Turystyka osób głuchych i niedosłyszących

Określając osoby z uszkodzeniem słuchu, stosuje się klasyfikację medyczną, która bierze pod uwagę stopień ubytku słuchu w decybelach:

• osoby z lekkim ubytkiem słuchu (20-40 dB)
• osoby z umiarkowanym ubytkiem słuchu (40-70 dB)
• osoby ze znacznym ubytkiem słuchu (70-90 dB)
• osoby z głębokim ubytkiem słuchu (powyżej 90 dB)
• Dla celów praktycznych uważa się że dwie pierwsze grupy to osoby niedosłyszące lub słabo słyszące, a dwie następne grupy to osoby niesłyszące lub głuche.

Osoby które utraciły słuch po fazie opanowania języka (po 5 roku życia), są w stanie posługiwać się mową dźwiękową dzięki zachowanym wzorcom słuchowym. Problemem jest dla nich jedynie odbiór informacji. Jeżeli natomiast utrata słuch nastąpiła w wieku dojrzałym lub podeszłym to uważa się że taka osoba nie opanuje już języka migowego w takim stopniu, aby płynnie się nim porozumiewać. Osoby z lekkim i umiarkowanym niedosłuchem są w stanie porozumiewać się z otoczeniem za pomocą mowy, lub w zależności od wychowania językiem migowym.

TL;DR

Artykuł opisuje różne aspekty obsługi osób z uszkodzeniem słuchu w turystyce. Podkreśla się konieczność uwzględnienia specjalnych potrzeb takich osób przy organizacji wycieczek, takich jak zapewnienie tłumacza języka migowego, odpowiednie tempo przekazywania informacji i wybór atrakcyjnych wizualnie tras. Wskazuje się również na inne formy spędzania czasu, takie jak festyny i pikniki, które stanowią okazję do rozwijania umiejętności współpracy i aktywności fizycznej. Na końcu artykułu przedstawione są różne rozwiązania techniczne, które mogą pomóc w obsłudze osób z dysfunkcją słuchu, takie jak układy nagłaśniające, aparaty słuchowe i systemy wspomagające słyszenie.

Udział osób niedosłyszących w turystyce

Udział w turystyce osób z uszkodzeniami słuchu jest utrudniony przez m.in. bariery komunikacyjne, trudności w porozumiewaniu się z osobami słyszącymi, nie odbieranie bodźców dźwiękowych, ale go nie eliminuje. Doświadczenia wskazują że inwalidzi słuchu mogą uprawiać niemal wszystkie dyscypliny turystyki i krajoznawstwa.

Organizacja wycieczek

Organizując wycieczkę, trzeba wziąć pod uwagę wartości poznawcze, jakie osoba niesłysząca powinna nabyć. Należy poinformować osobe niesłyszącą o celu wyprawy i wręczyć program z wytyczoną trasa. Niezwykle ważne jest wzbudzenie zainteresowania wycieczką i wprowadzenie niesłyszących w temat za pomocą filmów, wykładów, czy folderów. W trakcie wycieczki musi być obecny tłumacz języka migowego o możliwie wysokich kwalifikacjach. Zwykle wystarcza jeden tłumacz na 20 osób niesłyszących, jeśli wycieczka odbywa się na terenie otwartym, natomiast w pomieszczeniach zamkniętych np. w muzeum, jeden tłumacz powinien opiekować się grupą dziesięcioosobową.

Program wycieczki musi uwzględniać dłuższy niż dla osób słyszących czas na przekazywanie informacji i wiedzy oraz jego tłumaczenie, gdyż nie tylko język migowy wymaga czasu, ale również występuję w nim wyrazy nieznane przeciętnym osobom, które należy wytłumaczyć. Grupy wycieczkowe z osobami które używają aparatów słuchowych nie powinny być większe niż 20 osób. Przewodnik musi mówić w sposób wyraźny, a jego usta powinny być widoczne przez wszystkich uczestników. Ponadto należy wybierać miejsca takie, w których głos przewodnika nie będzie zakłócony przez inne dźwięki. W przypadku grup mieszanych, składających się z osób niesłyszących i niedosłyszących, osoby z aparatami słuchowymi powinny być zgrupowane przy przewodniku, a osoby niesłyszące przy tłumaczu, który powinien znajdować się na podwyższeniu aby był widoczny przez wszystkich uczestników.

W wycieczkach nie może występować pośpiech, gdyż spełniają one funkcje rehabilitacyjną tylko wtedy gdy turyści mają zapewnione warunki odbioru informacji. Gdy wszyscy uczestnicy grupy są przygotowani dopiero wtedy można przekazywać tekst. Dla osób z wadami słuchu wybiera się trasy atrakcyjne wizualnie gdyż są oni ze względu na swą wadę wzrokowcami.

Inne formy spędzania czasu

Wskazaną formą spędzania czasu są festyny i pikniki, organizowane z dala od hałasów uciążliwych dla osób z aparatami słuchowymi. Kształtują one umiejętność współpracy między uczestnikami grupy i wolontariuszami. Formy wypoczynku, podczas których wykorzystuje się aktywność ruchową, stanowią formę psychicznego odprężenia. Dużą popularnością, szczególnie wśród młodzieży, cieszą się rajdy, spływy kajakowe, marsze na orientację. Nabywają oni umiejętności orientacji w przestrzeni, posługiwania się mapą i kompasem, szybkości reakcji. Z kolei dzięki pływaniu, jeździe na rowerze i aerobiku rozwijają umiejętności koordynacji ruchowej.

