Redystrybucja

Redystrybucja - proces transferu dochodów lub majątku między podmiotami (podmiotem może być zarówno jednostka, osoba jak i instytucja, przedsiębiorstwo czy państwo). Ma na celu zgromadzenie przez podmiot za pomocą np. podatków środków pieniężnych, majątku, które są przekazywane na realizację zadań, celów takich jak m.in.: poprawienie bytu najuboższych mieszkańców, wyrównywanie szans na rozwój wśród regionów państwowych.

TL;DR

Redystrybucja to proces transferu dochodów lub majątku między podmiotami. Może być realizowana poprzez redystrybucję dochodów za pomocą podatków lub dobrowolne przekazywanie środków finansowych przez bogatsze regiony biedniejszym. Redystrybucja odgrywa również rolę w systemie emerytalnym, gdzie następuje podział zgromadzonych składek na wypłaty emerytur. Cel redystrybucji to poprawa bytu najuboższych i wyrównywanie szans na rozwój.

Redystrybucja dochodów

Redystrybucja dochodów dokonuje się poprzez transfer dochodów (odbywający się w postaci pieniężnej) między różnymi podmiotami a władzami państwa. Występują one m.in. pod postacią podatków, które następnie przekazywane są na wypłaty wynagrodzeń pracownikom pracującym w sektorze publicznym, wypłaty stypendiów, rent, emerytur (S. Owsiak 2017, s. 100).

Istnieją dwa podstawowe rodzaje redystrybucji dochodów (S. Owsiak 2017, s. 187-188):

• redystrybucja pionowa
• redystrybucja pozioma

Redystrybucja pionowa - następuje przez podatki, które w całości stanowią budżet państwa lub ten ich element, który pozyskują organy administracji państwowej. Dzięki redystrybucji pionowej mogą zachodzić pozytywne zmiany w aspekcie środków finansowania danych jednostek, obszarów np. bogatsze regiony przekazują środki finansowe na wsparcie biedniejszych regionów. Całością tego przedsięwzięcia zarządzają władze państwa nakładając na zamożniejsze regiony obowiązek wspomagania innych, mniej zamożnych regionów. Zwolennicy takie postępowania wskazują, że pozwala ono na wyrównanie dysproporcji pomiędzy regionami powodując zrównoważony rozwój wszystkich regionów w kraju. Przeciwnicy natomiast sugerują, że takie "wypompowanie" bogatych regionów ze środków pieniężnych może spowodować brak możliwości ich rozwoju, ponieważ do tego potrzebne są ogromne ilości środków, które zamiast zostać w regionie są odprowadzane na konto biedniejszych obszarów (S. Owsiak 2017, s. 187-188).

Redystrybucja pozioma - polega również na przekazywaniu przez bogatsze regiony środków finansowych tym biedniejszym. Należy jednak podkreślić, że przekaz pieniężny w tym przypadku ma charakter dobrowolny, niewymuszony, a nie obowiązkowy jak w redystrybucji pionowej (nie jest narzucony z góry przez władze państwa). Bogatsze regiony same ustalają warunki w jaki sposób, w jakim stopniu i komu udzielą pomocy (pozwolenie władz publicznych na takie czynności, operacje jest zbędne). Wykorzystywane są do tego wszelkie fundusze regionalne, niezależne od władz państwowych (S. Owsiak 2017, s. 187-188).

Redystrybucja a podatki

Władze państwowe w praktyce redystrybucję podatkową spełniają w dwóch etapach: na początku poprzez podatki podatnikowi zabierana jest część dochodu a w dalszym kroku zgromadzone środki finansowe rozdysponowuje się dopuszczonym do tego podmiotom w postaci należytej zapomogi finansowej np. w postaci dotacji, subwencji itp. Państwo za pomocą środków zgromadzonych dzięki podatkom może pozwolić sobie na ich podział i wykorzystanie ich nie tylko jako wsparcie finansowe dla innych podmiotów, ale także zrobić z nich użytek w różnych sektorach gospodarki. Takie działanie jest oznaką pełnienia funkcji redystrybucyjnej podatków (M. Jaszczyński 2017, s. 221-222). Zdaniem M. Jaszczyńskiego "Przejawem tej funkcji podatków jest zapewnienie osobom najuboższym minimalnych dochodów na zaspokojenie podstawowych potrzeb konsumpcyjnych" (M. Jaszczyński 2017, s. 221-222). Podatek w działalności redystrybucyjnej powoduje konsternację odnośnie jego formy i sposobu działania. Jest swego rodzaju poświęceniem ze strony jednostki, gdyż musi ona zrezygnować z części swojego dochodu, a nawet jest wręcz do tego zmuszana przez państwo. Jednakże władze publiczne starają się pokazywać, że pieniądze podatników nie są marnotrawione pokazując np. wszelkie inwestycje społeczne (sfinansowane z środków pieniężnych pochodzących z podatków), z których obywatele mogą korzystać wspólnie (m. in. różnego rodzaju obiekty rekreacyjne). Ważnym jest aby jednostka wiedziała, na co idą odebrane jej przez podatek pieniądze. Trzeba jednak zaznaczyć, że inwestycje społeczne finansowane z podatków płaconych przez jednostki, nie dla każdej z nich będą udane czy satysfakcjonujące mimo faktu, że inwestycje społeczne są dobrem wspólnym (S. Owsiak 2017, s. 102-103).

