Metrologia

Metrologia (metrology) - dziedzina wiedzy traktująca o pomiarach, obejmująca wszystkie teoretyczne i praktyczne aspekty związane z pomiarem niezależnie od jego rodzaju (P. Konieczko i In. 2007, s. 309). Poniżej przedstawiono kilka spośród wielu jeszcze dostępnych definicji Metrologii:

• Metrologia - dziedzina nauki i techniki zajmująca się pomiarami i wszystkimi czynnościami niezbędnymi do wykonania pomiarów. Tradycyjnie rozróżnia się:
  • metrologię teoretyczną,
  • metrologię stosowaną,
  • metrologię prawną.

Ze względu na coraz wyraźniejszą w nowoczesnej metrologii współzależność teorii i praktyki, ujednolicenie sposobów mierzenia różnych wielkości i potrzebę mierzenia w obrębie jednej dziedziny wielu wielkości różniących się naturą, częściej dzieli się na ogólną i szczegółową. Niekiedy metrologię nazywa się miernictwem, chociaż poprawniej jest nazwę miernictwo odnosić tylko do metrologii stosowanej (Encyklopedia metrologii 1989, s. 193)

• Metrologia [gr.], dziedzina nauki i techniki zajmująca się teoretycznymi i praktycznymi zagadnieniami związanymi z pomiarami, między innymi:
  • jednostkami miary,
  • przyrządami pomiarowymi
  • wzorcami miary,
  • błędami pomiarów
  • wyznaczaniem stałych fizycznych (Mała encyklopedia PWN 1997, s. 520)
• Metrologia - dziedzina nauki zajmująca się całokształtem zagadnień związanych z pomiarami (nauka o pomiarach). Metrologia zajmuje się nie tylko techniką pomiarową, ale także zagadnieniami dotyczącymi jednostek miar, ich układów, wzorców, a także zagadnieniami prawnymi. Niekiedy wyodrębnia się metrologię historyczną, będącą nauką badającą wartość, genezę oraz systemy dawnych miar (I. Duda 1995, s. 99)
• Metrologia - jako dziedzina wiedzy o pomiarach obejmuje wszystkie teoretyczne i praktyczne problemy związane z pomiarami, niezależnie od rodzaju wielkości mierzonej i dokładności pomiaru;

W zakres metrologii wchodzą zagadnienia dotyczące:

• • jednostek miar oraz ich wzorców,
  • pomiarów,
  • narzędzi pomiarowych,
  • cech obserwatorów.

Metrologia obejmuje również wyznaczanie stałych fizycznych oraz określanie właściwości materiałów i tworzyw.

TL;DR

Metrologia jest dziedziną nauki zajmującą się pomiarami i wszystkimi aspektami związanymi z tym procesem. Obejmuje ona jednostki miar, przyrządy pomiarowe, wzorce miar, błędy pomiarów oraz wyznaczanie stałych fizycznych. Istnieją różne rodzaje metrologii, takie jak ogólna, stosowana, teoretyczna i prawna. Metrologia ekonomiczna jest nauką pomocniczą ekonomii, zajmującą się pomiarami zmiennych ekonomicznych. Przedmiotem metrologii są wszystkie fazy pomiaru, a istnieją również organizacje międzynarodowe zajmujące się metrologią. Istnieją różne skale pomiarowe, takie jak nominalna, porządkowa, przedziałowa i stosunkowa.

