Polityka regionalna Unii Europejskiej

Polityka regionalna to jedna z podstawowych polityk Wspólnoty Europejskiej. Jej celem jest harmonijny rozwój Unii, a więc niwelowanie różnic (osiąganie spójności) między poszczególnymi regionami Wspólnoty pod względem rozwoju społeczno-gospodarczego. Działania podejmowane w ramach polityki regionalnej dążą do poprawy konkurencyjności regionów słabych, niedoinwestowanych, oraz obszarów "cofającego się przemysłu". Polityka regionalna określana jest również mianem polityki strukturalnej lub polityki spójności społeczno-gospodarczej.

Geneza

• 1957 - w preambule do Traktatu Rzymskiego znalazł się fragment stanowiący, iż państwa członkowskie pragną wzmocnić jedność gospodarek oraz zabezpieczyć harmonijny rozwój poprzez redukowanie zróżnicowań istniejących pomiędzy regionami. Stanowiło to jednak tylko wstępną deklarację i nie zobowiązywało Wspólnoty do prowadzenia wspólnej polityki regionalnej. Znamienne było jednak to, iż w wyniku postanowień Traktatu powstał Europejski Fundusz Społeczny (ESF).
• 1968 - powołanie Dyrekcji Generalnej do spraw Polityki Regionalnej, której działalność przyczyniła się do stworzenia koncepcji wspólnotowej polityki rozwoju regionalnego.
• 1972 - Szczyt w Paryżu, podczas którego nadano "wymiar regionalny" dwóm funduszom budżetowym: Europejskiemu Funduszowi Społecznemu oraz Europejskiemu Funduszowi Orientacji i Gwarancji Rolnej (EFOiGR). Ustalono zasady utworzenia specjalnego funduszu regionalnego, który ostatecznie powstał w 1975 roku jako Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR).
• 1986 - Jednolity Akt Europejski, który wprowadził do TWE Tytuł V: "Spójność gospodarcza i społeczna". Zawarto w nim deklarację, co do zmniejszania rozpiętości w rozwoju regionów. W świetle jego postanowień podstawowym instrumentem osiągania spójności miała stać się polityka regionalna finansowana z funduszy strukturalnych i działań podejmowanych za pośrednictwem Europejskiego Banku Inwestycyjnego.
• 1988-1993 - reforma funduszy strukturalnych. EFRR, EFS i EFOiGR zostały skoordynowane na podstawie jednolitych reguł, znacznie zwiększono również ich budżety. W 1988 roku określono nowe zasady i cele polityki regionalnej Wspólnoty, a także zasady wieloletniego programowania (miały to być okresy sześcioletnie). Pierwszym okresem programowania były lata 1989-1993. Jednocześnie przyjęto, że klasyfikacja regionów ubiegających się o pomoc dokonywana będzie w oparciu o tzw. system klasyfikacji NUTS. W wyniku reform wprowadzono nowe instrumenty do polityki regionalnej: Inicjatywy Wspólnotowe oraz Finansowy Instrument Orientacji Rybołówstwa.
• 1993 - wejście w życie Traktatu z Maastricht. Na jego mocy wprowadzono przepisy, zgodnie z którymi jednym z najważniejszych celów Unii Europejskiej jest dążenie do spójności gospodarczej i społecznej. Powołano do życia Komitet Regionów, któremu powierzono szerokie kompetencje w zakresie reprezentacji interesów poszczególnych regionów. Utworzono Fundusz Spójności.
• 1999 - Szczyt w Berlinie. Zatwierdzono nowy dokument dotyczący rozwoju polityki regionalnej - Agenda 2000. W jego ramach liczba celów polityki regionalnej została zredukowana z sześciu do trzech. Zmniejszono także listę Inicjatyw Wspólnotowych z 13 do 4.

Źródła finansowania polityki regionalnej w latach 2007-2013

Działania w ramach polityki regionalnej podejmowane są dzięki finansowemu wsparciu pochodzącemu głównie z:

• Dwóch funduszy strukturalnych (Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz Europejskiego Funduszu Społecznego),
• Funduszu Spójności,
• Europejskiego Banku Inwestycyjnego.

Polityka regionalna Unii Europejskiej — artykuły polecane

Traktat Rzymski — Filary Unii Europejskiej — Europejska Wspólnota Gospodarcza — Unia Europejska — Europejski System Walutowy — Europejski Fundusz Spójności — Wspólnoty europejskie — Jednolity Akt Europejski — Traktat z Maastricht

Bibliografia

• Głąbicka K., Grewiński M. (2003), Europejska Polityka Regionalna, Elipsa, Warszawa
• R. Poździk, Fundusze unijne: zasady finansowania projektów ze środków unijnych w Polsce w latach 2007-2013, Oficyna Wydawnicza "Verba", Lublin 2008, s. 14-18
• T. G. Grosse, Polityka regionalna Unii Europejskiej i jej wpływ na rozwój gospodarczy: przykład Grecji, Włoch, Irlandii i wnioski dla Polski, Wydawnictwo ISP, Warszawa 2000, s. 7

Autor: Laura Oramus