilnoprawna hotelarzy., "Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu", Wrocław, nr 203
- Marciniak A. (red) (2016). Postępowanie cywilne w zarysie, Wolters Kluwer, Warszawa
- Mucha J. (2016). Postępowanie cywilne: diagramy, Wolters Kluwer, WarszawaKodeks
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93
Przypisy
- ↑ Skowrońska-Bocian E. (2015). Prawo cywilne. Część ogólna. Zarys wykładu, Wolters Kluwer, Warszawa, s. 15
- ↑ Baranek R. (2015). Kodeks cywilny ze schematami, Wolters Kluwer, Warszawa, Schemat 1, s. 7
- ↑ Ciszewski J. (2013). Prawo cywilne: część ogólna, prawo rzeczowe i prawo rodzinne w pytaniach i odpowiedziach, Lexis Nexis Polska, Warszawa, s. 23
- ↑ Gólska A. (2016). Prawo cywilne. Cz. 1, Część ogólna, własność i inne prawa rzeczowe, Wydawnictwo Od. Nowa, Bielsko-Biała, s. 19
- ↑ Goettel M. (red.) (2016). Prawo cywilne: zarys wykładu, Wolters Kluwer, Warszawa, s. 32
Autor: Justyna Płonka, Krzysztof Gaweł
Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu. |