Zasada kolegialności

Zasada kolegialności
Polecane artykuły
Związki zawodowe Rzecznik Praw Obywatelskich Europejski Trybunał Sprawiedliwości Rząd Władza sądownicza Parlament Europejski Kworum Burmistrz Wotum zaufania

Zasada kolegialności - odnosi się do składu sądu i decyduje o sposobie jego pracy. Zasada ta stanowi dyrektywę, by sądowe wyroki były podejmowane kolegialnie, a więc wydawane przez sąd skupiający grupę współpracujących ze sobą sędziów, ławników i przysięgłych. Przeciwieństwem tej zasady są sądy o jednoosobowym składzie, a sama reguła odnosi się do sądów, ale nie dotyczy organów ścigania karnego (Zagrodnik J., 2019).

Kolegialny organ jest zazwyczaj wybierany na okres kadencji i obraduje w określonej częstotliwości. Istotą zasady kolegialności jest równość praw i obowiązków ciała kolegialnego, a jego decyzje wyrażają stanowisko całego grona, a nie poszczególnych członków. Praca organu kolegialnego musi podlegać regulaminowi, który ustala m.in. kworum, czyli minimalną wymaganą frekwencję, która jest niezbędna do uznania prawomocności obrad danego organu, jak i zasady rozstrzygania - czyli wymaganej większości głosów dla podjęcia uchwały (Stelmasiak J., 2016).

Skład kolegialny sądu

Zazwyczaj kolegium orzekające składa się z sędziego i dwóch ławników lub z 3 sędziów zawodowych. Uchwały Sądu Najwyższego są natomiast podejmowane w zależności od sytuacji przez grupę w składzie: 3 lub 7 sędziów, całej izby, połączonych izb lub przez Sąd Najwyższy w jego pełnym składzie. Ograniczenie zasady kolegialności występuje natomiast w sytuacji ograniczenia udziału ławników w postępowaniu cywilnym, odbywającym się przed sądem I instancji, gdzie sąd orzeka jednoosobowo. Zasada kolegialności jest jednak regułą konieczną w przypadku postępowań odwoławczych (Jodłowski J., 2016).

Zalety zasady kolegialności

Do zalet kolegialności składu sądzącego można zaliczyć (Marszał K., 2017):

1. zapewnienie optymalnych warunków dla rzetelnej i wszechstronnej oceny stanu faktyczno-prawnego danej sprawy, często wymagającej skrupulatnej analizy szeregu różnych zagadnień związanych z omawianym czynem jak i z osobowością sprawcy,
2. gwarancję wyższej prawidłowości i przekonywalności decyzji podjętej przez grono kilku współpracujących osób, niż decyzji podejmowanej przez jedną osobę, gdzie może się ona sugerować własnymi odczuciami,
3. zwiększenie wartości obiektywnej i intelektualnej podczas rozstrzygania przez sąd sporu prawnego,
4. zmniejszenie wpływu jaki na wyrok mają indywidualne cechy sędziego, takie jak jego wrażliwość, uprzedzenia, poglądy społeczne, religijne czy polityczne. Dzięki temu dochodzi do ujednolicenia głosu wszystkich wchodzących w skład kolegialny, a ich decyzja staje się wyłącznie częścią anonimowej decyzji kolektywnej,
5. zapobieganie wyodrębnieniu się indywidualnych decyzji sędziów, dzięki czemu wyrok jest bardziej zinstytucjonalizowany, a większa odporność na czynniki zewnętrzne, mogące determinować ich decyzje, wzmacnia niezawisłość sędziowską.

Zasada kolegialności w funkcjonowaniu Rady Ministrów

Zgodnie z art. 146 ust.4 pkt 12 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej: “Rada Ministrów [...] określa organizację i tryb swojej pracy" (Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej 1997). Przepis ten definiuje samodzielne określenie przez Radę Ministrów dwóch zagadnień o charakterze wewnętrznym (Kuciński J., 2016):

1. organizację działania Rady Ministrów i organów wewnętrznych rządu,
2. tryb pracy, więc dokładne reguły i sposoby funkcjonowania rządu.

Funkcjonowanie Rady Ministrów regulują aktualnie 3 akty normatywne: Konstytucja RP, ustawa o Radzie Ministrów oraz Regulamin pracy Rady Ministrów. Zawarte w tych dokumentach przepisy umożliwiają ustalenie następujących zasad i cech funkcjonowania Rady Ministrów (Kuciński J., 2016; Stahl M., 2016):

• pracami rządu kieruje Prezes Rady Ministrów,
• Rada Ministrów jest kolegialnym organem władzy wykonawczej, a członkowie rządu biorą udział w podejmowaniu rozstrzygnięć,
• rozstrzygnięcia są z reguły podejmowane na posiedzeniach (występuje możliwość podejmowania ich korespondencyjną drogą obiegową),
• Rada Ministrów posiada uprawnienia do prowadzenia bieżącej polityki państwa.

Bibliografia

• Jodłowski J. (red.), (2016), Postępowanie cywilne, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, dostęp sip. lex. pl
• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. Dz.U. 1997 nr 78 poz. 483
• Kuciński J, (red.), (2016), Zarys prawa, Wolters Kluwer, Kraków, dostęp sip. lex. pl
• Łukaszewski M. (2011), Kolegialna głowa państwa we współczesnych systemach politycznych, "Środkowoeuropejskie Studia Polityczne" nr 1
• Marszał K. (red.), (2017), Proces karny, Wolters Kluwer, Kraków, dostęp sip. lex. pl
• Stahl M. (red.), (2016), Prawo administracyjne Pojęcia instytucje zasady w teorii i orzecznictwie, Wolters Kluwer, Warszawa, dostęp sip. lex. pl
• Stelmasiak J. (red.), (2016), Prawo administracyjne. Część ogólna, ustrojowe prawo administracyjne, wybrane zagadnienia materialnego prawa administracyjnego, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, dostęp sip. lex. pl
• Zagrodnik J. (red.), (2019), Proces karny, Wolters Kluwer Polska, Warszawa, dostęp sip. lex. pl
• Żyromski M. (2011), Idea kolegialnej władzy wykonawczej, Przegląd Politologiczny, nr 3

Autor: Monika Bzdyk

Treść tego artykułu została oparta na aktach prawnych. Zwróć uwagę, że niektóre akty prawne mogły ulec zmianie od czasu publikacji tego tekstu.