Menedżeryzm

Menedżeryzm to:

• koncepcja socjologiczna sformułowana przez amerykańskiego socjologa Jamesa Burnhama, ogłoszona 1941, zakładająca, że rozwój społeczny zmierza w stronę ku społeczeństwu kierowników (managerów), którzy staną się klasą rządzącą, a nie ku socjalizmowi. Zgodnie z tym kierunkiem nowa klasa menedżerów ma stopniowo zastąpić dotychczasową klasę panującą, czyli kapitalistów i przejąć kontrolę nad środkami produkcji i podziałem dochodu społecznego (T. Oleksy 2019, s. 73);
• system sprawowania naczelnego kierownictwa w przedsiębiorstwie przez zawodowego menedżera wraz z towarzyszącą temu systemowi teorią zarządzania oraz ideologią oraz zbiór nowoczesnych technik zarządzania (P.F. Drucker 2008, s. 92).

Już na początku menedżeryzm był określany jako filozofia, ideologia zarządzania koncentrująca się na profesjonalnym zarządzaniu. Filozofia ta stawiała rolę menedżer wysoko w hierarchii nowoczesnych i zorganizowanych społeczeństw (T. Oleksy 2019, s. 72).

TL;DR

Menedżeryzm to koncepcja socjologiczna zakładająca, że menedżerowie staną się klasą rządzącą. Menedżer to osoba odpowiedzialna za zarządzanie organizacją. Menedżeryzm ma wiele kontrowersji i jest krytykowany za szkodliwość i skupienie na kontrolowaniu. Obecnie menedżerowie tracą na znaczeniu ze względu na pojawienie się nowych specjalistów. Skuteczni menedżerowie powinni mieć szacunek dla czasu, koncentrować się na otoczeniu organizacji, podejmować skuteczne decyzje i tworzyć wizję.

Menedżerowie a menedżeryzm

Menedżer jest pojęciem kluczowym dla obszary menedżeryzmu. W praktyce używa się również określeń kierownik, lider czy przywódca niemniej jednak nie są to synonimy.

G. Bartkowiak natomiast przypisuje rolę menedżera tym, którzy zostali wybrany w sposób demokratyczny albo swoją legitymizacje zawdzięczają decyzjom właścicieli. Dzięki temu mogą oni zarządzać daną organizacją. W potocznym znaczeniu określenie menedżera odnosi się w takim samym stopniu do zatrudnionego kierownika, który w imieniu właściciela pełni zarząd, jak i przez reprezentantów udziałowców skierowanych do organizacji przez podmioty posiadające akcje spółek, co znajduje szczególne uzasadnienie jeżeli weźmiemy pod uwagę np. spółki skarbu państwa, oddelegowujących takie osoby do podmiotów zależnych (G. Bartkowiak 2003, s. 9).

Natomiast Barbara Kożuch uważa, ze pojęcie menedżer może być utożsamiane ze stanowiskiem kierownik w odniesieniu do konkretnej branży. Za menedżera należy również uważać osobę, która pełni stanowisko kierownicze w administracji publicznej, niezależnie od tego na jakim szczeblu. Działają oni tak by zapewnić odpowiednio wysoki poziom jakości usług. Wykonując swoje zadania powinni kierować się logiką przedsiębiorczości z uwzględnieniem przestrzeni politycznej, w której nie ma dążenia do zysku ekonomicznego, a zaspokajanie potrzeb obywateli w ramach określonego budżetu. Realizując zadania publiczne musi uwzględnić konieczność zapewnienia odpowiedniej jakości usługi, przestrzegać procesów którymi kieruje się administracja publiczna, a swoją pracę oprzeć o zarządzanie strategiczne w ramach samego procesu zarządzania i określonej metodologii działań (B. Kożuch 2004, s. 217-218).

Jednak klasyczna definicja menedżera stworzona przez R.W Griffina postrzega menedżera jako osobę odpowiedzialną za realizację procesu zarządzania. W ramach tego procesu odpowiada on za następujące zadania: planowanie i podejmowanie decyzji, organizowanie, kontrolowanie oraz przewodzenie (R.W. Griffin 2005, s. 7).

Rozwój myśli menedżerskiej

Pojawienie się pojęcie menedżeryzmu w praktyce gospodarczej wywołało wiele oporów. Jednak to dzięki niemu gospodarka i zarządzanie w wielu krajach znacznie się rozwinęło. Przemiany te w swojej tezie podsumował PF. Drucker, który stwierdził, że nie ma krajów biednych; są jedynie źle zarządzane. Spowodowało to również rozwój szkół i kierunków z zakresu biznesu i zarządzania (T. Oleksyn 2019, s. 75).

