Funkcje turystyki

Wyróżnia się 11 funkcji współczesnej turystyki, mają one jednak charakter ogólny. Należy pamiętać, że nie wszystkie z nich będą odnosić się do każdego rodzaju i formy turystyki. Obecnie, niektóre funkcje traktuje się razem ze względu na ich podobny charakter i to, że najczęściej realizowane są jednocześnie. Przykładem może być funkcja zdrowotna i wypoczynkowa.(A.Balińska, A.Sieczko, J.Zawadka 2014, s.79)

• Funkcja wypoczynkowa

Jest to wypoczynek w czasie wolnym od pracy, nauki lub obowiązków dnia codziennego, odbywający się poza stałym miejscem zamieszkania. Celem tej funkcji jest sprawianie przyjemność i dawanie źródła radości życia. Jednakże jej rozwój jest konieczny z ekonomicznego punktu widzenia. W czasie pracy i poza nią człowiek wydatkuje swoje siły fizyczne i psychiczne, dzięki turystyce wypoczynkowej możliwa jest ich odnowa. Bez wypoczynku bowiem człowiek nie jest w stanie działać efektywnie co może spowodować w konsekwencji straty poniesione w gospodarce. Niewystarczający wypoczynek prowadzi często do kumulowania się zmęczenia i przechodzi w stan wyczerpania, grożącego niebezpiecznymi powikłaniami w organizmie oraz niesprawnością w pracy i nauce. Praca coraz częściej wyczerpuje siły psychiczne co zmniejsza odporność życiową. Realizowanie funkcji wypoczynkowej stymuluje rozwój społeczny i gospodarczy, to natomiast tworzy materialno-organizacyjne warunki do urzeczywistnienia tej funkcji turystyki.(W.Gaworecki 2010, s.374)

• Funkcja zdrowotna

Jako cel funkcji zdrowotnej nie rozumie się tylko niwelowania chorób lecz również poprawę samopoczucia, "zastrzyk" energii i odporność ogólną. W dzisiejszych czasach funkcjonowanie turystyki w sferze ochrony zdrowia jest przydatne w zmniejszaniu negatywnych skutków współczesnej cywilizacji, odbijającej się na stanie zdrowia człowieka. Omawiana funkcja może również przyczynić się do redukcji niekorzystnych zjawisk występujących wskutek rozwoju środków masowego przekazu. Rozwój takiego przekazu informacji zaspokaja ludzkie aspiracje, ale jednocześnie oddala człowieka od przyrody, źródła przeżyć estetycznych, harmonii i porządku. Turystyka może zacieśniać kontakty z przyrodą i być czynnikiem prewencyjnym w zakresie zdrowia psychicznego. Podróż turystyczną możemy też uznać jako środek wzmacniający poczucie wewnętrznej kontroli i osobistego wpływu na własne życie. Systematyczne uprawianie turystyki stanowi niekwestionowany sposób poprawy zdrowia psychicznego nadwyrężonego przez masowość różnorodnych zbiorowości ludzkich i ingerencji państwa w sprawy jednostki. Jednym z aspektów funkcji zdrowotnej jest niwelacja stresów powstałych w życiu codziennym.(W.Gaworecki 2010, s.375)

• Funkcja wychowawcza

Jednym ze znaczeń turystyki jest wejście człowieka w nowe otoczenie, środowisko społeczne, składające się z trzech składników: przyrodniczych, społecznych i kulturowych. Może ona przynosić pozytywne skutki w toku całego ludzkiego życia. Uprawianie turystyki to kontakt z kulturą, życiem społecznym i ludnością odwiedzanych miejsc. Uważa się, iż poznawanie świata przez turystykę jest głównym elementem jej funkcji wychowawczej. Turystyka spełniająca warunki ruchliwości przestrzennej, może stanowić znaczący element wychowania fizycznego, które wywołując zmiany cielesno-fizyczne i psychomotoryczne, ułatwia i przyspiesza socjalizację. Podczas imprez turystycznych człowiek wchodzi w nowe kręgi i grupy społeczne, gdzie musi opanować nowe role społeczne. W kontakcie z przyrodą, która jest źródłem spokoju, piękna i harmonii, turysta odkrywa też nowe wartości moralne.(W.Gaworecki 2010, s.377)

