Kreatywna rachunkowość

Kreatywna rachunkowość
Polecane artykuły
Etyka w sprawozdawczości finansowej Audyt zewnętrzny Zasady rachunkowości Rachunkowość Oszustwo finansowe Rachunek kosztów jakości Inwestycje społecznie odpowiedzialne Opinia biegłego rewidenta Zasada ostrożności

Kreatywna rachunkowość to takie wykorzystanie zakresu wolności osób, które sporządzają sprawozdania finansowych, który wynika z braku odpowiednich wzorców, standardów, reguł i procedur, będących podstawą przy podejmowaniu decyzji dotyczących procesu tworzenia informacji prezentowanych w sprawozdaniach finansowych przedsiębiorstw, a mianowicie uznawania, wyceny, ujawniania i prezentacji informacji.

TL;DR

Kreatywna rachunkowość to wykorzystanie swobody wyboru w tworzeniu sprawozdań finansowych. Może dotyczyć kreatywności, manipulowania wskaźnikami, ukrywania ryzyka i osiągania premii. Jest różna od rachunkowości agresywnej i oszukańczej, które mają negatywne skutki i są niezgodne z prawem.

Zjawiska w kreatywnej rachunkowości

Rachunkowość kreatywna może dotyczyć czterech grup zjawisk:

• kreatywności, która jest pojmowana jako element twórczy wykorzystywany przy tworzeniu sprawozdań finansowych. Szczególnie uwzględniane jest to przy podejmowaniu decyzji co do wyboru sposobu liczenia, który pozwoli ująć w sprawozdaniu informacje jak najbardziej wiarygodne,
• zastosowania takich technik aby dokonany pomiar był zgodny z interesem producenta informacji oraz unikania skutków regulacji, które obowiązują w rachunkowości,
• uwzględnienia w sprawozdaniach finansowych takich pozycji, które nie podlegały wcześniej regulacjom, co niesie ze sobą zmiany w stosowanych praktykach pomiaru,
• działań, które związane są z oszustwami np. nie ujmowanie w sprawozdaniach niektórych pozycji, prezentowanie danych niezgodnych ze stanem faktycznym.

Pierwsza grupa powyższych zagadnień związana jest z naturalną cechą pomiaru, ostatnia dotyczy zjawisk niezgodnych z prawem, czyli oszust księgowych, zatem jedynie grupy druga i trzecia powiązane są bezpośrednio z rachunkowością kreatywną.

Cele kreatywnej rachunkowości

Podstawowymi celami kreatywnej rachunkowości są:

• zmniejszanie strat lub zwiększanie zysku,
• manipulowanie wskaźnikami, które są używane podczas analizy finansowej,
• przekonanie innych o swojej wiarygodności np. partnerów handlowych, pożyczkodawców, kredytodawców,
• ukrywanie ryzyka finansowego,
• sterowanie osiągnięciami menedżerów aby możliwe było osiąganie premii za wyniki,
• unikanie negatywnych skutków które mogą wyniknąć z przeprowadzonej bezpośrednio lub pośrednio kontroli przez akcjonariuszy,
• umożliwienie uzyskania kapitału, który w innym sposób byłby niedostępny.

Rachunkowość kreatywna a agresywna i oszukańcza

W języku potocznym, w odniesieniu do rachunkowość kreatywnej, coraz częściej można spotkać się z określeniami "agresywna” i "oszukańcza”, stosowanymi zamiennie i traktowanymi jako synonimy lub pojęcia bliskoznaczne. Jest to postępowanie błędnie, gdyż wszystkie trzy określenia wykorzystywane są w odmiennych aspektach rachunkowości i służą osiąganiu różnych cel.

Rachunkowość kreatywna dopuszcza pewną swobodę wyboru w zakresie dokonywania ewidencji i obejmuje działania pozostające w obrębie prawa. Korzystając zatem z narzędzi rachunkowości oraz nieograniczonej regulacjami prawnymi swobody, możliwe przedstawienie sytuacji finansowej i majątkowej przedsiębiorstwa w sprawozdaniach finansowych na różne sposoby, pozostające w zgodzie z koncepcją rzetelnego i prawdziwego obrazu. [Gierusz, Martyniuk, 2006, s. 66] Jest to negatywny aspekt rachunkowości kreatywnej, klasyfikujący ją już do rachunkowości agresywnej.

W odróżnieniu od rachunkowości kreatywnej, która wykorzystując możliwości płynące z nieograniczonych prawem swobód, prezentuje wiarygodny i rzeczywisty obraz jednostki, rachunkowość agresywna jest celową manipulacją danymi finansowymi i wprowadzeniem w błąd odbiorców informacji.

Najczęściej praktyce rachunkowości agresywnej oddają się osoby dzierżące stanowiska kierownicze, które w celu poprawy swoich wyników upiększają lub zniekształcają prezentowany obraz sytuacji finansowej przedsiębiorstwa. Ukierunkowują one rachunkowość na sztuczne zawyżanie zysków, ukrywanie ryzyka finansowego oraz unikanie ograniczeń podczas zaciągania pożyczek, a także manipulację wskaźnikami finansowymi stosowanymi w analizach na potrzeby rynku, potencjalnych inwestorów bądź kredytodawców.

Rachunkowość kreatywna wykorzystuje prawa wyboru polityki rachunkowości w ramach obowiązującego prawa, zgodnie z koncepcją rzetelnego i jasnego obrazu, w celu przedstawienia wizerunku przedsiębiorstwa zgodnego z założeniami postawionymi sobie przez zarządzających.

Rachunkowość agresywna wykorzystuje prawa wyboru polityki rachunkowości, których swoboda nie jest w żaden sposób ograniczona, w sposób prowadzący do manipulacji danymi finansowymi oraz mający na celu wprowadzenie w błąd odbiorców informacji zawartych w zniekształconym sprawozdaniu finansowym.

Rachunkowość oszukańcza oznacza natomiast celowe oszustwo księgowe, tj. działanie niezgodne z prawem, obejmujące manipulacje danymi finansowymi, mające na celu osiągnięcie pewnych korzyści.

Bibliografia

• Gierusz B., Martyniuk T. (2007). Kreowanie wizerunku przedsiębiorstwa w sprawozdaniu finansowym "Rachunkowość w teorii i praktyce” Tom III: "Sprawozdawczość i analiza finansowa” Wyd. Akademii Ekonomicznej w Poznaniu
• Maćkowiak E. (2015) Rachunkowość kreatywna a rachunkowość agresywna - próba poprawy wyniku finansowego jednostki gospodarczej Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego nr 855
• Maślankowski K. (2004). Rachunkowość kreatywna a wartość informacyjna sprawozdań finansowych "Zeszyty Teoretyczne Rachunkowości” nr 81
• Schneider K. (2008). Kreatywne i agresywne aspekty rachunkowości Stowarzyszenie Księgowych w Polsce, nr 44
• Schneider K. (2015). Przestępczość ekonomiczno-finansowa a kreatywne aspekty księgowości Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu, nr 390
• Surdykowska S. (2004). Rachunkowość kreatywna a MSR/MSSF Wydawnictwo Polska Szkoła Rachunkowości, SGH Warszawa
• Wąsowski W. (2010) Kreatywna rachunkowość. Fałszowanie sprawozdań finansowych. Difin, Warszawa

Autor: Agnieszka Miszczyszyn, Ilona Durał