Redystrybucja w systemie emerytalnym

Niezwykle łatwo można wyodrębnić proces redystrybucji w zakresie działalności systemu emerytalnego. Szczególnie wyróżnia się trzy rodzaje redystrybucji w systemie emerytalnym (F. Chybalski 2015, s. 19-21):

• redystrybucja dochodów
• redystrybucja międzypokoleniowa
• redystrybucja wewnątrzpokoleniowa

Redystrybucja dochodów ogólnie odbywa się poprzez nakładanie podatków a następnie rozdysponowanie zgromadzonych z podatków środków pieniężnych na różnego rodzaju cele, jednakże w tym wypadku opiera się na powszechnie znanym procesie odbierania części pensji miesięcznej pracownika na rzecz składek, na podstawie podczas przejścia na emeryturę będzie wypłacane mu świadczenie emerytalne. Pozwala to na skorzystanie z wcześniej zgromadzonych w postaci składek pieniędzy w odroczonym czasie na rzecz konsumpcji (F. Chybalski 2015, s. 19-21).

Redystrybucja międzypokoleniowa znajduję odzwierciedlenie w każdym systemie emerytalnym. Na jej podstawie można wygłosić tezę: osoba na emeryturze wydaje więcej pieniędzy, zakupuje dóbr materialnych niż sama je wytwarza. Z reguły osoba przechodząca na emeryturę nie planuje już żadnej aktywności zawodowej, a co za tym idzie - osoby pracujące wytwarzają dobra dla zaspokojenia konsumpcji osób już nie pracujących. Redystrybucja międzypokoleniowa występuje wtedy, gdy zaburzony jest ład pomiędzy poziomem składek zgromadzonych przez emeryta a poziomem wypłacanej emerytury (F. Chybalski 2015, s. 19-21).

Redystrybucja wewnątrzpokoleniowa dotyczy konfliktu między przedstawicielami tego samego pokolenia. Konflikt ten dotyczy przekształcania się poziomu wynagrodzeń, emerytur np. problem pomiędzy płciami dotyczący używania tablicy unisex (F. Chybalski 2015, s. 19-21).

Redystrybucja w systemie emerytalnym zmniejsza ryzyko m.in. zagrożenia ubóstwem poprzez przekazanie wyższych środków z funduszu emerytalnego dla emerytów uboższych niż te, które realnie powinni otrzymywać za przepracowane lata w danym zakładzie pracy (F. Chybalski 2016, s. 7).

Redystrybucja — artykuły polecane

Świadczenia społeczne — Organizacja pozarządowa — Płatności transferowe — System emerytalny — Świadczenie socjalne — Opieka społeczna — Służba zdrowia — Finanse osobiste — Fundusz emerytalny

Bibliografia

• Chybalski F. (2015). Pomiar redystrybucji w międzynarodowych analizach systemów emerytalnych, "Współczesne problemy systemów emerytalnych : wybrane zagadnienia", Wydawnictwo Politechnika Łódzka, s. 18-27
• Chybalski F. (2016), Adekwatność dochodowa, efektywność i redystrybucja w systemach emerytalnych. Ujęcie teoretyczne, metodyczne i empiryczne, Wydawnictwo CH Beck, Warszawa
• Jaszczyński M. (2017), Funkcje podatków w gospodarce, Zeszyty Naukowe PWSZ w Płocku. Nauki Ekonomiczne, Tom XXV
• Owsiak S. (2017), Finanse publiczne Współczesne ujęcie, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Szczodrowski G. (2017), Redystrybucja podatkowa w Polsce i na Węgrzech na tle rozwiązań stosowanych w państwach opiekuńczych, Studia Ekonomiczne, nr 310

Autor: Aleksandra Marszalik