Teoria cyklu koniunkturalnego M. Kaleckiego
| Teoria cyklu koniunkturalnego M. Kaleckiego |
|---|
| Polecane artykuły |
W celu teoretycznego wyjaśnienia zjawiska cykliczności Kalecki sformułował następującą funkcję inwestycji:
It+1 = aSt + bdI t - mdF t
gdzie:
- I t+1 - inwestycje w roku następnym (t+1); zakłada się tym samym roczne opóźnienie między decyzjami inwestycyjnymi a inwestycjami oddanymi do użytku,
- S t - środki własne przedsiębiorców przeznaczone na akumulację (amortyzacja, nie rozdzielone zyski korporacji, oszczędności przeznaczone na rozwój przedsiębiorstw),
- dI t - przyrost lub zmniejszenie wydatków inwestycyjnych,
- dF t - przyrost lub zmniejszenie zdolności produkcyjnych w gospodarce narodowej spowodowane różnicą między inwestycjami brutto Ib a ubytkiem aparatu wytwórczego wycofanym z produkcji U, czyli dFt = Ibt - Ut; w modelu przyjmuje się założenie, że Ut kształtuje się na jednakowym poziomie we wszystkich fazach cyklu,
- t - czynnik czasu (kolejne lata w cyklu koniunkturalnym),
- a, b, m - parametry funkcji liniowej dodatnie i mniejsze od jedności; wyrażają one zależność między S, dI oraz dF a wysokością nakładów inwestycyjnych w roku następnym.
Parametry modelu
- Parametr a wyraża stopień wykorzystania własnych środków pieniężnych na cele inwestycyjne.
- Parametr b wyraża zależność między przyrostem wydatków inwestycyjnych w czasie t a wysokością nakładów inwestycyjnych w czasie t+1.
- Parametr m (bliższy zeru niż jedności) wyraża zależność między zmianami zasobu kapitału w roku bieżącym t a poziomem nakładów inwestycyjnych w roku następnym t+1.
Wahania cykliczne
Przy badaniu mechanizmu wahań cyklicznych w wydatkach inwestycyjnych Kalecki abstrahuje od zjawiska trendu wzrostu. Przyjmuje on założenie, że ogólna suma wydatków inwestycyjnych w okresie całego cyklu pokrywa się z ogólną sumą zużycia istniejącego zasobu kapitału. W rezultacie zasób kapitału nie wykazuje w dłuższym okresie tendencji rosnącej. Nie oznacza to jednak, że równość ta jest spełniona w poszczególnych fazach cyklu koniunkturalnego. Jednakowe jest jedynie zużycie kapitału U we wszystkich fazach cyklu, ale zmienna jest w stosunku do tego zużycia wielkość inwestycji brutto Ib. Stąd właśnie biorą się wahania w faktycznym zasobie kapitału w poszczególnych latach. Teoria wahań cyklicznych zbudowana została na sprzeczności między wysokością nakładów inwestycyjnych a zmianami w zasobie kapitału. Wydatki inwestycyjne tworzą najpierw popyt i wpływają na wielkość zysków. Według twierdzenia Kaleckiego "kapitaliści tyle zarabiają, ile sami wydają na inwestycje i własną konsumpcję". Ich wydatki, tworząc rynek zbytu, napędzają zyski innym kapitalistom produkującym dobra inwestycyjne i luksusowe dobra konsumpcyjne. Równocześnie wydatki inwestycyjne przyczyniają się do zwiększenia zdolności produkcyjnych gospodarki narodowej. Jeśli przyrost wydatków inwestycyjnych dIt wpływa dodatnio na dalsze decyzje inwestycyjne, to przyrost zasobu kapitału dFt wpływa ujemnie na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców. Dlatego przed ta wielkością postawiony jest znak minus. Środki własne przedsiębiorstw St nie przesądzają automatycznie o inwestycjach. Ta wielkość informuje jednak, że inwestować mogą tylko ci, którzy dysponują jakimś zasobem środków własnych, i ci, którzy mają szanse uzyskania kredytu inwestycyjnego w bankach komercyjnych. W praktyce największą szansę uzyskania kredytu maja ci, którzy już posiadają najwięcej. Stopień wykorzystania własnych środków finansowych, jak również środków pożyczonych zależy od tego, czy gospodarka znajduje się w fazie wznoszącej, czy też spadającej.
Bibliografia
- M. Kalecki, Prace z teorii koniunktury 1933-1939, Warszawa 1962 oraz Teoria dynamiki gospodarczej, Warszawa 1954.
- M. Nasiłowski, Systemy rynkowe, Key Teax, Warszawa 1998
Autor: Waldemar Ulanowski
