Kategoria

Kategoria
Polecane artykuły
Typologia System Przedmiot badań Wskaźnik Nominalizm Metrologia Zmienna Uniwersalizm Etyka

• Kategoria z I DCMs –rii 1) rodzaj lub klasa wyróżniona w klasyfikacji 2) filoz. Zwykle w l.m. podstawowe pojęcia odzwierciedlające najogólniejsze i najistotniejsze związki i stosunki przedmiotów i zjawisk <łac. z gr.> [Mały słownik języka polskiego, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 303]

• Kategoria[gr.] mat. Klasa obiektów, mat. określonego typu (zbiorów, przestrzeni, grup i In.) wraz z ich morf izmami tzn. odwzorowaniami między tymi obiektami (przekształceniami zbiorów, ciągłymi przekształceniami przestrzeni topologicznych, homomorfizmami grup itp.) - zakłada się przy tym spełnienie pewnych aksjomatów, algebraiczne własności k. są przedmiotem badań teorii kategorii, odgrywającą ważna rolę we współczesnej matematyce, pojęcie zostało wprowadzone w 1945 przez S. Eilenberga i S. MacLane’a. [Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997, s. 209]

• Kategoria pojęcie odzwierciedlające podstawowe stosunki przedmiotów i zjawisk; także rodzaj i klasa wyróżnione w jakiejś klasyfikacji np. typ, grupa, odmiana, rodzaj [I. Duda, Kraków 1994, s. 68-69]

Kategorie[Gr.]

1. rodzaje lub klasy występujące w jakiejś klasyfikacji
2. nazwa 10 zasadniczych pojęć wyróżnionych przez Arystotelesa
3. podstawowe pojęcia danej nauki np. w ekonomii Polit.-praca, wartość, towar; w socjologii-społeczeństwo, naród, państwo, klasy społeczne [Mała Encyklopedia PWN, Wyd. Naukowe PWN, Warszawa 1997, str 390]

• Kategorie[gr.] filoz. W znaczeniu tradycyjnym wg Arystotelesa- najogólniejsze pojęcia, klasy, działy orzeczeń, najważniejsze rodzaje (np. substancje, wielkości, jakości, relacje, miejsca czasy, stany, rzeczy, czynności) wg I. Kanta- aprioryczne formy rozsądku "czyste” pojęcia zespalające w przedmioty poszczególne wyobrażania (przestrzeń, czas); wg G. W. Hegla – szczeble w dialektycznym rozwoju idei absolutnej (teza-antyteza-syteza). We współczesnym znaczeniu, wg Filozofii marksistowskiej- najogólniejsze pojęcia, będące odbiciem w świadomości najbardziej ogólnych cech, związków i stosunków przedmiotów i zjawisk (np. pojęcie przyczyny, formy, sprzeczności); k- dialektyki marksistowskiej występują w postaci par które dany przedmiot, układ czy zjawisko podpadają pod różnymi względami (np. ilość i jakość, -konieczność i przypadkowość, - zjawisko i istota, -byt i świadomość, -baza i nadbudowa); k. w tym rozumieniu stanowią wyraz wiedzy o świecie, a zarazem podstawę poznania. [Encyklopedia Powszechna PWN, wyd. Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974, s. 436]
• Kategoria klimatyczno-mechaniczna- klasa wyrobów i materiałów elektrotechnicznych określana wg jakości w różnych warunkach eksploatacyjnych[Leksykon naukowo-techniczny, Wyd. naukowo-Techniczne, Warszawa 1994, s. 341]
• Kategorie estetyczne, zespół pojęć ogólnych, służących do określenia podstawowych jakości i cech przedmiotów estet., w przypadku dzieł sztuki również typu wywoływanych przez nie przeżyć estet. Oraz przypisywanych im wartości.[R. Kluszczyński, Kraków 2001, s. 429]
• Klasa jakości zbiór jednostek wytworzony z wyrobów jednoimiennych tzn. wyrobów identycznych z punktu widzenia ich zdolności do zaspokajania określonych potrzeb – na podstawie określonych kryteriów jakościowych. Do określonej k.j. zalicza się produkty jednoimienne o takich samych cechach istotnych. Produkty należące do tej samej klasy mogą różnić Si cechami Malo ważnymi. [I. Duda, Kraków 1994, s. 69]

Bibliografia:

• Duda I., Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1994, wyd. I
• Encyklopedia powszechna PWN, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1974
• Kluszczyński R. Encyklopedia podręczna, Wydawnictwo Ryszard Kluszczyński, Kraków 2001
• Sobol E. i in., Mały słownik Języka Polskiego, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 1997
• Szczypiorski W. i in., Leksykon Naukowo-Techniczny, Wydawnictwo Naukowo-techniczne, Warszawa 1984
• Pietrolin-Skowrońska B. i in., Mała Encyklopedia PWN A-Z, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1995
• Pietrolin-Skowrońska B. i in., Nowa Encyklopedia Powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997

Autor: Joanna Matoga