Postępowanie sądowoadministracyjne i administracyjne

Postępowanie administracyjne - regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych podejmowanych przez organy administracji publicznej i inne podmioty postępowania w celu rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej w formie decyzji administracyjnej, jak i ciąg czynności podjętych w celu weryfikacji decyzji administracyjnych.

Wyróżniamy dwa rodzaje postępowania administracyjnego:

• ogólne (regulowane przepisami kodeksu postępowania administracyjnego w działach I, II, IV i IX; większość spraw rozstrzygana jest w drodze decyzji administracyjnych, np: sprawy budowlane, geodezyjne, wodne),
• szczególne (regulowane jest w znacznej części przez przepisy kodeksowe lub pozakodeksowe (np. sprawy podatkowe, celne, udzielania patentów), (Kmiecik R. Z. 2014, s. 37)

Wyróżniamy dwa tryby postępowania administracyjnego:

• postępowanie główne (toczy się przed organem I i II instancji)
• nadzwyczajne (weryfikujące poprawność decyzji wydanej w trakcie postępowania głównego)

W postępowaniu głównym oraz w postępowaniach nadzwyczajnych wyróżniamy trzy stadia:

1. Stadium wstępne (obejmuje czynności wszczęcia postępowania oraz czynności procesowe mające na celu zbadanie dopuszczalności wszczęcia postępowania),
2. Stadium postępowania wyjaśniającego (obejmuje ciąg czynności procesowych, których celem jest ustalenie stanu faktycznego sprawy, dającego podstawę do zastosowania normy prawa materialnego),
3. Stadium podjęcia decyzji (rozstrzygającej sprawę indywidualną konkretnej osoby, czyli sprawę będącą przedmiotem postępowania).

Zasady ogólne postępowania administracyjnego - są to pewne przewodnie normy tego postępowania, uznane za takie przez ustawodawcę i wyodrębnione w rozdziale 2, w art. 6-16 działu I Kodeksu postępowania administracyjnego. "Wśród zasad ogólnych wyróżnia się zasady przesądzające o modelu danego postępowania (np. oficjalność - dyspozycyjność, orzekanie na podstawie prawdy obiektywnej - orzekanie na podstawie prawdy formalnej, swobodna ocena dowodów - legalna ocena dowodów, pisemność - ustność, dwuinstancyjność - jednoinstancyjność) oraz zasady będące wytycznymi działania dla organów, przed którymi toczy się dane postępowanie.

Funkcje zasad ogólnych przejawiają się w czterech płaszczyznach:

• gwarancji procesowych,
• stosowania prawa,
• wykładni prawa,
• tworzenia norm prawnych". (Kmiecik R. Z. 2014, s. 46-48)

Postępowanie sądowoadministracyjne

Postępowanie sądowoadministracyjne - regulowany przez prawo procesowe ciąg czynności procesowych sądu administracyjnego i innych podmiotów tego postępowania, podjętych w celu rozstrzygnięcia sporu o zgodność z prawem działania bądź zaniechania działania przez organ wykonujący administrację publiczną.

Wyróżniamy trzy rodzaje postępowania sądowoadministracyjnego:

• ogólne (rozpoznaje skargi na działanie lub bezczynność organów; skargi na decyzje, postanowienia, na inne akty prawa miejscowego),
• odrębne (rozpoznaje się spory o właściwość między jednostkami samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi, a także spory kompetencyjne między organami tych jednostek a organami administracji rządowej),
• pomocnicze (w sprawie nałożenia grzywny, postępowanie w razie zaginięcia lub zniszczenia akt i postępowanie w sprawie wyjaśnienia przepisów prawnych, których stosowanie powoduje rozbieżności w orzecznictwie sądów administracyjnych.

Zasady ogólne postępowania sądowoadministracyjnego:

• Zasada dostępu do sądu,
• Zasada dwuinstancyjności,
• Zasada legalności,
• Zasada pisemności,
• Zasada równości stron,
• Zasada udzielania pomocy stronom,
• Zasada jawności,
• Zasada ekonomii procesowej,
• Zasada oficjalności i dyspozycyjności (Kmiecik Z. R. 2014, s. 314-320)

Zasady postępowania administracyjnego i sądowoadministracyjnego

1. Zasada legalności (praworządności),
2. Zasada prawdy obiektywnej,
3. Zasada uwzględniania z urzędu interesu społecznego i słusznego interesu obywateli,
4. Zasada swobodnej oceny dowodów,
5. Zasada budowania zaufania uczestników postępowania do władzy publicznej,
6. Zasada udzielania informacji prawnej i faktycznej,
7. Zasada czynnego udziału w postępowaniu administracyjnym,
8. Zasada przekonywania,
9. Zasada szybkości i prostoty postępowania,
10. Zasada ugodowego załatwiania spraw,
11. Zasada formy utrwalania czynności postępowania,
12. Zasada dwuinstancyjności postępowania administracyjnego,
13. Zasada sądowej kontroli decyzji administracyjnych,
14. Zasada trwałości decyzji administracyjnej ostatecznej.

• W tym postępowaniu biorą udział zawsze dwie strony: skarżący i organ administracji.
• Może być ono wszczęte jedynie na podstawie złożonej skargi przez skarżącego.
• Osoby uprawnione do wniesienia skargi to: strona postępowania administracyjnego, Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO) i prokurator.
• Skargę należy złożyć na piśmie za pośrednictwem organu administracji, którego działanie lub zaniechanie jest jej przedmiotem, w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji. Termin wynosi 6 miesięcy, gdy skargę wnosi prokurator lub Rzecznik Praw Obywatelskich.
• Postępowanie to jest dwuinstancyjne, w pierwszej instancji orzekają Wojewódzkie Sądy Administracyjne (WSA), natomiast w drugiej Naczelny Sąd Administracyjny (NSA).

Postępowanie sądowoadministracyjne i administracyjne — artykuły polecane

Postępowanie administracyjne — Postępowanie karne — Sąd administracyjny — Postępowanie sądowe — Rzecznik Praw Obywatelskich — Wymiar sprawiedliwości — Funkcjonariusz publiczny — Interes prawny — Decyzja administracyjna

Bibliografia

• Adamiak B. (2016), Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne,14. wydanie, Wydawnictwo Wolters Kluwer, Warszawa
• Dolecki H. (2013), Postępowanie cywilne. Zarys wykładu, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa
• Federczyk W. (2013), Postępowanie administracyjne, 3.wydanie, Wydawnictwo C.H.Beck, Warszawa
• Gnela B. (red.) (2005), Podstawy prawa dla ekonomistów, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, Kraków
• Grzegorczyk T. (2001), Polskie postępowanie karne, Wydawnictwo LexisNexis, Warszawa
• Kmiecik R. Z. (2014), Postępowanie administracyjne, postępowanie egzekucyjne w administracji i postępowanie sądowoadministracyjne, 3. wydanie, Wydawnictwo Lex a Wolters Kluwer, Warszawa
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Ochendowski E. (2004), Prawo administracyjne, Wydawnictwo Dom organizatora, Toruń
• Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego Dz.U. 1960 Nr 30 poz. 168
• Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego. Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego. Dz.U. 1997 nr 89 poz. 555

Autor: Aleksandra Stachura, Małgorzata Zawartka, Natalia Hulbój

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.