Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze

Środowisko przyrodnicze jest źródłem różnych dóbr materialnych, powstałych w wyniku pracy produkcyjnej człowieka z przekształconych tworów przyrody. Oprócz tego, dzięki temu, że potrafimy dostrzec jej piękno jest dla nas źródłem przeżyć duchowych i intelektualnych. Bezpośrednio łączy się z ruchem turystycznym. Uprawiając turystykę, korzystając z dóbr przyrody (rzeki, jeziora, morza, pola, lasy, góry), które decydują o atrakcyjności podróży odnajdujemy w środowisku przyrodniczym różnorodne korzyści, wartości potrzebne w życiu. Kontakt z przyrodą jest także sposobem na zagospodarowanie wolnego czasu. Uczestnictwo w turystyce ma przypominać o tym, że należy dbać o środowisko przyrodnicze i je chronić.

TL;DR

Turystyka ma zarówno negatywny, jak i pozytywny wpływ na środowisko przyrodnicze. Negatywne skutki to m.in. zmiany w krajobrazie, degradacja terenów leśnych, wyczerpywanie zasobów wodnych, zanieczyszczenie wody i powietrza, oraz niszczenie różnorodności biologicznej. Pozytywny wpływ turystyki obejmuje ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturalnego, ekonomiczne i społeczne korzyści dla lokalnych społeczności, zwiększenie świadomości ekologicznej wśród turystów i tworzenie rezerwatów i parków narodowych. Konieczne jest zachowanie harmonii między turystyką a środowiskiem przyrodniczym, aby chronić i odnawiać przyrodę.

Negatywny wpływ turystyki

Postęp naukowo-techniczny, procesy uprzemysłowienia, niezrównoważony rozwój turystyki, nieprawidłowe zarządzanie nią, nadmierna koncentracja ruchu turystycznego, źle zlokalizowana baza turystyczna, brak kultury turystycznej wywołują de gradotwórcze skutki w środowisku przyrodniczym. Do negatywnych skutków turystyki zaliczamy:

1. Zmiany w krajobrazie, które wynikają z budowy nowych hoteli i infrastruktury transportowej,
2. Degradacja terenu oraz zniszczenia obszarów leśnych, przez wykorzystywania ziemi na budowę hoteli i innych miejsc zakwaterowania, które wymagają ogromnej powierzchni,
3. Wyczerpywanie zasobów wodnych przez zużywanie dużej ilości wody dla potrzeb turystyki, np. prowadzenie hoteli i innych miejsc zakwaterowania, a także do osobistego użytku turystów,
4. Zanieczyszczenie wody przez zużywanie wody, czego skutkiem jest wzrost ilości odprowadzanych ścieków,
5. Duże zużywanie zasobów środowiska, np. intensywne wyręby lasów w celu pozyskania drewna, duży pobór piasków,
6. Obciążenie środowiska z powodu zużywania ogromnej ilości energii,
7. Zwiększona produkcja odpadów przez eksploatacją obiektów oraz urządzeń turystycznych,
8. Nasilenie synantropizacji zwierząt,
9. Niszczenie różnorodności biologicznej,
10. Niszczenie roślin i erozja gleby, które są głównie wywoływane funkcjonowaniem obozowisk i intensywnym ruchem na szlakach turystycznych
11. Erozja gleby, co zwiększa niebezpieczeństwo występowania lawin oraz osunięć ziemi,
12. Zakłócanie spokoju zwierząt,
13. Szkody w świecie zwierząt,
14. Zanieczyszczenie powietrza, które jest wywoływane emisją ze źródeł komunikacyjnych, np. przez transport drogowy, lotniczy i kolejowy,
15. Transport turystów do miejsca docelowego podróży, tutaj bardzo ważne są sprawne węzły komunikacyjne, które przyjmujące jak największą liczbę turystów w jak najkrótszym czasie. Budowane są więc nowe lotniska, dworce kolejowe, porty, dworce autobusowe, drogi lądowe,
16. Erozja nadmorska, która jest skutkiem, np. rozwoju przystani co przekształca linie brzegowe,
17. Zakłócanie funkcjonowania siedlisk wodnych, np. niespokojne ptactwo wodne, niszczenie roślin wodnych,
18. Zakłócanie życia nietoperzy w jaskiniach i niszczenie roślinności naskalnej.

