Hydroliza

Hydroliza
Polecane artykuły
Mineralizacja Fermentacja Inhibitory Pieczywo Okowita Patyna Maderyzacja Poliuretan Flotacja

• Hydroliza- reakcja podwójnej wymiany zachodząca między wodą a substancją w niej rozpuszczoną, prowadzącą do powstania cząsteczek nowych związków chem,; jest szczególnym przypadkiem liolizy (solwolizy); często jest odwracalnal; reakcję h. można przedstawić ogólnym równianiem AB + HOH → AH + BOH gdzie AB – substancja ulegająca h., AH i BOH – produkty h. W przypadku soli h. jest reakcją biegnącą w przeciwnym kierunku niż reakcja → zobojętniania. W chemi org. zakres terminu h. jest szerszy i poza h. estrów (reakcja odwracalna, przebiegająca w przeciwnym kierunku niż reakcja estryfikacji, → estry) obejmuje również inne procesy, np. inwersję cukrów, rozpad białek, zmydlanie tłuszczów. Często prowadzi się h. w obecności katalizatorów – kwasów lub zasad przyspieszających przebieg reakcji [ Wydawnictwo Naukowe PWN 1997], ; h. jonowa – reakcja chemiczna między jonami rozpuszczonej w wodzie soli a jonami wody, w wyniku której powstaje bardzo słabo zdysocjowany wolny kwas lub bardzo słabo zdysocjowana wolna zasada, h. cząsteczkowa – reakcja chemiczna między cząsteczkami soli a jonami wody, w wyniku której powstają cząsteczki kwasu i zasady [ Wydawnictwo Naukowo – Techniczne 1984].
• Hydrolizie ulegają różne związki organiczne ze zróżnicowaną łatwością. Niektóre związki reagują z wodą gwałtownie, natychmiast po zetknięciu się z nią, np. chlorek acetylu:

CH3COCl + H2O -> CH3COOH + Hcl, 

inne również bardzo łatwo po ogrzaniu, np. bezwodnik octowy:

temp. 
(CH3CO)2O + H2O ---> 2 CH3COOH

Tego typu reakcje hydrolizy nie mają znaczenie w syntezie organicznej, gdyż wykorzystywane w nich substraty są droższe i trudniej dostępne niż otrzymane produkty. W przemyśle organicznym w wymienionych przypadkach postępuje się odwrotnie - z kwasu octowego wytwarza się chlorek acetylu i bezwodnik octowy [ R. Bogoczek, E. Kociołek – Balawejder 1992, s. 86].

Hydroliza soli

Hydrolizie ulegają:

• sole słabych kwasów i mocnych zasad,
• sole słabych zasad i mocnych kwasów,
• sole słabych kwasów i słabych zasad.

Przykładem hydrolizy jest reakcja octanu sodu z wodą (sól słabego kwasu i mocnej zasady): CH3COONa + H2O ↔ CH3COOH + NaOH [ Ostasz L., Kondratowicz – Pietruszka E., s. 116 – 117].

• Hydroliza jest procesem stosowanym do rozkładu wielocząsteczkowych związków, głównie wielocukrów i białek (np. w przemyśle spożywczym – w produkcji syropów skrobiowych, miodu sztucznego, niektórych koncentratów spożywczych; w przemyśle fermentacyjnym). Ponadto h. Odgrywa ważną rolę w procesach dojrzewania wielu produktów spożywczych (np. serów). W wielu przypadkach h. Jest procesem niepożądanym, obniżającym jakość produktów lub powodującym ich psucie się (np. h. Tłuszczy, h. Pektyn w owocach i warzywach) [Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, 1994].
• Hydroliza białka – proces rozpadu białka na jego części składowe – peptydy i aminokwasy – z jednoczesnym przyłączeniem cząsteczki wody
• Hydroliza drewna → scukrzanie drewna [ Wydawnictwo Naukowo – Techniczne 1984].

Bibliografia

• Nowa encyklopedia powszechna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997
• Leksykon naukowo – techniczny, Wydawnictwo naukowo – techniczne, Warszawa 1984
• Słownik pojęć towaroznawczych pod redakcją Ignacego Dudy, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków 1994
• Bogoczek R., Kociołek – Balawejder E., Technologia chemiczna organiczna, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu, Wrocław 1992.
• Ostasz L., Kondratowicz – Pietruszka E., Ćwiczenia z chemii dla studentów towaroznawstwa, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, Kraków 2010.

Autor: Skiba Alicja