Aktuariusz

Aktuariusz
Polecane artykuły
Audytor Główny księgowy Syndyk Rzecznik ubezpieczonych Biegły rewident Doradca podatkowy Spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa Rodzaje ubezpieczeń Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych

Zgodnie z art. 158 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, "aktuariuszem jest osoba fizyczna wykonująca czynności w zakresie matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki, wpisana do rejestru aktuariuszy." (Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, rozdział 9, art. 158) Innymi słowy, jest to specjalista ubezpieczeniowy, który oszacowuje za pomocą metod analizy matematycznej, między innymi wysokość składki, świadczeń, odszkodowań, rezerw ubezpieczeniowych itp. W oparciu o dane historyczne, regulacje prawne a także sporządzane prognozy dokonuje kalkulacji prawdopodobieństw zdarzeń losowych, takich jak na przykład narodziny, choroba, emerytura, wypadki, bezrobocie, lub śmierć. Dodatkowo, oszacowuje również często ryzyko powstania szkód majątkowych.

Aktuariusz jest osobą ważną w funkcjonowaniu przedsiębiorstw. Specjalizuje się w matematyce ubezpieczeniowej, finansowej i statystyce. Może nim zostać jedynie osoba, która zdała egzamin przed specjalną państwową komisją. Powołuje ją Minister Finansów i składa się ona z pięciu członków. W jej skład wchodzą: przewodniczący, zastępca przewodniczącego, sekretarz oraz dwóch członków. Forma egzaminu jest konkretnie określona. Składa się z czterech części z których każda ma dziesięć pytań. Na rozwiązanie każdej części jest sto minut. Ocenianie również jest ściśle określone: 3 punkty za odpowiedź poprawną, -2 za odpowiedź błędną i 0 za nieudzielenie odpowiedzi. Aby otrzymać pozytywną ocenę należy zebrać przynajmniej 13 punktów z każdej części. Zaliczenie wszystkiego nie może trwać dłużej niż dwa lata.

Podstawowym, lecz nie jedynym, miejscem pracy aktuariusza jest firma ubezpieczeniowa. Obecnie jednak zatrudniany jest on wszędzie tam gdzie potrzebni są specjaliści od oceny ryzyka. Aktuariusze mogą zatem pracować we wszystkich instytucjach finansowych zarządzających ryzykiem. Znajdują zatrudnienie również w firmach konsultingowych, udzielając porad w zakresie podejmowania decyzji finansowych. Aktuariusze są wstanie oszacowywać także koszt różnego rodzaju ryzyk w działalności gospodarczej przedsiębiorstw. Ze względu na swoją wszechstronność znajdują tak naprawdę zatrudnienie wszędzie tam, gdzie konieczne jest rozwiązywanie problemów finansowych i statystycznych (czyli między innymi w bankach, firmach inwestycyjnych, dużych korporacjach).

Zadania aktuariuszy

Zgodnie z art. 159 ust. 1 ustawy z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, do zadań aktuariusza w Polsce należy:

• ustalanie wartości rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
• kontrolowanie aktywów stanowiących pokrycie rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,
• wyliczanie marginesu wypłacalności,
• sporządzanie rocznego raportu o stanie portfela ubezpieczeń,
• ustalanie wartości składników zaliczanych do środków własnych.

W praktyce aktuariusze zajmują się również między innymi:

• wyceną produktów ubezpieczeniowych (w tym na przykład kalkulacją składki czy profilu zyskowności),
• kalkulacją ryzyka (ubezpieczeniowego, rynkowego, kredytowego oraz operacyjnego),
• ustalaniem oraz kontrolą polityki dopasowania aktywów i zobowiązań (tzw. Asset/Liablity Management).

Aktuariusze zajmują się jednak również wyceną rezerw pracowniczych, które wynikają z przepisów Kodeksu Pracy a także wewnętrznych regulaminów przedsiębiorstw. Wycena rezerw obejmuje tutaj w szczególności zobowiązania takie jak:

• odprawy emerytalne,
• odprawy rentowe,
• nagrody jubileuszowe,
• inne świadczenia pracownicze.

Wymagania

Zgodnie z art. 161 ust. 1 wspomnianej już ustawy o działalności ubezpieczeniowej, aktuariuszem może zostać osoba fizyczna, która:

• ukończyła studia wyższe,
• przez okres co najmniej 2 lat wykonywała czynności z zakresu matematyki ubezpieczeniowej, finansowej i statystyki, pod kierunkiem aktuariusza,
• złożyła z pozytywnym wynikiem egzamin aktuarialny,
• posiada pełną zdolność do czynności prawnych,
• korzysta z pełni praw publicznych,
• nie była prawomocnie skazana za umyślne przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, przestępstwo przeciwko mieniu lub za przestępstwo skarbowe.

Rejestr aktuariuszy prowadzi organ nadzoru. Wymogu złożenia egzaminu aktuarialnego nie stosuje się do osoby fizycznej, która:

• uzyskała zwolnienie z egzaminu aktuarialnego
• posiada pozytywną opinię aktuariusza, pod kierunkiem którego wykonywała czynności

Komisja zwalnia z egzaminu aktuarialnego, jeśli dana osoba ukończyła uznane przez Komisję studia wyższe, oraz złożyła z wynikiem pozytywnym egzaminy na tych studiach przeprowadzone w formie pisemnej, natomiast od ukończenia studiów nie upłynęło więcej niż 3 lata.

Bibliografia

• Grabowski J. (2010) Wybrane zadania z egzaminów dla aktuariuszy wraz z rozwiązaniami i wyjaśnieniami, Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego, Wrocław
• Płaczek S. (2013) Zastosowanie sztucznych sieci neuronowych w analizie danych towarzystwa ubezpieczeń Studia Informatica 34.2B, 263-274.
• Porzecka B. (2015) Kodeks pracy, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa
• Prasuła, J., & Ćwiak, M. (2015) 18. Międzynarodowa konferencja aktuariuszy i statystyków systemu zabezpieczenia społecznego, ISSA Budapeszt 2015. Ubezpieczenia Społeczne. Teoria i praktyka, (4), 162-175.
• Sierpińska-Sawicz A. (2016) Rezerwy na świadczenia pracownicze w spółkach górniczych Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia 4 (82) Cz. 1 Pomiar i ocena wyników przedsiębiorstw, 491-500.
• Ustawa z dnia 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej, rozdział 9, art. 158-161.

Autor: Patrycja Grzesińska, Mateusz Matysik

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.