Stopnie niepełnosprawności

W Ustawie o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wyróżnione są trzy stopnie niepełnosprawności:

• znaczny - "do znacznego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej i wymagającą, w celu pełnienia ról społecznych , stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innych osób w związku z niezdolnością do samodzielnej egzystencji",
• umiarkowany - "do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych",
• lekki - "do lekkiego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę o naruszonej sprawności organizmu, powodującej w sposób istotny obniżenie zdolności do wykonywania pracy, w porównaniu do zdolności, jaką wykazuje osoba o podobnych kwalifikacjach zawodowych z pełną sprawnością psychiczną i fizyczną, lub mająca ograniczenia w pełnieniu ról społecznych dające się kompensować przy pomocy wyposażenia w przedmioty ortopedyczne, środki pomocnicze lub środki techniczne" (Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1997, art. 3,4).

TL;DR

Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych wyróżnia trzy stopnie niepełnosprawności: znaczny, umiarkowany i lekki. Warunki uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności to m.in. brak pełnej sprawności organizmu, potrzeba opieki lub pomocy osób trzecich oraz problemy z wykonywaniem czynności w życiu codziennym. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności pozwala na ubieganie się o ulgi i uprawnienia. Zespoły orzekające o niepełnosprawności działają na poziomie powiatowym i wojewódzkim. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera wiele informacji, takich jak dane osobowe, przyczyna niepełnosprawności oraz uzasadnienie.

Warunki uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności

Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności to formalny dokument potwierdzający niepełnosprawność. Osoba posiadająca to orzeczenie może starać się o różnego rodzaju ulgi, świadczenia i uprawnienia. Jak podaje gov. pl warunki uzyskania orzeczenia o stopniu niepełnosprawności są następujące:

1. ukończone 16 lat;
2. brak pełnej sprawności organizmu;
3. w związku ze swoimi ograniczeniami:

• brak zdolności do pracy w celach zarobkowych albo potrzeba posiadania stanowiska pracy przystosowanego do swojego schorzenia,
• potrzeba opieki lub pomocy osób trzecich,
• problemy z wykonywaniem czynności w życiu codziennym i potrzeba urządzeń ułatwiających funkcjonowanie - takich jak protezy, implanty ślimakowe, osobista pompa insulinowa.

Spełnienie powyższych warunków nie zapewnia uzyskania orzeczenia o stopniu niesprawności, ponieważ skład orzekający musi zbadać zakres ograniczeń w życiu codziennym (Uzyskaj orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, 2020).

Przy ocenie brane pod uwagę są również:

1. zaświadczenie lekarskie opisujące stan zdrowia wydane przez lekarza, rozpoznanie choroby zasadniczej i tych współistniejących (podparte bieżącymi badaniami diagnostycznymi), oraz pozostałe dokumenty, które mogą mieć znaczenie dla ustalenia stopnia niepełnosprawności;
2. opis stanu zdrowia wypisany przez lekarza - przewodniczącego składu orzekającego, który zawiera przebieg choroby zasadniczej oraz rezultaty przebytych rehabilitacji i leczeń, opis badania przedmiotowego, rozpoznanie choroby zasadniczej i tych współistniejących oraz przewidywania przebiegu choroby;
3. wiek, płeć, wykształcenie, zawód i posiadane kwalifikacje;
4. Szansa na powrót do poprzedniej lub nowej pracy poprzez ponowne nabycie (częściowym lub całkowitym) zdolności potrzebnych do jej wykonywania - dzięki rehabilitacji, leczeniu lub zdobyciu nowych kwalifikacji zawodowych;
5. bariery utrudniające samodzielne funkcjonowanie i branie udziału w życiu społecznym;
6. szansa na poprawę samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym oraz społecznym - dzięki rehabilitacji, leczeniu, środkom pomocy i technicznym, zapewnienia przedmiotów ortopedycznych, pomocy opiekuna lub innym działaniom (Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności 2003, roz. 1 pkt. 1).

Zespoły orzekające o niepełnosprawności

Zgodnie z Ustawą o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych w celu orzekania o niepełnosprawności powoływane są następujące zespoły:

• powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - pierwsza instancja,
• wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności - druga instancja (Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych 1997, art. 6).

Informacje zawarte w orzeczeniu o stopniu niepełnosprawności

Według rozporządzenia w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zawiera:

• "oznaczenie zespołu, który wydał orzeczenie;
• datę wydania orzeczenia;
• datę złożenia wniosku;
• podstawę prawną wydania orzeczenia;
• imię i nazwisko osoby zainteresowanej;
• datę i miejsce urodzenia osoby zainteresowanej oraz adres zamieszkania lub pobytu;
• numer dowodu osobistego lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość;
• ustalenie lub odmowę ustalenia stopnia niepełnosprawności;
• symbol przyczyny niepełnosprawności;
• okres, na jaki orzeczono stopień niepełnosprawności;
• datę lub okres powstania niepełnosprawności;
• datę lub okres powstania ustalonego stopnia niepełnosprawności;
• wskazania, o których mowa w art. 6b ust. 3 ustawy, określone przez skład orzekający;
• uzasadnienie;
• pouczenie o przysługującym odwołaniu;
• podpis z podaniem imienia i nazwiska przewodniczącego składu orzekającego oraz pozostałych członków tego składu" (Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności 2003, roz. 2 pkt. 8).

Stopnie niepełnosprawności — artykuły polecane

Wypadek przy pracy — Badania kierowców — Kurator sądowy — Tajemnica zawodowa — Ubezwłasnowolnienie — Badania do pracy — Obowiązki pracodawcy — Radca prawny — Badania psychotechniczne

Bibliografia

• Holik G., Nowak Z. (2011), Kwestia osób niepełnosprawnych w Polsce, Zeszyty naukowe nr 863, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie
• Kotowska L. (2018). Niepełnosprawny pracownik, "Państwowa Inspekcja Pracy"
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 15 lipca 2003 r. w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności Dz.U. 2003 nr 139 poz. 1328
• Strona internetowa: Uzyskaj orzeczenie o stopniu niepełnosprawności, gov.pl
• Ustawa z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Dz.U. 1997 nr 123 poz. 776
• Woronowicz S. (2014), Niepełnosprawność - wybrane zagadnienia społeczne i prawne, Senat Rzeczypospolitej Polskiej

Autor: Izabela Zubek

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.