Techniki badawcze

Techniki badawcze
Polecane artykuły
Badanie pilotażowe Wywiad Problem badawczy Badania naukowe Kwestionariusz Badania społeczne Case study Obserwacja Pytanie badawcze

Technika badawcza to określone sposoby i umiejętność wykorzystania wybranych metod badawczych, czynności, operacji, które wpływają na poznanie właściwości przedmiotu badań . Do technik badawczych można zaliczyć wszystkie dostępne narzędzia, środki, umiejętności i procedury stosowane w celu empirycznego zbadania założeń metodologicznych w pracy naukowej.

Wykorzystywane w badaniach naukowych techniki są podporządkowane odpowiednim metodom badawczym, a przy tym zostały formalnie skonkretyzowane, uregulowane wypracowanymi przez lata dyrektywami. Najczęściej stosowane techniki są adekwatnie dobrane do zrealizowania celów badawczych.

Rodzaje technik badawczych

Czynności związane z różnorodnymi sposobami przygotowania i przeprowadzenia badań naukowych najczęściej dzielone są ze względu na rodzaj metody. Do najczęściej wybieranych przez badaczy technik należą:

• ankieta, czyli technika polegająca najczęściej na samodzielnym wypełnieniu przez respondentów standaryzowanych kwestionariuszy w obecności ankietera lub bez niego. Reprezentatywna grupa badanych odpowiada na jasne, konkretne i ściśle określone pytania badawcze, dotyczące wąskiego tematu. Jest ważnym elementem badań, których wynikiem ma być analiza wybranych cech, faktów. Rodzaje ankiet: audytoryjna, indywidualna, pocztowa;

• wywiad, podobnie jak ankieta służy poznaniu faktów, opinii, postaw wybranej grupy. Najważniejszą różnicę stanowi sposób zadawania pytań – najczęściej ma charakter indywidualnej rozmowy badacza z respondentem. Zadawane pytania nie muszą być standardowe, mogą odbiegać od przygotowanego wcześniej scenariusza, o ile nawiązują do tematu badania. Rodzaje wywiadu: sformalizowany, swobodny;
• obserwacja to najbardziej wszechstronna technika badawcza, pozwalająca na zgromadzenie niezwykle dużej ilości materiału w sposób bardzo naturalny. Może mieć charakter bezpośredni, pośredni, jawny lub ukryty. Gromadzenie materiałów może przebiegać nieszablonowo (swobodne notatki, opisy, fotografie, nagrania, itp.) lub szablonowo (arkusz obserwacji, dziennik obserwacji). Rodzaje obserwacji: uczestnicząca, postronna;
• analiza dokumentów to gromadzenie opisowych informacji na wybrany temat, pozwalające na poznanie opinii o przedmiocie badania. Występują dwa rodzaje dokumentów poddawanych analizie: kronikarskie, czyli takie, które przedstawiają konkretne sytuacje, są opisem faktów i wydarzeń; opiniodawcze (pamiętniki, listy, wypracowania). Rodzaje analizy: ilościowa i jakościowa;
• analiza treści, czyli ustalenie i opisanie językowej strony tekstów, które podlegają badaniu z pomocą wskaźników statystycznych. Dają możliwość uzyskania jednoznacznych i porównywalnych w czasie wyników. Rodzaje analizy: ilościowa, jakościowa, elementarna, przyczynowa, krytyczna;
• eksperyment – ta technika ściśle łączy się z obserwacją, bowiem grupę badanych w warunkach laboratoryjnych lub naukowych poddaje się wpływowi określonych bodźców i analizuje się ich reakcje na ten wpływ. Eksperyment pozwala na weryfikację związków przyczynowo-skutkowych w badanych procesach. Rodzaje eksperymentu: jednej grupy, grup równoległych, grup rotacyjnych;
• techniki socjometryczne pozwalają na opisanie i zdefiniowanie stosunków międzyludzkich panujących w grupach społecznych. Techniką socjometryczną jest przede wszystkim porównanie;
• techniki statystyczne pozwalają na opracowanie zebranego materiału, jako techniki pomocnicze w metodzie monografii, sondażu diagnostycznego czy metodzie studium przypadku. Rodzaje technik statystycznych: rozumowanie statystyczne, indukcja i dedukcja naukowa, formułowanie aksjomatów.

Wybrane techniki zastosowane w pracy naukowej powinny pomóc poznać opracowywany temat w sposób możliwie najszerszy i najdoskonalszy. Należy jednak pamiętać, że muszą być koniecznie dostosowane do badanej treści, gdyż mają zasadniczy wpływ na formułowane w pracy wnioski.

Bibliografia

• Apanowicz J. (2002), Metodologia ogólna, Wydawnictwo BERNARDINUM, Gdynia
• Kaszyńska A. (2010), Jak napisać, przepisać i z sukcesem obronić pracę dyplomową lub magisterską, Wydawnictwo Złote Myśli, Gliwice
• Krajewski M. (2006), Badania pedagogiczne, Wydawnictwo Wyższej Szkoły im. Pawła Włodkowica, Płock
• Krzykała F. (2001), Metodologia badań i technik badawczych socjologii gospodarczej, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Poznań
• Mazur P. (2017), Jak napisać monografię szkoły?, Chełm
• Nachmias D., Frankfort-Nachmias C. (2001), Metody badawcze w naukach społecznych, Wydawnictwo Zysk i S-ka, Poznań
• Nowak S. (2011), Metodologia badań społecznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Pilch T. (2001), Zasady badań pedagogicznych: strategie ilościowe i jakościowe, Wydawnictwo żak, Warszawa
• Sztumski J. (2005), Wstęp do metod i technik badań społecznych, Wydawnictwo „Śląsk”, Katowice

Autor: Mateusz Mordarski