Przepadek

Przepadek w Polsce instytucja prawa karnego sui generis (przed 1 lipca 2015 środek karny) o charakterze represyjno-prewencyjnym polegająca na przejściu własności określonych przedmiotów powiązanych w pewien sposób z popełnionym przestępstwem na Skarb Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

Do środków karno-zapobiegawczych za przestępstwa skarbowe zaliczamy przepadek przedmiotów oraz przepadek korzyści majątkowych. Przepadek przedmiotów przestępstwa lub wykroczenia skarbowego obejmuje jedynie przedmioty materialne, mające fizyczną postać.

TL;DR

Przepadek w Polsce to instytucja prawa karnego polegająca na przejęciu własności przedmiotów związanych z przestępstwem na rzecz Skarbu Państwa. Przepadek obejmuje przedmioty materialne użyte lub pochodzące z przestępstwa. Ma na celu zapobieganie ponownemu wykorzystaniu przedmiotów i praniu brudnych pieniędzy. Przedmioty mogą być sprzedane lub zniszczone, a koszty ponosi sprawca. Przepadkiem mogą być również korzyści majątkowe. Interwenient może zgłosić roszczenie do przedmiotów podlegających przepadkowi.

Przepadek przedmiotów

Przepadek przedmiotów obejmuje:

• przedmiot pochodzący bezpośrednio z przestępstwa skarbowego,
• narzędzie lub inny przedmiot stanowiący mienie ruchome, które służyło lub było przeznaczone do popełnienia przestępstwa skarbowego,
• opakowanie oraz przedmiot połączony z przedmiotem przestępstwa skarbowego w taki sposób, że nie można dokonać ich rozłączenia bez uszkodzenia któregokolwiek z tych przedmiotów,
• przedmiot, którego wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione. (art. 29 Kodeksu karnego skarbowego)

Celem przepadku przedmiotów jest pozbawienie sprawcy przedmiotów pochodzących bezpośrednio z czynu zabronionego (np. przemycanych towarów). Przepadek przedmiotów jest narzędziem głównie prewencyjnym - by zapobiegać ponownemu wykorzystaniu przedmiotów użytych do popełnienia wykroczenia. Ideą jest również zapobieganie praniu brudnych pieniędzy, tak by obrót gospodarczy, polegający głównie na obiegu pieniądza, opierał się na legalnych i przejrzystych źródłach dochodów.(K. Nitkowski, 2014, s. 74-76; art. 299 Kodeksu karnego)

Przedmioty objęte przepadkiem są najczęściej sprzedawane, a kwota ze sprzedaży kierowana jest na konto Skarbu Państwa. Sąd może jednak orzec zniszczenie w części lub całości przedmiotów, których sprzedaż jest uniemożliwiona lub zabroniona dopuszczenia do obrotu w danym kraju (np. napoje alkoholowe). (art. 31 § 5 k.k.s.)

Sprawca czynu zabronionego ponosi koszty zniszczenia przedmiotów (art. 31 § 7 k.k.s.). W przypadku zgubienia lub zniszczenia przedmiotów użytych do popełnienia wykroczenia, sąd orzeka karę, która będzie ściągnięta od sprawcy, a jej wysokość będzie stanowiła równowartość lub wartość przybliżoną pieniężnej wartości przepadku przedmiotów. (art. 32 § 1,2 k.k.s.)

Współwinni popełnienia przestępstwa odpowiadają solidarnie za uiszczenie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów.

Przepadkiem objęte są także opakowania oraz przedmioty połączone z przedmiotem przestępstwa skarbowego. Ewentualne odłączanie przedmiotów mogłoby mieć działanie destrukcyjne i doprowadzić do zniszczenia przedmiotu, zniszczyć jego wartość lub przydatność, a tym samym doprowadzić do spadku interesów finansowych Skarbu Państwa (J. Skorupka, T. Oczkowski, V. Konarska-Wrzosek, 2010, s. 118)

Przepadek przedmiotów obejmuje także przedmioty, które zostały wykorzystane do popełnienia przestępstwa, a które nie są własnością sprawcy popełnionego czynu. Przepadku przedmiotów będących cudzą własnością sąd nie orzeka jedynie w sytuacji, gdy sprawca uzyskał je w drodze przestępstwa lub wykroczenia (Art. 31 § 2 k.k.s.; art. 299 § 7 k.k.)

Przepadek korzyści majątkowych

Korzyść majątkowa definiowana może być jako wzrost wartości aktywów lub spadek wartości pasywów, np. uzyskanie prawa majątkowego, nieruchomości, zwolnienie z długu.

Kodeks karny skarbowy stanowi, że przepadek przedmiotów, przepadek korzyści majątkowych lub ściągnięcie wartości przepadku może stanowić podstawę do złagodzenia wymiaru kary za popełnienie przestępstwa skarbowego (Art. 36 § 1 k.k.s.). W przypadku przestępstw skarbowych można samoistnie orzec przepadek przedmiotów lub ściągnięcie równowartości pieniężnej przepadku przedmiotów (Art. 19 § 1 k.k.s.)

Przepadku nie orzeka się, jeżeli korzyść majątkowa lub jej równowartość podlega zwrotowi innemu podmiotowi.

Interwenient

Interwenient jest to podmiot, który, nie będąc podejrzanym lub oskarżonym w postępowaniu w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe, zgłosił w tym postępowaniu roszczenie do przedmiotów podlegających przepadkowi (art. 53 § 41 k.k.s.). Prawo do interwencji posiada właściciel zagrożony przepadkiem przedmiotu, a także posiadacz samoistny lub zależny danego przedmiotu (J. Skorupka, T. Oczkowski, V. Konarska-Wrzosek, 2010, s. 348). Interwenient zgłaszać może interwencję w sposób pisemny lub ustny do protokołu. (art. 127 § 1 k.k.s.)

Przepadek — artykuły polecane

Podatek od sprzedaży — Zobowiązanie podatkowe — Obowiązek podatkowy — Podatek — Podstawa opodatkowania — Oszustwo — Unikanie opodatkowania — Podatek od dochodów kapitałowych — Przychody

Bibliografia

• Bryk J. (2014) Przestępstwa skarbowe, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Policji w Szczytnie
• Bunikowski D. (2006) Przepadek korzyści z przestępstwa - ujęcie kryminologiczne i historycznoprawne, Wydawnictwo UMK
• Ferenc-Szydełko E. (2008), Prawo prasowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Melezini M. (red.) (2010) Kary i środki karne Poddanie sprawcy próbie, Instytut Nauk Prawnych PAN
• Nitkowski K. (2014), Przestępstwa w obrocie gospodarczym, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Skorupka J., Oczkowski T., Konarska-Wrzosek V. (2010), Prawo i postępowanie karne skarbowe, Wolters Kluwer, Warszawa
• Ustawa z dnia 10 września 1999 r. Kodeks karny skarbowy. Dz.U. 1999 nr 83 poz. 930
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny. Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553

Autor: Magdalena Rzepiszczak

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.