Według Koźmińskiego koncepcja menedżeryzmu została związana z takimi cechami jak bycie przedsiębiorczym, umiejętności podejmowania inicjatywy oraz zdolności przewidywania skali ryzyka, które ma pomóc zapewnić przyrost korzyści. Menadżeryzm jest już na tyle wszechobecną koncepcją, która znajduje zastosowanie w niemal każdej dziedzinie życia. Prowadzi on do przejęcia roli zarządzania w sposób biurokratyczny czy też nawet roszczeniowy. Dodatkowo autor uważa, że myślenie menedżerskie jest coraz bardziej pożądane również w innych zawodach nie będących związanymi z zarządzaniem (T. Oleksyn 2019, s. 76).

Menedżeryzm może przejawiać się w zasadzie 3 E - economy, effectiveness, efficiency. Jest to pewien rodzaj nacisku na oszczędność wydajność i efektywność i ich podporządkowaniu działaniom w organizacji, tak aby doprowadzić do ich zwiększenia oraz wykorzystania nowych technologii, co ostatecznie ułatwi menedżerom sprawowanie funkcji zarządzania (K. Lisiecka 2009, s. 29).

Zdaniem L. Krzyżanowskiego współczesny menedżeryzm charakteryzuje się (K. Firlej 2016, s. 2):

• obroną efektywności i konkurencyjności,
• ideologią sukcesu oraz
• idealizacją i "ubóstwieniem" pieniądza

Krytyka menedżeryzmu

Autor książki "O podstawach zarządzania inaczej" upatruje w menedżeryzmie jednej z przyczyn degradacji środowiska naturalnego. Sugeruje, iż jeśli nie zostanie zahamowany ilościowy wzrost, a nie rozwój gospodarczy może to skutkować nieodwracalnymi procesami erozji, prowadzącymi do zagłady przyrody, a nawet ludzkości (K. Firlej 2016, s. 2).

Menedżeryzm bywa postrzegany jako zjawisko szkodliwe, ze względu na tendencję do opierania swoich teorii na prawdach absolutnych i pewnikach. Z pragmatycznych zasad czyni cnotę, a kontrola jest postrzegana jako wartość sama w sobie (K. Firlej 2016, s. 12).

Krytyka menedżeryzmu wzrosła jeszcze bardziej na skutek kryzysu ekonomicznego datowanego na 2007 rok. Stwierdzono wówczas, że wynika on ze chciwości, braku poczucia odpowiedzialności i nieodpowiednim zarządzaniem ryzykiem (T. Oleksyn 2019, s. 79).

Obecnie znaczenie menedżerów i pojęcia menedżeryzmu osłabiają pojawiający się na rynku specjaliści. Mimo, że formalnie nie sprawują funkcji kierowniczych to wykonują coraz więcej zadań związanych z zarządzaniem i zarezerwowanych dotychczas jedynie dla menedżerów (T. Oleksyn 2019, s. 79).

Współczesny menedżeryzm

Literatura przedmiotu podaje następujące zasady, które powinny obowiązywać skutecznych menedżerów i odpowiednio wdrożonego menedżeryzmu (L. Wasylkowska 2011, s. 291):

• poszanowanie własnego i cudzego czasu,
• skupienie na otoczeniu zewnętrznym organizacji,
• budowanie środowiska w oparciu o własne zalety,
• koncentracja na kilku głównych dziedzinach,
• podejmowanie skutecznych decyzji,
• tworzenie wizji i umiejętność przekonania do niej innych,
• zdecydowanie w realizacji wizji i celów.

Menedżeryzm — artykuły polecane

Profesjonalizm — Peter Drucker — Paradygmaty zarządzania — Mary Parker Follett — Etyka biznesu — Kapitał ludzki — Efektywność zespołu — Max Weber — Ekonomia społeczna

Bibliografia

• Bartkowiak G. (2003), Skuteczny kierownik - model i jego empiryczna weryfikacja, Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu, Poznań, s. 9
• Drucker P.F. (2008), Concept of the corporation, with the new introduction by the author, Library of Congress, USA, s. 92
• Firlej K. (2016), Menedżeryzm wczoraj i dziś. [w:] Menedżeryzm w rozwoju organizacji, Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kraków, s. 2-12
• Griffin R.W. (2017), Podstawy zarządzania organizacją, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kożuch B. (2004), Przedsiębiorcze zachowania menedżerów publicznych. [w:] M. Juchnowicz (red.), Kapitał ludzki a kształtowanie przedsiębiorczości, Poltext, Warszawa, s. 217-218
• Lisiecka K. (2009), Nowe koncepcje w publicznym zarządzaniu samorządowym. [w:] K. Lisiecka, T. Papaj (red.), Kierunki doskonalenia usług świadczonych przez administrację publiczną, Akademia Ekonomiczna im. Karola Adamieckiego w Katowicach, Katowice, s. 29-40
• Oleksyn T. (2019), Menedżeryzm i menedżerowie po blisko 80 latach, "Prakseologia i Zarządzanie Zeszyty Naukowe TNP", Nr 2/2019, s. 71-79
• Wasylkowska L. (2011), Rola menedżera sportowego w zarządzaniu klubami sportowymi, "Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Finanse, Rynki Finansowe, Ubezpieczenia", NR 46, s. 291

Autor: Anna Tas