Model

Model to układ założeń przyjmowanych w danej nauce w celu ułatwienia rozwiązania danego problemu badawczego. Jest to hipotetyczna konstrukcja myślowa, będąca uproszczonym obrazem badanego fragmentu rzeczywistości, w którym pomija się elementy nieistotne dla danego celu. Modele wprowadza się do nauki ze względu na ich przydatność w trakcie budowania teorii naukowej. Modele służą do zmniejszania złożoności rozpatrywanych zjawisk w stopniu umożliwiającym ich poznanie.

Modele ułatwiają zrozumienie zjawisk przeszłych i umożliwiają przewidywanie zjawisk przyszłych. Szczególne znaczenie dla współczesnej nauki mają modele matematyczne, czyli opisy obiektów w języku matematyki i logiki formalnej. Modele są również konstrukcją hipotetyczną obejmującą układ założeń przyjętych w nauce społecznej, jaką jest ekonomia. Jej celem jest uchwycenie najistotniejszych cech i zależności występujących w danym procesie ekonomicznym.

TL;DR

Model to hipotetyczna konstrukcja myślowa, która upraszcza rzeczywistość w celu ułatwienia jej zrozumienia i badania. Modele mogą być fizyczne lub abstrakcyjne, takie jak modele liczbowe, logiczne i graficzne. Istnieją też inne rodzaje modeli, takie jak modele teoretyczne, realne, semantyczne, przyszłościowe i socjologiczne. W ekonomii modele mają szerokie zastosowanie, w tym modele matematyczne, ekonometryczne i statystyczne.

Klasyfikacja modeli

Najbardziej znaną klasyfikacją modeli jest podział na fizyczne i abstrakcyjne. Modele fizyczne przedstawione są za pomocą pewnych obiektów fizycznych (np. mechanicznych, elektronicznych, hydraulicznych). Modele abstrakcyjne wyrażone są w pewnym języku i w zależności od tego wyróżnia się:

• modele liczbowe - zapisane za pomocą wzorów,
• modele logiczne - zapisane za pomocą wyrażeń logicznych,
• modele graficzne - zapisane w postaci wykresów, diagramów, rysunków.

Model graficzny umożliwia przedstawienie położenia przestrzennego kształtu, oraz relacji tego kształtu z innymi obiektami. Wyróżnia się cztery kryteria wymiarowe:

1. 0-D wymiarowe - którego odzwierciedleniem jest punkt
2. 1-D wymiarowe - którego odzwierciedleniem jest linia
3. 2-D wymiarowe - którego odzwierciedleniem jest obszar płaski
4. 3-D wymiarowe - którego odzwierciedleniem jest przestrzenna bryła

Inne rodzaje modeli

• modele teoretyczne (nominalne)

Model polega na zbudowaniu pewnej hipotezy będącej uproszczonym obrazem badawczym, pewnego typu skrótem myślowym, badanego przez nas obiektu, bądź badanej przez nas sytuacji.We wzorcu teoretycznym stopniowo eliminuje się cechy, relacje oraz pozostałe drugorzędne elementy. Model teoretyczny (nominalny) wprowadza się głównie w celu stworzenia teorii naukowej.

• modele realne

Model realny określa przedmiot lub układ przedmiotów (jednakże mogą to być zdarzenia lub układy zdarzeń), które spełniają założenia pewnej, już istniejącej tezy bądź teorii. Model określa się często mianem realizacji lub interpretacji. Można go również zdefiniować jako przedmioty lub zdarzenia/sytuacje dostatecznie podobne do układu badanego, ale prostsze i łatwiej dostępne badaniom. Ważnym aspektem w modelu realnym jest idealizacja i konkretyzacja.

• modele semantyczne

Model semantyczny to logiczne odzwierciedlenie, czyli odtworzenie/interpretacja danej teorii w postaci układu (dziedziny) przedmiotów opisywanego istotnie przez daną teorie.

• modele przyszłości

Model przyszłości to socjologiczny obraz prawdopodobnego rozwoju społeczeństwa, sporządzony dla danego okresu na podstawie prognoz dotyczących różnych dziedzin rzeczywistości.

• modele socjologiczne

Model socjologiczny to uproszczony opis odnoszący się do rzeczywistości społeczeństwa lub jego wycinków ważnych dla badań socjologicznych w danym zakresie.

Zastosowanie modeli w ekonomii

Model zawsze upraszcza rzeczywistość, ale uproszczenie to nie może przekroczyć pewnych granic. Wnioski wyciągane na podstawie rozpatrywanych modeli są tym bardziej użyteczne, im bardziej model jest adekwatny do rzeczywistości. Modele znalazły szerokie zastosowanie w naukach ekonomicznych. Dotyczy to głównie modeli abstrakcyjnych. Najszersze zastosowanie znalazły modele liczbowe, a wśród nich:

• model programowania matematycznego - pozwalający wyszukać najlepsze rozwiązania,
• model ekonometryczny - przedstawiający zależności między danymi wielkościami ekonomicznymi,
• model statystyczny - sformułowany w postaci równań lub układów równań.

Przypisy

Model — artykuły polecane

Analiza systemowa — Ekonometria — Przedmiot badań — Metoda — Pytanie badawcze — Hipoteza — Wnioskowanie statystyczne — Statystyka — Socjologia

Bibliografia

• Bek-Gaik B.(2016), Model biznesu w sprawozdawczości organizacji - przegląd badań, Nr 268, s. 46
• Falkowski A. (1994). Model, badanie, eksperyment, analiza danych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Hall R., Taylor J. (2004), Makroekonomia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa
• Kasprzak T.(2005), Modele referencyjne w zarządzaniu procesami biznesu., Difin, Warszawa
• Nogalski B.(2009), Kształtowanie modeli biznesu w procesie kreacji wartości przedsiębiorstw, Master of Business Administration, Gdańsk
• Przelaskowski W. (1971). Modele ekonomiczne w świetle cybernetyki, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa
• Rawski W.(red.) (2011). Encyklopedia popularna PWN, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

Autor: Anna Sulima, Aleksandra Wilczyńska