Równowaga rynkowa

Równowaga rynkowa
Polecane artykuły
Mieszana elastyczność cenowa popytu Cena minimalna Dobro substytucyjne Krzywa podaży Podaż Popyt sztywny Popyt Prawo malejącego popytu Mechanizm rynkowy

Równowaga rynkowa jest to taka sytuacja na rynku danego dobra, w której wielkość popytu równa jest wielkości podaży. Rynek na którym występuje stan równowagi jest rynkiem stabilnym. W przeciwnym wypadku mówimy o rynku niestabilnym.

Rys. 1 Równowaga rynkowa

Punkt E nazywany jest punktem równowagi rynkowej, a cena, przy której wielkość popytu równa się z wielkością podaży to cena równowagi rynkowej. Cena równowagi rynkowej zadowala zarówno producenta, jak i konsumenta, ponieważ sprzedawcy mogą sprzedać wszystkie wytworzone produkty, a konsumenci mogą kupić wszystko co chcieli.

Stany nierównowagi

• Nadwyżka rynkowa - to taka sytuacja na rynku, gdy cena danego dobra przewyższa cenę równowagi rynkowej, a wielkość podaży tego dobra jest większa od wielkości popytu.

Nadwyżka rynkowa prowadzi do konkurencji wśród sprzedawców oraz do obniżenia ceny danego produktu. Spadająca cena powoduje zwiększenie popytu na to dobro, a także ogranicza wielkość podaży ze strony producentów.

• Niedobór rynkowy - to sytuacja, w której cena danego dobra jest niższa od ceny równowagi rynkowej, a wielkość popytu przewyższa wielkość podaży.

Niedobór rynkowy prowadzi to wzrostu cen, przez co wielkość popytu maleje, a producenci zwiększają wielkość podaży na dane dobro.

Zmiana równowagi rynkowej

Zarówno po stronie popytu, jak i podaży następują zmiany, które są spowodowane przez różne czynniki (zakładając, że cena jest ta sama). Mogą to być: zmiany w liczbie ludności i jej dochodów, warunków produkcji, struktury popytu. W tej sytuacji cenom odpowiadają inne ilości oferowanych i nabywanych dóbr, co powoduje przesuwanie się krzywych podaży i popytu na prawo lub na lewo.

Rys. 2 Cena równowagi krótkookresowej a zmiana stanu popytu

Następstwa wywołane przez zmianę stanu popytu, zakładając, że stan podaży pozostaje bez zmian (rys. 2):

• wzrost popytu powoduje przesunięcie się krzywej popytu w prawo (od D do D₁), oznacza to, że przy takiej samej cenie popyt będzie większy niż poprzednio a cena równowagi rynkowej będzie wynosić 0p₁,
• spadek popytu prowadzi do przesunięcia się krzywej podaży w lewo (od D do D₂); cena równowagi rynkowej będzie wynosić 0p₂.

Następstwa wywołane przez zmianę stanu podaży, przy założeniu, że stan popytu pozostaje bez zmian (rys. 3):

• wzrost podaży powoduje przesunięcie się krzywej podaży w prawo (od S do S₁), w tej sytuacji, cena będzie spadać i ustali się na poziomie 0p₁,
• spadek podaży prowadzi do przesunięcia się krzywej podaży w lewo (od S do S₂) oraz do wzrostu ceny (0p₂).

Rys. 3 Cena równowagi krótkookresowej a zmiana stanu podaży

Przeanalizowane powyżej zależności pomiędzy popytem, podażą i ceną nazywamy mechanizmem rynkowym. Mechanizm ten odpowiada na trzy fundamentalne pytania gospodarki rynkowej:

• co produkować (ilość produkowanych dóbr oraz ich struktura),
• jak produkować (techniki i metody produkcji),
• dla kogo produkować (kto będzie konsumentem wyprodukowanych dóbr).

Ceny maksymalne i minimalne

Cena maksymalna jest niższa od ceny równowagi rynkowej i jest wprowadzana tylko w nielicznych przypadkach (ceny mieszkań komunalnych dla biedniejszych rodzin). Cenie maksymalnej regulowanej przez państwo towarzyszy nadwyżka wielkości popytu nad wielkością podaży.

Cena minimalna to taka cena, poniżej której nie wolno sprzedawać danego dobra. Cena ta znajduje się zawsze powyżej ceny równowagi rynkowej. Wprowadzenie cen minimalnych prowadzi do zmniejszenia wielkości popytu oraz wzrostu rozmiarów podaży, co dla konsumentów jest niekorzystne.

Patrz także: Mechanizm rynkowy

Bibliografia

• Begg D., (1999), Mikroekonomia, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Bełej M. (2016), Ekonomia złożoności w badaniach rynku nieruchomości, Studia ekonomiczne, nr 3, s. 462
• Dach Z., (2012), Mikroekonomia, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków, s. 70
• Korczbuch-Wcisło J., (2014), Ocena podaży i popytu na obiekty wielkopowierzchniowe w regionie łódzkim, Rynek - Społeczeństwo - Kultura, nr 1
• Księżyk M.,(2002), Podstawowe zagadnienia ekonomii, Zakamycze
• Skawińska E., Tkocz J., (2012), Klastry w rozwoju trwałym i zrównoważonym podmiotów w kontekście teorii społecznej gospodarki rynkowej Zeszyty naukowe WSB Poznań, nr 14, s. 149

Autor: Paweł Oracz, Katarzyna Waliczek