Rodzaje Metrologii

Metrologie można podzielić między innymi na:

• Metrologię ogólną - zajmująca się wspólnymi problemami wszystkich zagadnień metrologicznych niezależnie od rodzaju wielkości mierzonej (np. ogólne zagadnienia teoretyczne i praktyczne dotyczące jednostek miar, błędów pomiarów, właściwości metrologicznych, narzędzi pomiarowych),
• Metrologię stosowaną - odnoszącą się do określonego rodzaju wielkości mierzonej (np. metrologia długości, czasu, masy, temperatury) lub obejmującą pomiary w określonych dziedzinach nauki i techniki (m.in. metrologia przemysłowa, techniczna, warsztatowa, wytrzymałościowa, włókiennicza, poligraficzna, automatyki, medyczna, sportowa),
• Metrologię teoretyczną zajmującą się teoretycznymi zagadnieniami pomiarów, (np. ogólna teoria pomiarów, teoria wielkości oraz jednostek miar, błędów pomiarów, przetwarzaniem oraz przekazywaniem informacji pomiarowej);
• Metrologię prawną - formułującą urzędowo obowiązujące wymagania techniczne i prawne, mające na celu zapewnienie jednolitości jednostek miar, bezpieczeństwa i należytej dokładności pomiarów. Zagadnieniami metrologii w Polsce zajmuje się Główny Urząd miar (metrologia prawa) oraz wyspecjalizowane katedry wyższych uczelni, instytuty naukowo-badawcze, organy Naczelnej Organizacji Technicznej,

Metrologia w Ekonomii

Zapotrzebowanie na zgromadzenie dorobku, obejmującego pomiar ekonomii w danym miejscu i czasie, spowodowało powstanie nauki pomocniczej ekonomii, zwanej Metrologią ekonomiczną bądź Ekonometrologią. Ekonometrologia obejmuje swoim zakresem wszystkie teoretyczne i praktyczne problemy związane z pomiarami zmiennych ekonomicznych, niezależnie od rodzaju mierzonej wielkości i dokładności pomiaru. Metrologii ekonomiczna obejmuje również zagadnienia jednostek miar w ekonomii, ich wzorców, narzędzi pomiarowych, sposobów dokonywania pomiarów oraz zasad interpretacji uzyskanych wyników.(J. Wiśniewski 2014)

Przedmiot Metrologii

Przedmiotem metrologii są wszystkie fazy pomiaru, czyli:

• ustalenie modelu obiektu mierzonego i tego, co się mierzy,
• projekt i przygotowanie systemu pomiarowego,
• wykonanie pomiaru
• opracowanie wyniku pomiaru, w tym również parametrów charakteryzujących niedokładność pomiaru (J. Wiśniewski 2014)

Organizacje zajmujące się Metrologią

Najważniejsze międzynarodowe organizacje zajmujące się metrologią to:

• Konwencja Metryczna
• Międzynarodowa Organizacja Metrologii Prawnej.(Nowa encyklopedia powszechna PWN 1996, s. 179)

Skale Pomiarowe

Podstawowymi skalami pomiarowymi, wymieniając je według mocy liczb, od najsłabszej do najmocniejszej, wyróżnia się następujące skale:

• nominalną,
• porządkową(rangową),
• przedziałową(interwałową),
• stosunkową(ilorazową).(J. Wiśniewski 2014)

Metrologia — artykuły polecane

Ekonometria — Model — Analiza systemowa — Wzorzec — Statystyka — System — Klasyfikacja zawodów i specjalności — Wnioskowanie statystyczne — Procedura

Bibliografia

• Boguta G. (red.) (1995), Mała Encyklopedia PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Chyla W. (2012), Geneza i współczesność NIST z odniesieniami do realiów funkcjonowania metrologii w Polsce, Nauka, nr 2
• Duda I. (red.) (1995), Słownik pojęć towaroznawczych, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków
• Iwasińska-Kowalska O. (2014), Metrologiczne podejście do doboru narzędzia pomiarowego, PAR, nr 11/2014
• Konieczko P. (red.) (2007), Ocena i kontrola jakości wyników pomiarów analitycznych, Wydawnictwo Naukowo-Techniczne, Warszawa
• Krakowski Z. (red.) (1989), Mała encyklopedia metrologii, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa
• PWN (2004), Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Wiśniewski J. (2014), Ekonometrologia, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego. Studia i Prace Wydziału Nauk Ekonomicznych i zarządzania, nr 36

Autor: Magdalena Chrobak, Michał Graca