• Funkcja kształceniowa

Funkcja kształceniowa w szerokim znaczeniu znajduje uzasadnienie jako element funkcji wychowawczej. Może być spełniona zarówno w sensie poznawczym, jak i praktycznym. Podróżując, turysta poszerza swoją wiedzę o kraju i świecie a także zdobywa umiejętności potrzebne do właściwego spożytkowania tej wiedzy. Turysta bowiem, zdobywając orientację w otaczającej go rzeczywistości przyrodniczej, społecznej i kulturowej, przyswaja sobie również pewne umiejętności i nawyki, które może spożytkować praktycznie. Turystyka daje możliwość konfrontacji wiedzy teoretycznej zdobytej m.in. w szkołach z konkretnym obrazem rzeczywistości. Odkrywa również nowe wartości moralne i intelektualne oraz jest w stanie obudzić w turyście nowe zainteresowania. Kształceniowa funkcja turystyki zasługuje na popularyzację zwłaszcza w zorganizowanej turystyce młodzieżowej.(W.Gaworecki 2010, s.378, 379)

• Funkcja miastotwórcza

Turystyka ma ogromny wpływ na rozwój ośrodków miejskich. Pełni funkcje modernizacyjną, interesującą z punktu widzenia nowoczesnych czynników przemian społeczno-gospodarczych i przestrzennych. Występuje ona głównie na obszarach wyposażonych w walory turystyczne. Pod wpływem rozwoju turystyki zwiększa się liczba ludzi zamieszkałych w danej miejscowości sezonowo i tymczasowo. Turystyka ma również wpływ na urbanizację. W miejscowościach turystycznych powstaje bogata sieć zakładów usługowych bezpośrednio i pośrednio świadczących usługi dla turystów. Powstające obiekty noclegowe oraz gastronomiczne są rzeczowym wyrazem rozwoju infrastruktury turystycznej i miejskich urządzeń komunalnych. Dzięki nakładom inwestycyjnym powstają nowe miejsca pracy oraz wzrasta liczba zatrudnionych w gospodarce (W.Gaworecki 2010, s.380, 381)

• Funkcja edukacji kulturowej

Kultura inspiruje rozwój turystyki, turystyka zaś wzbogaca, chroni i popularyzuje dobra kulturalne. Składają się na nią m.in. turystyka pielgrzymkowa, archeologiczna, festiwalowa. Może być ona stymulatorem popularyzacji dorobku współczesności i kultywowania dziedzictwa przeszłości. Może więc wzbogacić postawy patriotyzmu, pojmowanego jako troska o narodową wspólnotę. Funkcja edukacji kulturowej nie odnosi się tylko do turystów ale również do mieszkańców odwiedzanych miejscowości. Ma wpływ na ich rozwój kulturalny a także sposób i poziom ich życia.(W.Gaworecki 2010, s.387)

• Funkcja ekonomiczna

Turystyka jest formą konsumpcyjną. Podróżujący, osiągając cele swojej podróży, są konsumentami wielu usług i dóbr, co oznacza, że są nośnikami popytu na różnorodne świadczenia turystyczne. Wagę ekonomicznej funkcji turystyki zagranicznej podkreśla fakt, że dla wielu krajów jest ona bardzo istotnym działem ich międzynarodowego obrotu gospodarczego. Funkcja ekonomiczna ukazuje wpływ turystyki na przestrzenną strukturę podziału dochodu narodowego, powstawanie nowych źródeł dochodu w miejscowościach turystycznych, zmniejszanie rozpiętości w poziomie życia ludności lokalnej tych miejscowości oraz wzrost wpływów do budżetów lokalnych i centralnych (W.Gaworecki 2010, s.389, 390)