Pozytywny wpływ turystyki

W związku ze spiętrzeniem się skutków turystyki nieprzyjaznych środowisku przyrodniczemu należy uświadomić sobie jak ważne jest zachowanie harmonijnych stosunków między człowiekiem a przyrodą. Dlatego, aby przeciwstawić się turystyce twardej, czyli masowej, która narusza stan równowagi w przyrodzie i nie zważa na wymogi środowiska utworzono koncepcję rozwoju turystycznego przyjaznego środowisku. Jej podstawę stanowi ekoturystyka, czyli forma podróżowania związana ze środowiskiem przyrodniczym, forma aktywnego zwiedzania obszarów przyrodniczych, zawierająca elementy edukacji ekologicznej, przyczyniająca się do ochrony środowiska. Dzięki koncepcji ekorozwoju możemy wymienić kilka pozytywnych skutków turystyki:

1. Zapewnienie harmonii ekosystemów przyrodniczych i odrębności kulturowej lokalnych społeczności, ochrona tradycji i zwyczajów, kreowanie wrażliwości na sprawy przyrody,
2. Źródło środków finansowych przeznaczonych na ochronę dziedzictwa przyrodniczego i kulturalnego (pobieranie opłat za wstępy do parków, sprzedaż pamiątek, przewodników, fundusze przekazywane przez biura podróży).
3. Źródło korzyści ekonomiczno - społecznych ludności miejscowej,
4. Zwiększenie świadomości ekologicznej wśród turystów, zwiększanie poparcia społecznego dla terenów chronionych. angażowanie turystów w działanie na rzecz ochrony środowiska, wspieranie programów ochronnych, wydawanie broszur informacyjno-edukacyjnych,
5. Ustalenie granic zagospodarowania obszarów dzikich, wyznaczanie szlaków do poruszania się, wprowadzanie technologii proekologicznych, określanie dopuszczalnych emisji zanieczyszczeń wody, powietrza,
6. Tworzenie rezerwatów, parków narodowych.

Korzyści i koszty turystyki pokazują, że konieczność ochrony i odnowy środowiska przyrodniczego jest oczywista. Z roku na rok zauważamy znaczny wzrost turystyki, postęp cywilizacyjny, nadmierna eksploatacja przyrody, która jest nieodłącznym elementem turystyki przyczynia się do niszczenia terenów bogato wyposażonych przez naturę, tym samym prowadzi do niszczenia samej idei turystyki.

Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze — artykuły polecane

Różnorodność biologiczna — Turystyka zrównoważona — Miasto — Walory turystyczne — Funkcje turystyki — Transport wodny — Konsekwencje rozwoju turystyki — Turystyka alternatywna — Turystyka morska

Bibliografia

• Bogdanowicz P. (2005), Turystyka a świadomość ekologiczna, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń
• Cymańska-Garbowska B., Steblik-Wlaziak B. (2014), Podstawy turystyki, WSiP, Warszawa
• Gaworecki W. (2010), Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa
• Gołembski G. (2002). Kompedium wiedzy o turystyce, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa-Poznań
• Hurkała W. (2008), Rozwój turystyki w parkach narodowych. Turystyka zrównoważona i ekoturystyka, PTTK, Warszawa
• Kiryluk H., Borkowska-Niszczota M. (2009), Wpływ turystyki na środowisko przyrodnicze w opinii turystów Biebrzańskiego Parku Narodowego. Politechnika Białostocka, Białystok
• Zaręba D. (2010), Ekoturystyka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Agnieszka Madej, Paulina Paletko