Służba zdrowia

Służba zdrowia to zespół osób i instytucji, których zadaniem jest zapewnienie opieki zdrowotnej ludności. Polska służba zdrowia oparta jest na modelu ubezpieczeniowym. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, gwarantuje prawo do ochrony zdrowia (M. Soroko 2013, s. 1).

Według Światowej Organizacji Zdrowia, nadrzędne cele systemu opieki zdrowotnej skupiają się na następujących elementach (A. Mądrala 2013, s. 9):

• stałej poprawie statusu zdrowotnego społeczeństwa inaczej zdrowia populacji
• zaspokajaniu potrzeb pacjentów, korzystających z usług oferowanych przez system opieki zdrowotnej
• zapewnieniu finansowania w zakresie opieki zdrowotnej

TL;DR

Artykuł opisuje strukturę i finansowanie służby zdrowia w Polsce. Ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia jest głównym źródłem finansowania. Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej odgrywa kluczową rolę w systemie i może skierować pacjenta do poradni specjalistycznej lub szpitala. Służba zdrowia powinna być zbudowana zgodnie z zasadami pomocniczości, powszechności, solidarności, równości pacjentów, równości podmiotów, pluralizmu oraz innowacyjności.

Służba zdrowia - struktura

W strukturze systemu opieki zdrowotnej możemy wyróżnić następujące kategorie uczestników (M. Soroko 2013, s. 3):

• świadczeniobiorcy czyli pacjenci
• Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ) czyli instytucja ubezpieczenia zdrowotnego pełniąca rolę płatnika
• organy kontroli i nadzoru- Państwowa Inspekcja Sanitarna, Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna, Rzecznik praw pacjenta
• Ministerstwo Zdrowia, którego zadaniem jest wytyczanie kierunków polityki zdrowotnej kraju. Posiada ono również uprawnienia kontrolne.

Służba zdrowia- źródła finansowania

Ubezpieczenie zdrowotne w Narodowym Funduszu Zdrowia (NFZ), stanowi główne źródło finansowania systemu opieki zdrowotnej. Obowiązkowa składka ubezpieczeniowa wynosząca 9% (7,75% odliczane jest od podatku dochodowego, 1,25% pokrywa ubezpieczony) dochodów osobistych, płacona przez obywateli odprowadzana jest do instytucji ubezpieczenia zdrowotnego (NFZ).

Z budżetu Ministerstwa Zdrowia a więc z budżetu państwa, finansowane są niektóre świadczenia wysokospecjalistyczne. Od 1 stycznia 2007 roku z tego właśnie źródła, opłacane jest również w całości przedszpitalne ratownictwo medyczne - pogotowie ratunkowe.

Źródłem finansowania służby zdrowia są także ubezpieczenia indywidualne w instytucjach komercyjnych. W tej formie finansowania, odpłatności za koszty leczenia w całości pokrywa ubezpieczyciel. Ustalone poprzez wartość dobrowolnego ubezpieczenia, kwoty refundacji w całości lub częściowo mogą pokrywać wartość rzeczywistych kosztów leczenia (M. Soroko 2013, s. 4).

Udzielanie świadczeń zdrowotnych

Lekarz podstawowej opieki zdrowotnej, będący najczęściej lekarzem specjalistą medycyny rodzinnej, stanowi podstawowe ogniwo systemu. Jest on odpowiedzialny za stan zdrowia, zapisanych do niego pacjentów. W przypadku, gdy pacjent wymaga leczenia specjalistycznego, lekarz rodzinny wydaje skierowanie do poradni specjalistycznej lub szpitala. Wizyta w poradni ginekologiczno - położniczej, okulistycznej, onkologicznej, psychiatrycznej, skórno - wenerologicznej czy stomatologicznej, nie wymaga skierowania. Osoby chore na gruźlicę, zakażone wirusem HIV, uzależnione od alkoholu, środków odurzających i substancji psychotropowych - w zakresie lecznictwa odwykowego, również nie są zobligowane do posiadania skierowania (M. Soroko 2013, s. 6).

Służba zdrowia - pożądane cechy

Służba zdrowia powinna być zbudowana zgodnie z zasadami, które wynikają z kultury oraz systemu wartości panującego w Polsce a także zgodnie z Konstytucją RP oraz wybranymi regulacjami prawnymi. Do wspomnianych zasad zalicza się następujące (A. Mądrala 2013, s. 9):

• zasada pomocniczości - ustanowiona w Konstytucji RP oraz traktatach stanowiących Wspólnotę Europejską zakłada, że instytucje państwowe nie mają prawa do ingerowania w sprawy, z którymi jednostki mogą poradzić sobie same. Ingerują natomiast tam gdzie ich pomoc jest niezbędna w takiej skali, która jest wymagana do pomyślnego rozwiązania problemu.
• zasada powszechności - system opieki zdrowotnej, a szczególnie ubezpieczeń zdrowotnych, powinien dążyć do zaangażowania wszystkich mieszkańców Polski. Oznacza to nałożenie na jednostki obowiązku przekazywania pieniędzy na jego utrzymanie.
• zasada solidaryzmu - ponoszone na rzecz służby zdrowia przez mieszkańców koszty powinny być proporcjonalne do uzyskiwanych dochodów, natomiast możliwości korzystania ze świadczeń zdrowotnych proporcjonalne do istniejących potrzeb.
• zasada równości pacjentów - wynika ona z Konstytucji RP i oznacza równość wszystkich pacjentów wobec prawa oraz dostępie do świadczeń zdrowotnych, które są finansowane ze świadczeń publicznych.
• zasada równości podmiotów - w systemie publicznym usługi zdrowotne powinny być traktowane równo, jako usługi ogólnego przeznaczenia, dostępne dla wszystkich obywateli.
• zasada pluralizmu - aby zaspokoić zróżnicowane potrzeby zdrowotne ludności, system opieki zdrowotnej powinien posiadać zróżnicowaną ofertę.
• zasada innowacyjności i plastyczności rozwoju - nowe formy świadczenia usług zdrowotnych, rozwój nowych produktów oraz wprowadzanie nowych rozwiązań organizacyjnych powinny być wspomagane i napędzane do rozwoju przez system opieki zdrowotnej.

Oprócz opisanych powyżej zasad warto również wspomnieć o regule przyzwoitej legislacji czy polityce zdrowotnej opartej na dowodach.

Służba zdrowia — artykuły polecane

Fundusze celowe — Opieka medyczna — Pomoc społeczna — Subwencja — Opłata skarbowa — Organizacja non-profit — Kasa chorych — Zadania publiczne gminy — Opieka społeczna

Bibliografia

• Drabek M., Merecz D., Mościcka A. (2007). Skala narażenia na agresję w miejscu pracy pracowników służby zdrowia i sektora usług, "Medycyna pracy, Instytut Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera w Łodzi"
• Krakowińska E. (2006), Analiza wydatków na ochronę zdrowia w Polsce i w wybranych krajach Unii Europejskiej, Wydział Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego
• Leśniowska J. (2005), Problem migracji polskiej kadry medycznej, Polityka Społeczna, Nr 4
• Mądrala A. (2013). System ochrony zdrowia w Polsce, Akademia Zdrowia 2030
• Soroko M. (2013), Służba zdrowia w Polsce, Program Uczenie się przez całe życie

Autor: Kamila Basiaga