• Funkcja etniczna

Obejmuje podróże zagraniczne związane głównie z miejscem pochodzenia, urodzenia i zamieszkania w przeszłości samych turystów i ich przodków. Celem podróży tych turystów jest odwiedzenie rodzin, znajomych, miejscowości rodzinnych oraz ośrodków historycznych i kulturalnych. U podstaw kształtowania się etnicznej funkcji turystyki leżą liczne związki krajów emisji i krajów przejmujących turystów w płaszczyźnie historyczno-kulturowej, a także wspólne dziedzictwo historyczne i kulturowe (W.Gaworecki 2010, s.393)

• Funkcja kształceniowa świadomości ekologicznej

Przypisuje się jej konieczność uświadamiania trzech ogólnych spraw: problem środowiska przyrodniczego i społecznego należy do najważniejszych zagadnień współczesnego życia, turyści, organizatorzy i świadczący usługi turystyczne powinni mieć właściwy stosunek do narastających współcześnie problemów środowiska, trzeba zmniejszyć różnice między świadomością ekologiczną a postępowaniem ekologicznym podmiotów turystyki. Funkcja ta ma ogromną wagę, ponieważ często deklarowana świadomość ekologiczna turystów budzi wątpliwość gdy patrzymy na praktykę w miejscowościach turystycznych (W.Gaworecki 2010, s.394, 395)

• Funkcja polityczna

Odgrywa ważną rolę w rozwoju współpracy i porozumienia między krajami i narodami. Dzięki turystyce międzynarodowej mogą zostać osiągnięte różne cele polityczne, m.in. budowanie wizerunku kraju za granicą oraz aktywizacja turystyki etnicznej. Funkcja polityczna wymusza również na państwach kształtowanie zakresu formalności granicznych, np. prawo paszportowe, celne. Również w turystyce krajowej omawiana funkcja daje możliwości rozpowszechniania osiągnięć np. gospodarki, efekty jej transformacji, rozwoju i modernizacji (W.Gaworecki 2010, s.396)

• Funkcja promocji wartości religijnych i kształtowania sprawiedliwości społecznej

Wyrazem tej funkcji turystyki są m.in. pielgrzymki, czyli podróżowanie do miejsc kultu religijnego. Miejsca docelowe pielgrzymek są zróżnicowane pod względem intencji oraz wyznawanej wiary. Można stwierdzić, że zakres i siłę turystyki pielgrzymkowej w promocji wartości religijnych wyznaczają jej rozmiary, dynamika i globalny zasięg przestrzenny (W.Gaworecki 2010, s.398)

TL;DR

Artykuł przedstawia 11 funkcji współczesnej turystyki, takie jak funkcja wypoczynkowa, zdrowotna, wychowawcza, kształceniowa, miastotwórcza, edukacji kulturowej, ekonomiczna, etniczna, kształceniowa świadomości ekologicznej, polityczna oraz promocji wartości religijnych i sprawiedliwości społecznej. Turystyka ma duży wpływ na rozwój miast, kulturę, gospodarkę i politykę.

Funkcje turystyki — artykuły polecane

Turystyka — Konsekwencje rozwoju turystyki — Agroturystyka — Miasto — Determinanty popytu turystycznego — Sport zimowy — Turystyka miejska — Turystyka sentymentalna — Skutki migracji

Bibliografia

• Balińska A., Sieczko A., Zawadka J. (2014), Turystyka, wybrane zagadnienia, Difin, Warszawa
• Domachowski R. (1997), Geografia społeczno-ekonomiczna, Wydawnictwo Oświata, Warszawa
• Gaworecki W. (2010), Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Panasiuk A. (2014), Rynek turystyczny, Difin, Warszawa
• Potocki J. (2009), Funkcje turystyki w kształtowaniu transgranicznego regionu górskiego Sudetów. Wydawnictwo Wrocławskiego Towarzystwa Naukowego, Wrocław
• Rohrscheidt A. (2010), Turystyka kulturowa: fenomen, potencjał, perspektywy, Wydawnictwo KulTour

Autor: Patrycja Brożek, Marta Mieszczak