Zasady komunikacji z osobami z dysfunkcją słuchu

W obsłudze osób z dysfunkcją słuchu należy przestrzegać następujących zasad:

• patrz bezpośrednio na rozmówcę,
• mów staranie i wyraźnie, ale bez przesadnego artykułowania słów,
• korzystając z pomocy tłumacza języka migowego zwracaj się do osoby niepełnosprawnej a nie do tłumacza
• mów zwyczajnym tonem i postaraj się by dobrze było widać twoje usta,
• zadbaj o dobre oświetlenie i unikaj stawiania plecami do źródła światła,
• wspomagaj wypowiedź mimiką, mową ciała i naturalną gestykulacją,
• stosuj przerwy przy dłuższych rozmowach,
• formułuj krótkie i nieskomplikowane zdania,
• nie krzycz na osoby niesłyszące, gdyż poprzez aparat słuchowy może on powodować ból,
• poproś rozmówce o powtórzenie słów jeśli nie zrozumiałeś, a jeśli to nie poskutkuje posłuż się kartką i długopisem,
• unikaj słów obcojęzycznych,
• nie wskazuj podczas rozmowy żadnych przedmiotów,
• powtórz wypowiedź jeśli nie została zrozumiana,
• w trakcie przekazu informacji stój w miejscu i przodem do grupy,
• posługuj się pomocami wizualnymi,
• należy przekazywać informacje głównie o charakterze krajoznawczym,
• naucz się podstaw języka migowego.

Rozwiązania techniczne wspomagające obsługę osób z dysfunkcją słuchu

Dla osób z dysfunkcją słuchu stosowany jest szereg rozwiązań które pomagają w ich obsłudze w trakcie pobytu turystycznego. Są to:

• Układy nagłaśniające-wzmacniające dźwięk do poziomu odpowiadającego komfortowemu słyszeniu przeciętnej osoby normalnie słyszącej,
• Specjalne indywidualne wspomagające aparaty słuchowe,
• Systemy wspomagające słyszenie zapewniające optymalną zrozumiałość mowy poprzez przekaz bezpośredni osoby mówiącej do uszu słuchacza, redukcję negatywnego wpływu hałasu, pogłosu i odległości, oraz barier technicznych. Mogą występować w postaci:
• pętli induktofonicznej - przy pomocy której przekazywanie sygnałów akustycznych odbywa się na drodze transmisji elektromagnetycznej, bezpośrednio do aparatu słuchowego. Odbiór sygnału jest możliwy dzięki standardowemu aparatowi słuchowemu z wbudowaną cewką induktofoniczną lub przez specjalny odbiornik indukcyjny. Elementami układu są wzmacniacz i przewody które rozkłada się po obwodzie pomieszczenia. Możliwe jest podłączenie do urządzenia mikrofonów, sprzętu audiowizualnego, a nawet systemu alarmowego.
• Systemu radiowego - polega na transmisji sygnału dźwiękowego na drodze radiowej w wielu niezależnych kanałach. W skład systemu wchodzi stacjonarny lub przenośny nadajnik oraz kieszonkowy odbiornik przystosowany do każdej osoby z wadą słuchu. System ten jest wykorzystywany w turystyce, edukacji oraz podczas tłumaczeń symultanicznych.
• Systemu infraredowego - polega na przekazie informacji za pośrednictwem fali podczerwonej. Elementami układu są zintegrowany nadajnik wraz z promienikiem oraz indywidualne odbiorniki, które przystosowane są do odbioru sygnału przez każdą osobę z dysfunkcją słuchu. System ten jako jedyny umożliwia stereofoniczny odbiór dźwięku oraz indywidualną regulację przekazu głośności na lewą lub prawą słuchawke.
• Systemu okienkowego- łączą właściwości pętli induktofonicznej i tradycyjnego telefonu. System ten pozwala na przekazanie głosu osobie obsługującej bezpośrednio do ucha osobie obsługiwanej, bez negatywnego wpływu otoczenia. Składa się on z mikrofonu, pętli induktofonicznej ze wzmacniaczem oraz słuchawki telefonicznej lub głośników.

Turystyka osób głuchych i niedosłyszących — artykuły polecane

Komunikacja — Mowa ciała — Komunikowanie interpersonalne — Zespół wirtualny — Ankieta — Przewodnik turystyczny — Komunikacja interpersonalna — Wywiad — Komunikacja niewerbalna — Metoda Stiegersa-Reeda

Bibliografia

• Błądek Z. (2003), Hotele bez barier. Przystosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych, Albus, Poznań
• Borowicka A., Borowicka A., Heliński W. (2007), Tworzenie i dostosowanie produktów turystycznych do potrzeb osób niepełnosprawnych, Forum Turystyki Regionów, Szczecin

Autor: Jacek Morys